Mahmut Devletâbâdî’nin Kelider ve Yaşar Kemal’in İnce Memed Adlı Romanlarında Kahramanlık

Yıl 2024, Sayı: 30, 323 - 336, 21.10.2024

Sana Hassan Hussein , Kâmuran Bozkurt

https://doi.org/10.30767/diledeara.1476348

Öz

Roman içinde oluştuğu toplumun bir yansımasıdır. Toplumun edebiyattaki yansımalarını inceleyen edebiyat sosyolojisi ise özel olarak edebi eserdeki mevcut toplumsal bağlamların analizi ve yorumlanması, bu bağlamların nasıl ölçüleceği ve eserlere ne şekilde yansıtılacağını inceleyen bir bilimdir. Bu bağlamda Kelider ve İnce Memed romanlarının kurgusal yapısının çözümlenmesi, hangi kültür ortamında nasıl şekillendiğinin tespiti ve problematik kahramanlarının ortaya çıkış sebeplerinin anlaşılabilmesi edebiyat sosyolojisinin önemli isimlerinden Georg Lukács ve Lucien Goldmann gibi düşünürlerin öne sürdüğü yapısalcı sosyoloji perspektifinden analiz edilmesi, eserler arasındaki etkileşimin ve eserlerin oluştuğu çevrenin incelenmesiyle mümkündür. Görüldüğü üzere yapısalcı sosyolojide, edebi eser ile toplum arasındaki anlamlı bağlantılar ortaya konularak mevcut gerçekliklerin eleştirel bir bakış açısı yapılabilir. Dolayısıyla, bu iki romanın içeriğini inceleyerek, o dönemin toplumsal koşulları ve durumu hakkında doğru bir bilgi elde edilebilir.
Kelider ve İnce Memed gibi uzun ve gerçekçi romanlar, kendi dönemlerinin tarihi, siyasi ve toplumsal gerçeklerini açıkça yansıtabilen eserlerdir. Bu iki yazar, eserleri aracılığıyla problemli kahramanların neden ortaya çıktığına dair daha derin bir anlayış sunmaya çalışırlar. Çünkü bu eserler, o dönemin toplumunun alt yapısını oluşturan değerlerin açık ve net bir resmini sunmaya çabalarlar. Onlar Gül Muhammed ve İnce Memed gibi problemli kahramanları yeniden canlandırarak, okuyucularını o dönemin gerçek ve özgün değerleriyle tanıştırmaya çalışırlar. Bu şekilde okuyucu, roman kahramanları aracılığıyla hayatın anlamı, ahlaki standartlar ve değerler, özgürlük, insan ilişkileri, adalet gibi konulara odaklanarak kendi toplumu hakkında gerçek bir anlayış kazanabilir. Betimsel-analitik bir yönteme dayanan bu araştırmanın sonuçları, bu romanların yapısı ile söz konusu dönemdeki toplumun yapısı arasında güçlü bir bağlantı olduğunu göstermektedir.Ayrıca, bu eserleri okuyarak, o dönemin toplumsal sınıfları arasındaki koşullar ve çatışmalar hakkında genel bir bilgi edinmenin mümkün olduğunu göstermektedir.
Aynı şekilde, bu koşulların hikâyenin karakterlerini nasıl kahraman olmaya yönlendirdiğini açıklayarak, bir kahramanda olması gereken tüm özelliklere sahip Gül Muhammed ve İnce Memed’in problemli kahraman olarak Kabul edilebileceğini ve onların çabası ile gidişatın düzelmesi uğrundaki emek ve mücadeleleri, ilkelere bağlılıkları ve son olarak da ölümlerinin övgüye değer olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yapısalcı Sosyoloji, Georg Lukacs, Lucien Goldmann, Mahmut Devletabadi, Yaşar Kemal, Kelider, İnce Memed

Kaynakça

• Boratav, Pertev Naili (1982). Folklor ve Edebiyat 1, 1. Baskı, İstanbul: Adam Yayıncılık.
• Çiftlikçi, Ramazan (2019). Yaşar Kemal, TDV İslam Ansiklopedisi, 3. Basım, Ankara, c. Ek-2, s. 667-9..
• Kabacalı, Alpay (2004). A’dan Z’ye Yaşar Kemal, Kitaplık Dergisi Armağanı, İstanbul: YKY, s. 68.
• Kemal, Yaşar (2015). Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor: Alain Bosquet ile Görüşmeler, 6. Baskı, İstanbul: YKY.
• ___________ (2011). İnce Memed 4, 11. Baskı, İstanbul: YKY.
• ___________ (2009). Binbir Çiçekli Bahçe: Yazılar-Konuşmalar, İnce Memed New York Review Baskısı Önsözü, hzr. Alpay Kabacalı, 1. Baskı, İstanbul: YKY. Moran, Berna (2004). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2, 12. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları. Naci, Fethi (2008). Yaşar Kemal’in Romancılığı, 2. Baskı, İstanbul: YKY.
• Tharaud, Barry Charles (2017). Çukurova: Yaşar Kemal Edebiyatının Temelleri, çev: Tahsin Çulhaoğlu, İstanbul: YKY.
• Uysal, Saffet (1990). “Gerçek Kimliği ile İnce Mehmet ve Çukurova”, 1. Uluslar arası Karacaoğlan ve Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu, 21-23 Kasım, Adana. https://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/sempozyum/semp_1/semp_ana_1.php (Erişim 29.12.2022: 16:32).