MEALLERDE TEFSİRLERDEN FAYDALANMAMA SORUNU -Çokanlamlı Kelimelerin Çevirisi Bağlamında-

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 26 - 31, 30.06.2019

Şehabeddin Kırdar

Öz

Geçmişte müfessirlerin ve dil bilimcilerin, Kur’an’da
yer alan müşkil kelimelerin anlamlarını
tam ve doğru olarak tespit edebilmek için çok yoğun gayretler sarf ettikleri ve
bu konuda kıymetli eserler vücûda getirdikleri bir vâkıadır. Bununla beraber
Arapça’ya vâkıf olan veya ilahiyat tahsili görmüş bazı meal yazarlarının anlam
takdirinde bulundukları bazı kelimelere kimi zaman kaynaklara başvurmadan,
kelimenin yaygın anlamına bakarak eksik ya da yanlış anlam verdikleri
olmaktadır. Bunun en önemli sebebi, Arapça kelimelerin birçok anlama
gelebilmesi ve âyette kastedilen gerçek anlamı tespitte yeterli çabanın sarf
edilmemesidir. Bu makalede çok anlamlı kelimelere dilci ve müfessirlerin ne
anlam verdikleri, bunların meallere nasıl yansıdığı, bu konuda ne gibi hatalara
düşüldüğü ve bunların belli başlı sebepleri üzerinde durulacaktır. Konuyu aydınlatabilmek
için yeterli derecede klasik tefsir ve sözlükleri esas alacak ve Türkçe olarak
telif edilmiş meallerden örnekler vereceğiz. Burada asıl amacımız, Türkçe
meallerdeki hataları tespit etmek değil, çok anlamlı kelimeler sebebiyle
düşülen bazı hatalara dikkat çekmek ve meal hazırlarken tefsirlerden
yararlanmanın önemine dikkat çekmektir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsir, Meal, Müşkil, Çeviri

Kaynakça

• Altuntaş, Halil, Şahin, Muzaffer, Kur’an’ı Kerim Meali, Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2000Ateş, Süleyman, Kur’an-ı Kerim ve Yüce Meali, Kılıç Kitap Evi, Ankara 1977.Aydın, İsmail, “İbn Abbas: Filolojik Tefsirin Öncüsü”, EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler – 2011. cilt: XV, sayı: 48. s. 88-99.Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayış Işığında Kur’an Meali, Bayraklı Yayınları, İstanbul 2007.Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes’ud el-Ferrâ el-Beğavî, Tefsîru’l-Beğavî el-Musemma Meâlimu’t-Tenzîl, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 2004.Bilmen, Ömer Nasuhî, Kur’an-ı Kerim Türkçe Mealisi, Bilmen Yayın Evi, Ankara, ts..Bulaç, Bulaç, Ali, Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anlamı, Çıra Yay., İst., 2014Bursevî, İsmail Hakkı Bursevî, Rûhu’l-beyân, Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, Beyrut, ts.Celaluddin, el-Mehlî ve Celaluddin es-Suyutî, Tefsiru’l-Celaleyn, Dâru’l-Cil, Şam 1995.Cevherî, Ebu’n-Nasr İsmaîl b. Hammad el-Cevherî el-Fârâbî, (thk: Ahmed Abdulgafur Attar) Daru’l-ilm li’l-melayin, Beyrut 1990. Çantay, Hasan Basri, Kur’an-ı Hakîm ve Meali Kerim, Elif Ofset, İstanbul 1979.Demirci, Muhsin, “Esbâbu’n-Nüzulün Kur’an Tefsirindeki Yeri”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1993-1994, sayı: 11-12, s. 7-25.Diyanet İşleri Başkanlığı, Türkiye Diyanet İşleri Yayınları, Ankara 2000.Ekin, Yunus, “Hz. Peygamber’in Tefsirinin Temel Nitelikleri”, Diyanet İlmi Dergi, 2002, cilt: XXXVIII, sayı: 1, s. 57-64.Elmalılı, Hamdi Yazır, Kur’an-ı Kerim ve Yüce Meali, Seda Yayınları, İstanbul 2008.Eroğlu, Ali, “Bir Müfessir Olarak Hz. Peygamberin Kur’an Tefsirindeki Rolü”, VIII. Kutlu doğum sempozyumu: (Tebliğler), 18 Nisan 2005, 2006, s. 55-60.Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahya b. Ziyad b. Abdullah el-Ferra, Meaânî el-Kur’an, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, 2002.Feyruzâbâdî, Ebû Tâhir Mecduddîn b. Yakub, el-Kâmusu’l-Muhît, (thk: Muhammed Naîm el-Ârkusî) Müessesetü’r-risâle, Beyrut 2005.Halebî, Şihâbuddin Ahmed b. Yusuf b. Abdiddâim es-Semîn el-Halebî, Tefsîru’d-dürri’l-masûn fi ulûmi’l-kitabi’l- meknûn (thk: Ahmed Muhammed el-Harrât) Daru’l-kalem, Dimeşk 1987.Heyet, Kur’an’ı Kerim Açıklamalı Meali, Diyanet Vakfı, Ankara, 2003,Hayret Naşriyat İlmi ve Araştırma Merkezi Meal Heyeti, Kur’an-ı Kerim ve Muhtasar Meali, Hayrat Vakfı Yay., İst., 2013Gölpınarlı, Abdulbaki, Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Meali, Remzi Kitap Evi, İstanbul 1955.İbn Abbas, Abdullah b. Abbas b. Abdülmuttalib, Tefsîru İbni Abbâs, (ö 68), (thk: Abdulâzîz el-Humeydî), Câmiatu Ümmi’l-Kurâ, Mekketu’l-Mukarrama, ts.İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdulhak b. Ğalib b. Atiyye el-Endelusî, el-Muharriru’l-vecîz fi tefsiri’l-Kur’ân-i’l-azîz (thk: Abdusselam Abdulbakî Muhammed), Daru’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut 1993.İbn Cüzey, Muhammed b. M. Ahmed b. Yusuf el-Kelbî, et-Teshîl li ulûmi’t-tenzîl (thk: Abdullah el-Halidî) Dâru’l-Erkam b. Ebî’l-Erkam, Beyrut 1995.İbn Kesîr, İmâduddin Ebû’l-Fidâ İsmaîl b. Hatîb b. Ömer b. Kesîr, Muhtasar Tefsiru’l-Kur’an-i’l-Azîm, Daru’l-Kur’an’i’l-Kerim, Beyrut 1981.İbnü’l-Cevzî, Cemâluddin Abdurrahman b. Muhammed, Tefsîru zâdi’l-mesîr fi ilmi’t-tefsîr, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut 1984.İbn Menzur, Ahmed, et-Tehbir fi’l-Mûcemi’l-Kebir, Bağdat, riaset divani’l-Avkaf, et-Tabatu’l-Ula.İbnü'n-Nedim, Ebu’l-Ferec Muhammed b. İshak b. Muhammed el-Varrak el-Bağdadî eş-Şi’î, el-Mu’tezlî, (ö 438), el-Fihrist, (thk: İbrahim Ramazan), Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1997.İbrahîm, İbrahîm Mustafa, Ahmed ez-Zeyyat, Hamid Abdulkadir, Muhammed en-Neccar, el-Mûcemu’l-vasît, Dârü’d-daâve, İstanbul 1990.Karaalp, Cahit, Türkçe Meallerde Kavram Çevirileri Sorunu Salât Kavramı Örneği, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyl Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Konya, 2017Kurtubî, Ebû Abdillah Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b. Ebîbekr b. Ferec el-Ensârî el-Hazrecî el-Kurtubî, Ahkâmu’l-Kur’ân, (thk: Ahmed el-Berdunî, İbrahîm Etfîş, Dâru’l-kütüb’l-Arabiyye, Beyrut 1964.Mihr, İskender Ali, Kelime kelime Kur'an-ı Kerim, lafzı ve ruhu meal, Mihr Ofset, İzmir 1997.Öğmüş, Harun, “Tefsirde Şiirle İstişhad Açısından Hicrî 2. Asrın Önemi”, Tarihten Günümüze Kur’an İlimleri ve Tefsir Usûlü, 2009, s. 345-362.Öztürk, Yaşar Nuri, Kur’an-ı Kerim Meali, Hürriyet Ofset, İstanbul 1994.Parlayan, Abdullah, Kur’an-ı Kerim ve Özlü Tefsir, Damla Ofset, Konya 2003.Râzî, Fahruddîn Muhammed bin Ömer bin Hasen bin Huseyn bin Alî et-Teymî (ö. 606/1210), Mefâtîhu’l-Ğayb/Tefsîru’l-Kebîr, I-XXIII, thk. İbrahîm Şemsuddîn, Ahmed Şemsuddîn, 4. Bsk., Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut , 2013Razî, Zeynu’d-din Ebu Abdillah b. Muhammed b. Ebi Bekir b. Abdulkadir el-Hanaefî er-Razî (ö666), (thk: Yusuf eş-Şeyih Muhammed), el-Mektebetu’l-Asriyye, ed-daru’l-Numuzeciyye, Beyrut, 2002.Sadak, Bekir, Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anlatımı, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1989.Sa’adî, Abdurrahman b. Nasır b. Abdillah es-Sa’adî, (ö 1376), Teysiru’l-Kerimi’r-Rahmani fi Tefsiri Kelami’l-Mennani, (thk: Abdurrahman b. Muâlla el-Luveyhikî), Muesseset’r-Risale, Beyrut, 2000. Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr es-Suyûtî (ö. 911-1505), Celaleddin Muhammed b. Ahmed el-Mahlî (ö 864) Tefsiru’l-Celaleyin, daru’l-Hadîs, Kahire, ts.Suyûtî, Celaleddin Muhammed b. Ahmed el-Mahlî (ö. 864), Esbabü’n-nüzûl, Matabiu şeriketul’l-i‘lanati’ş-Şarkıyye, Kahire 1963/1382.Sâ‘lebî, Ebû İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrahim, Tefsîru’s-Sâlebî (thk: Muhammed el-Fadlî), el-Mektebetü’l-asriyye, Beyrut 2004.Şa‘râvî, Muhammed Mütevellî, Silsiletu Tefsîru’ş-Şaâravî, Daru’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut 2004, 26/118.Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Tefsîru’t-Taberî (thk: Ahmed M. Şakir), Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 2000.Taha Hüseyin, Cahiliye Şiiri Üzerine, çev. Şaban Karataş, 2. Bsk., Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2012Uğur, Adem, Türkçe Kur’an Mealleri sitesi, www, Kur’an Mealleri.com.Varol, Ahmet, Türkçe Kur’an Mealleri sitesi, www, Kur’an Mealleri.com.Vâhidî, Ebü'l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nisâburî (ö. 468/1076) Esbâbu nüzûli’l-Kur’ân (rivâye Bedreddin Ebu Nasr Muhammed b. Abdullah el-Ergeyani), Dârü’l-Meyman, Riyad 2005/1426.Yavuz, Ali Fikri, Türkçe Kur’an Mealleri sitesi, www, Kur’an Mealleri.com.Yıldırım, Celal, Kur’an-ı Kerim Meal ve Tefsiri, Tercüman Tesisleri, İstanbul 1982. Yüksel, Edip, Türkçe Kur’an Mealleri sitesi, www, Kur’an Mealleri.com.Zebîdî, Ebu’l-Feyz Murtaza Muhammed b. Muhammed, b. Abdurrazzak el-Huseynî, Tacu’l-arûs min cevahiri’l-kâmus (thk: Bir grup muhakkik kim adlarını yaz), Daru’l-hidâye, 2005.Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Mahmud b. Ömer ez-Zemahşerî el-Havârizmî, el-Keşşâf an hakaiki’t-tenzîl ve uyûni’l-akâvîl fi vucuhi’t-tevîl (Thk: Abdürrazzak el-Mehdî), Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, Beyrut ts.