Oryantalistlerin Kur’ân Araştırmaları Hakkında Türkiye’de Yapılmış Lisansüstü Tezler -Tespit ve Tematik Tasnif-

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 88 - 109, 31.12.2019

Hüseyin Polat

Öz

Oryantalizm, Edward Said’in tabiriyle
Batı’nın Doğu’yu kendi düşünce kodları ve üstün konumuna uygun bir şekilde
kurgulaması ve tanımlamasıdır. Bu yaklaşımla hareket eden oryantalistler,
akademik faaliyetlerinde bütün kültürel bileşenleriyle birlikte Doğu’nun
lokomotif gücü olarak kabul ettikleri İslam dinini ve medeniyetini nesne
pozisyonuna yerleştirerek araştırma konusu yapmışlardır.  Bu nedenle
Müslümanların bireysel ve toplumsal hayatlarını şekillendiren temel
dinamiklerin ve değerlerin özünü inşa eden Kur’ân’ı Kerîm ve Kur’ân ilimleri,
oryantalist ilim geleneği tarafından yoğun bir şekilde çalışılmıştır.

Bu çalışma,
oryantalistlerin Kur’ân’ı Kerîm hakkındaki araştırmalarını konu alan ülkemizde
yapılmış lisansüstü tezlerin tespitine ve bu tezlerin Kur’ân İlimlerinin
konularına göre tematik olarak tasnifine yoğunlaşmıştır. Çalışmada YÖK Ulusal
Tez Merkezi’nin (YÖK UTM) ve Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmalar
Merkezi’nin hizmete sunduğu İlahiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu’nun (İSAM
İFTK) veri tabanları kullanılmıştır. Mezkûr kurumların veri tabanlarından
anahtar kelimelerle gerçekleştirilen taramalar neticesinde tespit edilen konuyla ilgili
tezler, Tefsir ilmi ve Kur’ân İlimlerinin ana konuları esas alınarak tasnif
edilmiştir. Bu çalışma, oryantalistlerin Kur’ân ilimlerinin hangi konularına
ilişkin araştırmalarının lisansüstü tezlerde işlendiğini belirleyerek alana
dair hangi konularda yapılmış oryantalist araştırmanın yeni tezlerde
çalışılabileceğini açığa çıkarmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsir, Oryantalizm, Kur’ân Araştırmaları

The Graduate Thesis About Qur'an Research of Orientalists In Turkey - Detection And Thematic Classification -

Öz

Orientalism, according to Edward Said, is
that the West constructs and defines the East in accordance with its own
thought and superior position.  Acting with such thought, the
Orientalists, regarded Islamic religion and civilization as the locomotive of the
East in their academic activities. So they made İslam the subject of research
by placing it in the object position. In this context, the Qur'an and Qur'anic
sciences, which construct the essence of the fundamental dynamics and values,
that shape the individual and social lives of Muslims, are the subjects that
have been the most researched and examined by the Orientalist tradition of
science.

This study focuses on identifying and classifying the graduate
theses made in Turkey based on the Orientalists' researches on the Holy Quran.
In this study, YÖK National Thesis Center study (YOK UTM) and Faculty of
Theology Thesis Catalog Turkey offered by the Religious Foundation of the
Islamic Research Center   (İFTK ISAM) databases were used. In order
to identify the theses related to the subject, key words were searched from the
databases of the mentioned institutions and the completed theses were
classified according to the main subjects of Tafsir and Qur'an Sciences. This
study introduces the completed theses, but it will guide the orientalist
research on which subjects of the Qur'an sciences may be the subject of the new
theses. 

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Orientalism, Quranic Research, Graduate Theses

Kaynakça

• Açıkalın, Bünyamin. Çiçek, Yakup. Türkiye İlahiyat Fakülteleri Tefsir Anabilim Dalı Öğretim Elemanları Biyografileri (Özgeçmişleri ve Bilimsel çalışmaları). İstanbul: Temel Ofset 2000.
• Adilbayev, Alau. Rus Oryantalistlerin Kur’ân Çalışmaları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2002.
• Ahmedov, Alper. Osmanlı Sonrası Bulgaristan’da Kur’ân Çalışmaları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Akyol, İsmail. Türkiye İlahiyat Fakülteleri Tefsir Anabilim Dalı Tez Bibliyografyası 1953-1991. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1992.
• Akyol, İsmail. “Türkiye İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân, Tefsir ve Kur’ân İlimlerine Dair Hazırlanan Tezler Bibliyografyası” İslami Araştırmalar Dergisi, Ankara Cilt 9,sayı 1-4, 240-244, 1996.
• Alıcı, Mustafa. W. Montgomery Watt'da Vahiy Ve Nübüvvet Anlayışı. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1995.
• Altun, Fatih. M. E. B. İslâm Ansiklopedisi’ndeki Kur’ân ve Tefsirle ilgili Maddelerin Eleştirel Analizi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Atay, Esma. İlk Dönem İngiliz Oryantalistlerin Kur’ân Çalışmaları, W. Muir ve D. S. Margoliouth Örneği. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Atamov, Mursal. Rus Dilinde Yayınlanan Kur’ân-ı Kerim Çevirilerinin Çeviribilim Açısından İncelenmesi (Başarılı Bir Rusça Kur’ân Çevirisinin Oluşturulmasına Katkı). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Balbay, Muhammed. Garanik Kıssası ve Oryantalist Yaklaşımlar. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Canbulut, Şehmus. Batının Etkisindeki Tefsir Yönelişleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Çakmak, Şenol. Kur’ân'a Oryantalist Yaklaşımlar; John Wansbrough Örneği. Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Çalışkan, İsmail. “Tefsir Alanında Yapılan Doktora Tezleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 9, sayı 18, 461-489, 2011.
• Çöllüoğlu, Mahmut Sami. Kur’ân-ı Kerim’in Cem’i ve Çoğaltılmasında Müsteşriklerin Görüşleri ve Bu Görüşlerin Eleştirileri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• El-Behiy, Muhammed. İslami Düşüncede Oryantalist Etki, çev. İbrahim Sarmış. İstanbul: Ekin Yay., 1996.
• Er, Hatice. Oryantalistlerin Kur’ân Vahyi Ve Kur’ân'ın Kaynağına Yönelik İddiaları. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Flaıfel, Salahaldin. Arap Yazısı Bağlamında Alman Müsteşriklerin Resmü’l-Mushaf’a Bakışı. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Gökkır, Bilal. Gökkır, Necmettin. İslam Araştırmaları ve Oryantalizm. İstanbul: İFAV Yay. 2016.
• Gözeler, Esra. “İlâhiyat Fakültelerinde Kur’ân ve Tefsir Çalışmaları,” Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 1/1 (2009), ss.95-108.
• Gözütok, Kemal. Oryantalistlerin Kur’ân Tarihine Bakışları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,2012.
• Gülaçar, İzzet. “Türkiye’de İslâm Ahlâk Felsefesi Alanında Yapılan Türkçe Yüksek Lisans Ve Doktora Tezleri Bibliyografyası”, Adam Akademi, Cilt 5, sayı 2, 85-108, 2015.
• Hatip, Abdülaziz. Müsteşriklerin Kur’ân'ın Kaynağıyla İlgili İddialarının Değerlendirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1996.
• Hatip, Abdülaziz. Kur’ân ve Hz. Peygamber Aleyhindeki İddialara Cevaplar. İstanbul: Nesil Yay., 1997.
• Hüseyin, Asaf. Oryantalistler ve İslamiyatçılar-Oryantalist İdeolojinin Eleştirisi. çev. Bedirhan Muhib. İstanbul: İnsan Yay., 1989.
• Hüseyin Muhammed. Modernizmin İslam Dünyasına Girişi. çev. Sezai Özel. İstanbul: İnsan Yay. 2000.
• İba Çınar, Ayşe Nur. Kıraat Alanında Öne Çıkan İngilizce Oryantalistik Çalışmalar. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• İsrafilova, Faima. Rusça Kur’ân Çevirilerine Karşılaştırmalı Bir Bakış. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Kabakçı, Ersin. W. Montgomery Watt’ın Vahiy ve Kur’ân Algısı. Çorum: Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Kara, Ömer. Tefsir Akademisyenleri Biyografisi. Bursa: Kurav Yay., 2007.
• Karayel Esra Çardaklı, Üransal, İsmail E. Mustafa Birol Ülker, İlahiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu, 1953-2015. Ankara: İsam Yay., 2017.
• Küçükaşçı, Mustafa. Şarkiyatçı Arthur Jeffry ve Kur’ân Çalışmalarının Değerlendirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Mertoğlu, Suvat. Almanca Yapılmış Kur’ân Çalışmaları. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1992.
• Mollaibrahimoğlu, Süleyman. Kur’ân İlimleri Sahasında Neşredilen Eserler (1923-1992 ) ve Yapılan Tezler. İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yay., 1993.
• Nurmatov, Zhakhangir. Rus Oryantalist L. İ. Klimoviç’in “Kur’ân Hakkında Kitap” Adlı Eseri Üzerinden Kur’ân’a Yaklaşımı. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Özan (Abir), Gülbahar. Sir William Muir’in Kur’ân’a Bakışı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Özbek, Tercuman. Kur'ân'daki Muarreb Kelimelere Oryantalistlerin Yaklaşımı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Özsoy, Nuriye. Der Islam Dergisi’nde Yayımlanan 112. El- İhlas Sûresi’yle ilgili Makaleler Örnekliğinde Oryantalistik Kur’ân Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Paret, Rudi. Arabistik und Islamkunde an Deutschen Universitäten. Wiesbaden: Franz Steiner Yay., 1966.
• Polat, Hüseyin. Alman Oryantalistlerin Kur’ân ve Tefsir Çalışmaları ( Rudi Paret Örneği ). Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Polat, Hüseyin. Oryantalistlerin Kur’ân Vahyini Tarihlendirme Çalışmaları -Alman Öncüler: Gustav Weil ve Theodor Nöldeke Örneği-. Erzuryum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Saipova, Saida. Ignatiy Yulianoviç Kraçkovskiy ve İmam Valeriya Porohova’nın Rusça Kur’ân Tercümeler. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi 2006.
• Salmazzem, Mehmet. Kur’ân’a Materyalist Yaklaşımlar İlhan Arsel Örneği. Ankara: Fecr Yay., 2019.
• Sarıçam, İbrahim vd. İngiliz ve Alman Oryantalistlerin Hz. Muhammed Tasavvuru. Ankara: Nobel Yay., 2011.
• Shovkhalov, İsmail. Kur’ân-ı Kerîm’in Rusça Tercümeleri (Mâna Doğruluk Bakımından Değerlendirilmesi). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi 2006.
• Sibai, Mustafa. Oryantalizm ve Oryantalistler. çev: Mücteba Uğur. İstanbul: Beyan Yay., 1993.
• Tozlu, Mustafa. Oryantalistlerin ve Modernistlerin Kur'ân ve Tefsire Dair Görüşlerinin Mukayesesi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Tuncer, Faruk. “Tefsir Alanında Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 14, sayı 26, 149-177. 2012.
• Uyarel, Ayşe Hümeyra. Amerikan Üniversitelerinde Tamamlanmış Tefsir Tezleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Üransal İsmail E. Çardaklı Fatih, Birol Ülker Mustafa. İlahiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu I 2001-2007, İstanbul: İsam Yay., 2008. Üransal İsmail E. Çardaklı Fatih. Ülker, Birol Mustafa. İlahiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu II 1953-2010, İstanbul: İsam Yay., 2012.
• Üransal İsmail E. Karayel Çardaklı, Esra. Ülker, Mustafa Birol. İlahiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu III, 1953-2015, İsam Yay, Ankara 2017.
• Yıldırım, Müslüm. Theodor Nöldeke’nin Kur’ân’a Yaklaşımı “Geschichte des Qorans” Örneği. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Yıldırım, Suat. Oryantalistlerin Yanılgıları. İstanbul: Ufuk Kitap Yay., 2006.
• Yıldız, İbrahim. "Türkiye'de Din Felsefesi Alanında Yapılmış Olan Doktora Tezlerinin Ele Aldığı Konular Açısından Analizi", Din ve Bilim - Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, Cilt 1, sayı 1, 24-37, 2018.