Right of Prisoners in Islamic and International Law

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 71 - 96, 30.06.2021

Fawaz Mohammed Abdo

https://doi.org/10.47145/dinbil.930781

Öz

One of the most important aspects of Islamic fiqh since its inclusion in the historical process is the issue of rights. Especially in times of war and peace, human rights have an important place in the fiqh literature. During war, man can lose his freedom, be persecuted, mistreated or imprisoned. For this reason, Islam has determined the rights, duties and rules that should be taken into account regarding the good treatment of captives. If we look at history, we come across dark practices regarding savings for captives. Because we can see that the prisoners are subjected to physical torture such as beating, wounding, harassment and burning as long as they remain in the hands of the enemy. Again, we understand from the practices of the pre-Islamic period of Jahiliyyah that the prisoner was deprived of eating and drinking, punished with hunger and thirst, and left to die. In both Islamic law and civil law, various articles and provisions have been adopted on the subject of captives. In the context of Islamic law, different views have been put forward regarding the exchange and killing of prisoners. Among the schools of fiqh, there are those who find their killing wrong, as well as those who evaluate the issue in the context of the country's interest. In our study, it is aimed to illuminate the discussions on the subject in Islamic law to some extent, and the references of the current international treaties to the prisoner law in wars are mentioned.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Captive, Rights, Law, International Law

İslam Hukuku ve Uluslararası Hukukta Esir Hakları

Öz

İslam fıkhının tarih sürecine dahil oluşundan beri en önemli yanlarından biri haklar konusudur. Özellikle savaş ve barış zamanlarında insan hakları fıkıh literatüründe büyük bir yer kaplamıştır. İnsan, savaş sırasında özgürlüğünü kaybedebilir, zulüm ve kötü muamele görebilir veya hapse atılabilir. Bu nedenle, İslam esirlere iyi davranılması hususunda dikkate alınması gereken hak, görev ve kurallar belirlemiştir. Tarihe bakacak olursak esirlere yönelik tasarruflar konusunda karanlık uygulamalara rastlamaktayız. Çünkü esirlerin düşman elinde kaldığı sürece insan değerlerini ihlal eden muamelelerle karşılaştığı, dövme, yaralama, taciz, yakma gibi fiziksel işkenceye maruz kaldığını görebilmekteyiz. Yine esirin yeme ve içmeden mahrum bırakılarak, açlık ve susuzlukla cezalandırılıp ölüme terkedildiğini İslam öncesi cahiliye dönemi uygulamalarından anlamaktayız. Esirler konusunda gerek İslam hukukunda gerekse sivil hukukta çeşitli maddeler ve hükümler benimsenmiştir. İslam hukuku bağlamında esirlerin takas edilmesi ve öldürülmesine ilişkin farklı görüşler ortaya konmuştur. Fıkıh ekolleri arasında onların öldürülmesini yanlış bulanlar olduğu gibi konuyu ülkenin çıkarı bağlamında değerlendirenlere de rastlanmıştır. Çalışmamızda İslam hukukunda konuya ilişkin tartışmaları bir nebze aydınlatmak gayesi güdülmüş, yürürlükteki uluslararası antlaşmaların savaşlardaki tutsak hukukuna ilişkin atıflarına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Esir, Haklar, Hukuk, Uluslararası Hukuk

Kaynakça

• Âlûsî, Şehâbeddin Mahmud. Rûhu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Kurʾâni’l-Azîm ve’s-Sebʿi’l-Mesânî. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, 4. Basım, 1989.
• Askalânî, İbn Hacer Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Muhammed. Fethu’l-bârî fi şerhi Sahîhi’l-Buharî. Beyrut: Daru’l-Marife, ts.
• Askalânî, İbn Hacer Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Muhammed. el-İsâbe fi temyîzi’s-sahâbe. 3 Cilt. Mısır: Matbaatü’s-Sa‘âde, 1328.
• Bâburtî, Ekmeleddin Muhammed b. Mahmud. Şerhu’l-‘İnâye ala’l-Hidaye. Mısır: el-Matbaatü’l-Emiriyyeti’l-Kübrâ, 1315.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. Esrâ, ts.
• Buhârî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmi’u’s-Sahîh. thk. Muhammed Züheyr Nasr. 9 Cilt. Dımaşk: Daru Tavki’n-Necât, 1. Basım, 1422.
• Buhûtî, Mansûr b. Yûnus b. Salâhiddîn. Keşşâfü’l-kınâ’ alâ metni’l-İknâ’. Mısır: el-Matbûatü’ş-Şarkiyye, 1319.
• Cebr, Sadî Ali Hüseyin Ali. Fikhu’l-İmam Ebî Sevr. Ummân: Daru’l-Furkân, 1983.
• Cessâs, Ebû Bekir er-Râzî. Ahkâmu’l-Kur’ân. thk. Muhammed Sâdık el-Kamhâvî. 5 Cilt. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, 1405.
• Cevziyye, İbn Kayyim. Zâdü’l-meâd fî hedyi hayri’l-ibâd, ts.
• Derdîr, Ebu’l-Berekât Ahmed b. Muhammed b. Ahmed. eş-Şerhu’s-Sagîr alâ akrabi’l-mesâlik ilâ mezhebi’l-İmam Mâlik. Mısır: Daru’l-Meârif, ts.
• Dimyâtî, Ebû Bekir b. Muhammed Şattâ. İânetü’t-tâlibîn. Beyrut: Daru’l-Fikr, ts.
• Ebû Hayf, Ali Sadık. el-Kânûnü’d-düvelü’l-âlem. İskenderiyye: Minşaetü’l-Mearif, 1. Basım, 1975.
• Ebü’s-Su‘ûd, Muhammed b. Muhammed. Tefsiru İrşâdi akli’s-selîm ilâ mezâyâi’l-Kur’âni’l-Kerîm, ts.
• Ferhân, Abdulkerîm. Esru’l-harb iberu’t-tarih. Beyrut: Daru’t-Talîa, 1979.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn. el-Kâmûsü’l-muhît. Beyrut: Mektebetü’t-Türas fi müesseseti’r-risale, 1986.
• Hasan, Muhammed Ali. el-Alakâtü’d-düveliyyetü fi’l-Kur’ânî ve’s-sünne, ts.
• Heyet. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. Kuveyt: Evkafu’l-Kuveyt, ts.
• Heysemî, Alî b. Ebî Bekr. Mecme‘û’z-zevâid ve menbe’u’l-fevâid. Beyrut: Daru’l-kitâbi’l-Arabî, 1. Basım, 1402.
• Hindî. Medâdiü’l-kânûni’d-düveli’l-âm fi’s-silm ve’l-harb, ts.
• Huraşî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. Hâşiyetü’l-Hurâşî alâ Muhtasari Halil. Beyrut: Daru’l-masâdır, 1587.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn. Reddü’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-muhtâr. Riyad: el-Mektebetü’t-Tedmüriyye, 1998.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed. el-Mahallî bi’l-âsâr. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sakâ - İbrahim el-Eybârî. Beyrut: Daru’l-Hayr, 1. Basım, 1996.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’. el-Bidâye ve’n-nihâye. Beyrut: Mektebü’l-Meârif, ts.
• İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Kahire: Matbaatü’l-istikâme, 3. Basım, 1955.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn. eş-Şerhu’l-kebîr mea’l-mugnî. Beyrut: Daru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1403.
• İbn Manzûr, Cemaleddin. Lisânü’l-Arab. thk. Abdusselam Muhammed Harun. 15 Cilt. Beyrut: Daru Sadır, 3. Basım, 1993.
• İbn Müfellah, İbrahim b. Muhammed. el-Furû’. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn. el-Bahrü’r-râ’ik, ts.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed. Bidayetü’l-müctehid. Sana As-Siddik, 2003.
• İbn Teymiyye, Ahmed b. Abdulhalim. es-Siyâsiyyetu’ş-şeriyye. thk. Su’ûd el-Atişân. Şerhu’l-umde, 1413.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr b. Muhammed b. Abdullah. Ahkamü’l-Kurân. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, 1. Basım, 1200.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn. Fethu’l-Kadîr, ts.
• Karadâvî, Yûsuf. Fıkhu’l-cihâd. Kahire: Mektebetü Vehbe, 2000.
• Kâsânî, Alaeddin b. Ebi Bekr b. Mes‘ûd el-Hanefî. Bedâi‘u’s-senâi‘ fi tertibi’ş-şerâi. Mısır: el-Matbaatü’l-Cemâliyye, 1. Basım, ts.
• Kemâleddin, Muhammed. el-Harb ve’s-selâm fi’l-fıkhi’d-düveli’l-İslâmî, ts.
• Kûfî, Ebû Yûsuf Ya’kûb b. İbrâhîm. el-Harâc. Beyrut: Daru’l-Marife, 1399.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’ li ahkâmi’l-Kur’ân. Kahire: Daru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1967.
• Mansûr. eş-Şeriatu’l-İslamiyye ve’l-kânûnü’d-düvelü’l-âm, ts.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb. el-Ahkâmu’s-sultaniyyetu ve’l-velâyetü’d-diniyye. Mısır: Mustafa’l-Babî’l-Halabî, 1. Basım, ts.
• Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullâh b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâru li Talili’l-Muhtâr. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1996.
• Mübârekfûrî, Safiyurrahman. er-Rahiku’l-mahtûm. Suudi Arabistan: Daru’l-müeyyidi’s-Su‘ûdiyye, 1. Basım, 1996.
• Mübârekpûrî, Muhammed b. Abdurrahman. Tuhfetu’l-ahvezî bî şerhi Câmii’t-Tirmizî. Kahire: Matbaatü’l-Medenî, 2. Basım, 1976.
• Müslim el-Haccâc, Ebu’l-Huseyin. Sahih-i Müslim. thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, ts.
• Râzî, Fahreddin. et-Tefsirü’l-kebîr, Kahire: el-Matbaatü’l-Mısriyye, 1356.
• Ruvâs, Muhammed. Mevsû‘atü fıkhi Ömer b. Hattâb Kal‘acî. Beyrut: 1981, ts.
• Sâbık, Seyid. Fıkhu’s-sünne. Beyrut: Daru’l-fikr, 1. Basım, 1411.
• Sâmî, Mahmûd. Buhûs fi kânûni’l-harb. Kahire: Mektebü’l-Bulâk, ts.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed. el-Mebsût. Beyrut: Daru’l-Marife, 1406.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed. Şerhu’s-Siyeri’l-Kebîr. Mısır: Matbaatu şirketi’l-ilânâti’ş-şarkiyye, ts.
• Serahsî, Sicistânî, Ebu Davud es-. Sünen-i Ebu Davud. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân. ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsiri bi’l-me’sûr. Beyrut: Daru’l-fikr, ts.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh. es-Seylü’l-cerrâr el-mütedeffik alâ hadâikı’l-ezhâr. Beyrut: Daru’l-kütübü’l-ilmiyye, 1. Basım, 1958.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh. Fethu’l-Kadîr. 6 Cilt. Beyrut-Dımaşk: Daru İbn Kesîr- Daru Kelimi’t-Tayyib, 1. Basım, 1414.
• Şirâzî, İbrahim b. Ali. el-Mihzeb. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1975.
• Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. Mugni’l-muhtâc, ts.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1992.
• Tahtâvî, Ahmed b. Muhammed b. İsmail. Haşiyetu’t-Tahâvî, ts.
• Tayyâr, Ali. Âdâbu’l-harb fi’l-fıkhi’l-İslâmî. Riyad: Mektebetü’l-Melik Fehd, 2008.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Sünen-i Tirmizî. thk. Beşşar Avvad Maruf. 6 Cilt. Beyrut: Daru’l-Garbi’l-İslâmî, 1998.
• Yusuf el-Far, Abdulvahid Muhammed. Esru’l-harb. Kahire: Alemü’l-Kütübi’l-Kâhire, 1975.
• Zühaylî, Vehbe. Âsâru’l-harbi fi’l-fıkhi’l-İslâmî. Dımaşk: Daru’l-Fikr, 1. Basım, 1998.