Stratejik Yönetim Literatüründeki Uzun Dönemli Yaklaşımın İmam Gazâlî’nin Bakış Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 41 - 55, 30.06.2022

Uğur Keskin

https://doi.org/10.47145/dinbil.1109923

Öz

Bu makalede, İslam düşünürü İmam Gazâlî’nin eserleri, stratejik yönetim bağlamında değerlendirilmiştir. İşletmecilik alanı, sadece yönetimsel uygulamalara ilişkin bilimsel çalışmaların yürütüldüğü bir alan olmayıp, düşünür ya da yazarların birincil kaynaklarının da çalışmaya konu edilebileceği bir kapsamı ifade etmektedir. Zira yönetim veya işletmeciliğe konu edilebilecek ve teorik yönden ele alınabilecek nitelikteki birincil kaynak eserler, araştırma veya incelemeler açısından zengin bir veri kaynağı sunmaktadırlar. Söz konusu temel anlayıştan yola çıkılan bu makalede, Gazâlî’nin eserlerinde sıklıkla işlenen “uzun emel” konusu, stratejik yönetim yaklaşımı bağlamında tartışılmaya çalışılmıştır. Gazâlî’nin, günümüz stratejik yönetim literatürünün başlıca kavramlarından biri olan uzun vadeli yaklaşım konusuna alternatif teşkil edebilecek ne tür görüşler öne sürdüğüne odaklanan bir inceleme gerçekleştirilmiştir. Makalede, stratejik yönetim literatüründeki uzun vadeli bakış anlayışından farklı, birçok bakımdan da bu anlayışa karşıt görüşler öne süren bir yaklaşım olarak Gazâlî’nin görüşleri üzerinde durulmuştur. Nitel araştırma olarak yürütülen makale, doküman incelemesine uygun olarak desenlenmiştir. Doküman incelemesine bağlı olarak, Gazâlî’nin kaleme aldığı kaynak eserler incelemeye konu edilmiştir. Makalede, Gazâlî’nin kitap ve risalelerindeki anlatımların, günümüz stratejik yönetim literatüründeki bakış açısıyla karşılaştırılması yapılmıştır. Gazâlî’nin din temeline dayandırdığı görüşleri, analitik açıklama, yorumlama ve değerlendirmelerin yapıldığı anlatımlarda ele alınmıştır. Yapılan aktarım ve açıklamaların, stratejik yönetim alanındaki izahları da yapılarak, karşıt bakış açıları arasındaki farklılıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu sayede Gazâlî’nin, makale konusuna ilişkin olarak öne sürdüğü görüşler, stratejik yönetim bağlamındaki kavramsal çerçeveyle bağlantı kurularak açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Strateji, Stratejik Yönetim, Uzun Dönemli Yaklaşım, Tasavvuf, Gazali.

Teşekkür

Tüm dergi çalışanlarına teşekkürler.

Evaluation of the Long-Term Approach in Strategic Management Literature from Imam Ghazali's Perspective

Öz

In this article, the works of the Islamic thinker Imam Ghazali are evaluated in the context of strategic management. The field of business is not only a field in which scientific studies on managerial practices are carried out, but also expresses a scope in which the primary sources of thinkers or writers can be studied. Because, primary source works, which can be subject to management or business and can be dealt with theoretically, provide a rich data source in terms of research or examinations. In this article, which is based on the basic understanding in question, the subject of "long ambition", which is frequently handled in Ghazali's works, has been tried to be discussed in the context of strategic management approach. A study focused on what kind of views Ghazali put forward that can be an alternative to the long-term approach, which is one of the main concepts of today's strategic management literature. In the article, Ghazali's views, as an approach that is different from the long-term perspective in the strategic management literature, and that argues against this understanding in many respects, are emphasized. The article, which was conducted as a qualitative research, was designed in accordance with the document review. Depending on the document analysis, the source works written by Ghazali have been the subject of scrutiny. In the article, the narratives in Ghazali's books and treatises were compared with the perspective of today's strategic management literature. Ghazali's views, which he based on religion, are discussed in the narratives in which analytical explanations, interpretations and evaluations are made. It has been tried to reveal the differences between the opposing perspectives by making the explanations of the transfer and explanations in the field of strategic management. In this way, Ghazali's views on the subject of the article were tried to be explained by establishing a connection with the conceptual framework in the context of strategic management.

Anahtar Kelimeler

Strategy, Strategic Management, Long Term Approach, Mysticism, Ghazali.

Kaynakça

• Akad, Mehmet Tanju. Strateji Üzerine. İstanbul: Kastaş Yayınları, 2003.
• Alıcı, Lütfü. “Mevlânâ’nın Şiir Anlayışında Tahkiyenin Yeri”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (2007), 149-169.
• Arslan, Ali. “El-Câmiu's-Sahîh'in "Kitâbu'r-Rikâk" Bölümünün Bâb Başlıklarına Göre Buhârî'nin Rikâk Anlayışı”. Tarih Okulu Dergisi 8/13 (2015), 139-162.
• Arslan, Hüseyin. “Kavimler Arası Dolaşım ve Dönüşümün Toplumların Yeniden Oluşumuna Etkisi”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi 14/27 (2015), 217-240.
• Arslan, Adnan “İbn Ebi’de-Dünyâ’nın –Islahu’l-Mâl Özelinde- Derleme Estetiği”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1, 53-59.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Yüksek İslâm Ahlâkı. Haz: A. Faruk Çelebi, İstanbul: Timaş Yayınları, 2007.
• Bracker, Jeffrey. “The Historical Development of the Strategic Management Concept”. Academy of Management Review 5/2 (1980), 219-224.
• Budak, Gönül. Yenilikçi Yönetim Yaratıcı Birey. İstanbul: Sistem Yayıncılık, 1998.
• Buhari, Muhammed b. İsmail. Sahih (I-VIII). İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Bulut, Ali. "Kur’an-ı Kerim’de İtnab Üslubu". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/11 (2010), 183-205.
• Clausewitz, Carl von. Savaşın Esasları & Strateji Üzerine Mektuplar. çev. Gökhan Aydın, İstanbul: Doruk Yayımcılık, 2017.
• Çokona, Ari. “Sunuş”. Ksenophon, İktisat Üzerine- Oikonomikos. çev. Ari Çokona. vii-xv. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020.
• Demirci, Selim. “Hadis Metnini Anlama/Somutlaştırma Çabasına Bir Örnek: Hz. Peygamber’in Emel-Ecel İlişkisine Dair Çizdiği Şekil”. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 6 (2015), 101-121.
• Dölek, Adem. “Sünnet Işığında Hırs Hastalığı ve Korunma Yolları”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/6 (2003), 50-76.
• Erginli, Zafer. “Temel Tasavvuf Klasiklerinde Dünya Algısına Toplu Bir Bakış”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/2 (2006), 13-76.
• Gazâlî. İhyau ‘Ulumi’d-Din, III, IV. çev. Ahmet Serdaroğlu, İstanbul: Bedir Yayınevi, 1975.
• Gazâlî. Mükaşefetü’l-Kulüb (Kalplerin Keşfi). çev. Hüseyin S. Erdoğan, İstanbul: Hisar Yayınevi, 1989.
• Gazâlî. Yöneticilere Altın Öğütler. çev. Hüseyin Okur, İstanbul: Semerkand Yayınları, 2010.
• Gazâlî. Kudsi Hadisler. çev. Feyzullah Demirkıran, İstanbul: Semerkand Yayınları, 2011.
• Gazâlî. Aldananlar. çev. Fethullah Yılmaz, İstanbul: Semerkand Yayınları, 2011.
• Gazâlî. Âbidler Yolu. çev. Yaman Arıkan, İstanbul: Uyanış Yayınevi, 2012.
• Gazâlî. Filozofların Tutarsızlığı. çev. Mahmut Kaya ve Hüseyin Sarıoğlu, İstanbul: Klasik Yayınları, 2020.
• Gazâlî. (Ed. Mehmet Dinçarslan). Kalplerin Keşfi (Mukaşefetü’l -Kulüb). çev. Mahmut Yurdakul, Murat Balıbey, İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2020.
• Gazâlî. Ölüm ve Ölümden Sonraki Hayat Kabir-Kıyamet-Cennet-Cehennem. İstanbul: Sağlam Yayınevi, 2020.
• Gökpınar, Perihan. Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Mârifetnâme’sinde Tasavvûfi Hayat. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Güçlü, Nezahat. “Stratejik Yönetim”. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 23/2 (2003), 61-85.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Tarih Felsefesi – 1. Çev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınevi, 2011.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Tarih Felsefesi – 4. Çev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınevi, 2011.
• https://sorularlaislamiyet.com/senden-yarinin-amellerini-istemedigim-gibi-sen-de-benden-yarinin-rizkini-isteme-sozu-kudsi-hadis.
• Kafadar, Osman. “Sunuş”, Tüccarzade İbrahim Hilmi, Avrupalılaşmak. Haz. O. Kafadar, F. Öztürk. 7-11. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1997.
• Kerimoğlu, Özkan. “Mâverdî’nin Edebü’d-Dünyâ Ve’d-Dîn Adlı Eserinde Dünya Düzeninin Islahı İçin Zorunlu Gördüğü Kaideler Üzerine Bir Değerlendirme”. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5/1 (2012), 107-132.
• Koçel, Tamer. İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayınları, 2020.
• Ksenophon. İktisat Üzerine- Oikonomikos. çev. Ari Çokona, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020.
• Kur’an-ı Kerim Meali. haz. Halil Altuntaş, Muzaffer Şahin, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
• Mâverdî, E. (2018). Edebü’d-dünyâ Ve’d-dîn. (thk. Yasin Muhammed Sevvas). Dımaşk/Beyrut: Dâru İbn Kesir, 2018.
• Müslim Ebu'l-Hüseyn Muslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî, Sahîhu Muslim, nşr. M. Fuâd Abdulbâkî, Dâru İhyâi'tTurâsi'l-Arabî, I-V, Beyrut, t.y.
• Nelson, Julie A. Hayatımızdaki Ekonomi. çev. Didem Kizen, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2018.
• Özer, Mehmet Ali. “İşletmelerde Stratejinin Önemi Üzerine Değerlendirmeler”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 7/14 (2015), 70- 84.
• Petrarca, Francesco. Dünyanın Anlamsızlığı Üzerine. çev. Timur Guda, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2019.
• Reinking, Brain. “Robert Burns's Mouse In Steinbeck's of Mice and Men and Miller's Death of a Salesman”, The Arthur Miller Journal 8/1 (2013), 15-32.
• Seneca, Lucius Annaeus. Törel Mektuplar. çev. Münevver Özgen, Bursa: Biblos Kitap, 2016.
• Seneca, Lucius Annaeus. Ahlak Mektupları. çev. Türkân Uzel, İstanbul: Jaguar Kitap, 2018.
• Seneca, Lucius Annaeus. Mutlu Yaşam Üzerine Yaşamın Kısalığı Üzerine. çev. C. Cengiz Çevik, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
• Steinbeck, John. Fareler ve İnsanlar. çev. Belkıs Çorakçı, İstanbul: Sel Yayıncılık, 2020.
• Sun Tzu. Savaş Sanatı. çev. Pulat Otkan ve Giray Fidan, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020.
• es-Sülemî, Ebû Abdurrahman. Tasavvufun Ana İlkeleri- Sülemî’nin Risaleleri. çev. Süleyman Ateş, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1981.
• Tatlı, Bekir. “İsmail Sâdık Kemal’in Âsâr-I Kemâl’deki Hadisçiliği”. Dini Araştırmalar 18/46 (2015), 45-65.
• Teber, Reşat. Muhammed Saîd Hâdimî’nin Berîka Adlı Eserinde Kalp Hastalıkları ve Tedavi Yöntemleri. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Topuz, İlhan. “Gazâlî’de Dini Tutum ve Davranışlar -Dini Yaşam Biçimleri-“. Marife 11/2 (2011), 157-177.
• Uğurluoğlu, Özgür, Bilgin Demir, İpek ve Ürek Duygu. Sağlık Kurumlarında Stratejik Yönetim. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2019.
• Ülgen, Hayri ve Mirze, S. Kadri. İşletmelerde Stratejik Yönetim. İstanbul: Literatür Yayıncılık, 2004.
• Voltaire, François Marie Arouet. Micromegas ve Diğer Öyküler. çev. Gökçe Laçin Bilgin, İstanbul: Karbon Kitaplar, 2021.
• Yalçıntaş, Murat. Stratejik Yönetim ve KOBİ’ler. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2015.
• Yavaşlıoğlu, M. Murat. Rekabet Avantajı ve Strateji Yöneticinin El Kitabı. İstanbul: Beta Yayınları, 2016.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2016.