The Effects of Social Media on Religious Live: The Example of High School Students in Bursa

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 87 - 108, 30.06.2022

Osman Varsak

https://doi.org/10.47145/dinbil.1116438

Cited By: 1

Öz

In recent years, social media has been used extensively in the world and in our country. Depending on this use, it brings with it a number of psychological and sociological effects in human life. This situation has led to the emergence of many academic studies on the effects of social media on human life. Studies show that, depending on the intense use of social media, users are affected by religious as well as many aspects. The correct understanding of the factors affecting religious beliefs and behaviors in the society by religious educators can provide support for them to carry out more effective studies in the field of religious education. Although there are some indirect studies in the literature about the effects of users on their religious aspects, there are very limited studies that directly examine the relationship between users' social media use and their religious beliefs and behaviors. The main purpose of our research is to contribute to the literature on the elimination of this gap. In the first part of our research, the effects of social media on religious life were examined under three headings. In the first part, firstly, the effects of social media on the materialistic perceptions of the users were mentioned, and then the effects of social media over time and its relationship with crime statistics were revealed with some reports. Finally, the concept of “social media religiosity” as a new type of religiosity that emerged as a result of social media users' carrying their religious lives to social media is included. In the second part of the study, the relationship between the social media usage statistics of the participants and their religious beliefs and behaviors was examined. In this context, a scale was applied to 760 students studying in twelve secondary education institutions of different types, academic and grade levels, based on the quantitative survey and relational survey model. The obtained data were analyzed with the SPSS 17.0 program. As a result of the research, it was determined that the use of social media affected the religious beliefs and behaviors of the users, and the results of the analysis on the relationship of social media with various religious beliefs and behaviors were revealed statistically.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Social Media, Religion, Morality, Digitalization

Sosyal Medyanın Dinî Yaşantıya Etkileri: Bursa İl Merkezindeki Lise Öğrencileri Örneği

Öz

Son yıllarda sosyal medya yoğun bir şekilde kullanılmakta ve bu kullanıma bağlı olarak da insan hayatında bir takım psikolojik ve sosyolojik etkiler oluşturmaktadır. Yapılan araştırmalar sosyal medyanın yoğun kullanımına bağlı olarak kullanıcıları birçok yönden olduğu gibi dinî yönden de etkilendiklerini göstermektedir. Din eğitimcilerinin toplumdaki dinî inanç ve davranışları etkileyen faktörleri doğru şekilde anlaması, din eğitimi alanında daha etkili çalışmalar yapmaları konusunda destek sağlayabilir. Literatürde kullanıcıların dinî yönlerine etkileriyle ilgili dolaylı bazı çalışmalar olsa da doğrudan kullanıcıların sosyal medya kullanımıyla dinî inanç ve davranışları arasındaki ilişkiyi inceleyen oldukça sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Araştırmamızın temel amacı bu boşluğun giderilmesi konusunda literatüre katkı sağlamaktır. Araştırmamızın ilk bölümünde sosyal medyanın dinî hayata etkileri üç başlıkta irdelenmiştir. İlk bölümde öncelikle sosyal medyanın kullanıcıların materyalist algıları üzerindeki etkilerine değinilmiş daha sonra zaman içinde toplum ahlakında oluşturduğu etkiler ve suç istatistikleriyle ilişkisi bazı raporlarla ortaya koyulmuştur. Son olarak ise sosyal medya kullanıcılarının dinî hayatlarını sosyal medyaya taşımaları neticesinde ortaya çıkmış olan yeni bir dindarlık türü olarak “sosyal medya dindarlığı” kavramına yer verilmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde katılımcıların sosyal medya kullanım istatistikleri ile dinî inanç ve davranışları arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu kapsamda nicel tarama ve ilişkisel tarama modeli esas alınarak farklı tür, akademik ve sınıf düzeyindeki on iki ortaöğretim kurumunda eğitim gören 760 öğrenciye ölçek uygulanmıştır. Elde edile veriler SPSS 17.0 programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda sosyal medya kullanımının kullanıcıların dinî inanç ve davranışlarını etkilediği tespit edilerek sosyal medyanın çeşitli dinî inanç ve davranışlarla ilişkisine dair analiz sonuçları istatistiksel olarak ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Sosyal Medya, Din, Ahlak, Dijitalleşme

Kaynakça

• Akgündüz, Devrim. Fen Eğitiminde Harmanlanmış Öğrenme Ve Sosyal Medya Destekli Öğrenmenin Öğrencilerin Başarı, Motivasyon, Tutum Ve Kendi Kendine Öğrenme Becerilerine Etkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Altunışık, Remzi vd.. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Spss Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık, 2010.
• Arıcı, Handan Yalvaç. “Ergen Din Tasavvurunun İnşasında Sosyal Medya”. Kalemname, 12(2021), 67-93.
• Atalay, Bahar. “Bilişim Suçları, İletişim ve Sosyal Medya”. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 10/3 (2018), 1-36.
• Ayaydın, Yakup – Ayaaydın, Hatice Yıldız. “Sosyal Medyanın Değer Oluşturma Sürecindeki Rolünün Öğrenci Görüşleriyle İncelenmesi”. Değerler Eğitimi Dergisi, 16/35(2018), 57-89.
• Balıkçıoğlu, Betül - Volkan, Pelin. “Sosyal Medya, Televizyon ve Akran İletişiminin Materyalizm ve Gösteriş Tüketimi Üzerindeki Etkisi: Tüketici Sosyalleşmesi Perspektifi”. Mustafa Kemal Üniversitesi S.B.E.D., 13/35(2016), 299-319.
• Cebecioğlu, Gülçin – Altıparmak, İpek Beyza. “Dijital Şiddet: Sosyal Paylaşım Ağları Üzerine Bir Araştırma”. Sakarya University Journal of Education, 7/2(2017), 423-431.
• Çuhadar, Mustafa. “Postmodernizm, Dijitalleşme ve Hibrit Dindarlık”. Selçuk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2/1(2021), 67-88.
• Filiz, Zeynep. “Servqual Yöntemiyle Yurt İşletmesinde Hizmet Kalitesinin Ölçülmesi”. International Journal of Research and Development, 3/1(2011) ss.78-89.
• Gazneli, Didem. Tüketim Toplumu Bağlamında Türkiye’de Yeni Medyanın Muhafazakârlığın Dönüşümü Ve Dinî Değerlerin Metalaşması Üzerine Etkisi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Gegez, Ercan. Pazarlama Araştırmaları. İstanbul: Beta Yayınları, 2010.
• Gerlevik, Derya. İnternet Üzerinden Alışverişin Tüketici Davranışı Üzerindeki Etkisi. Ankara: Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Gezginci, Gamze ve Işıklı, Şevki. “Dindar Facebook Etkisi: Türk Kullanıcılar Üzerine Bir Analiz”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 1/1(2018), 111-133.
• Güleç, Vusala. “Aile İlişkilerinin Sosyal Medyayla Birlikte Çöküşü”. Yeni Medya Elektronik Dergi, 2/1(2018), 105-120.
• Haberli, Mehmet. “Dijital Çağda Din ve Dindarlığın Dönüşümü”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 2/2(2019), 307-315.
• HO Shirley S., LWİN May O., LEE Edmund W.J., “Till Logout do us Part? Comparison of Factors Predicting Excessive Social Network Sites Use and Addiction Between Singaporean Adolescents and Adults”. Computers in Human Behavior, 75(2017), 632- 642.
• Irak, Dağhan ve Yazıcıoğlu, Onur. Türkiye ve Sosyal Medya. Ankara: Okyanus Yayınları, 2012.
• İstanbul Emniyet Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele Şubesi 1 Ocak 2016- 31 Aralık 2017 Verileri, 2020, Erişim Adresi: https://www.egm.gov.tr/siber/raporlarimiz (08.05.2020)
• Kadıoğlu, Zeynep Kaban. “Teknoloji Çağında E-Tüketim ve Genç Tüketicilerin Değişen Tüketim Algıları”. AJIT‐e: Online Academic Journal of Information Technology, 4/13(2013), 109-114.
• Kalaycı, Şeref. Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti., 2006.
• Kılıçer, Kerem vd. “Sosyal Medya Kullanıcılarına Ait Siber Davranışların İnsani Değerler Bağlamında İncelenmesi”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 56(2018), 19-39.
• Kirman, Mehmet Ali. Din Sosyolojisi Terimler Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
• Kurttekin, Fatma. “Bilişim Çağında ‘Gençlik, Din ve Değer’ Konularını Ele Alan Makaleler Üzerine Bir İnceleme”. Eskiyeni, 45(2021), 781-795.
• Okur, M. Recep. “Web 2.0 ve Sonrası”. Yeni İletişim Teknolojileri, ed. T. Yüzer, & M. E. Mutlu, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 2013, s.130.
• Oyman, Nihat. “Sosyal Medya Dindarlığı”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14/28(2016), 125-167.
• Özkan, Abdurrahman. Dijital Medya ve Çocuk: Sosyalleşmenin Yeni Boyutları. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Öztürk, Şerife. “Sosyal Medyada Etik Sorunlar”. Konya, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 9/1(2015), 287-301.
• Patterson, Nancy G. “Hipermetin Ve Değişen Okuyucu Roller”. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, çev. Şevki Işıklı, 6/20(2015), 66-74.
• Rıchıns, Marshal – Dawson, Scott. “A Consumer Values Orientation For Materialism And İts Measurement: Scale Development And Validation”. Journal Of Consumer Research, 19/3(1992), 303-316.
• Tokgöz, Emrah. “Materyalist Değerler Statü Tüketimi Ve Dürtüsel Satın Alma Arasındaki İlişki”. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16/Özel Sayı(2018), 1-19.
• Türkoğlu, Hülya Semiz. “Sosyal Medya Üzerinden Mahremiyet Farkındalığı ve Değişimin Ölçümlenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 54(2018) 163-189.
• Uluslararası Hak İhlalleri İzleme Merkezi, Sosyal Paylaşım siteleri Soruşturması, 2011, Erişim Adresi: https://uhim.org/sosyal-paylasim-siteleri-sorusturmasi.html, (07.05.2020).
• Ünal, Asife. “Sosyal Medya Ve Din: Facebook Örnekleminde Dinî İçerikli Paylaşımlar Üzerine Bir Değerlendirme”. Geçmişten Geleceğe Ahlak, Bartın: Bartın Üniversitesi Yayınları, 23(2015), 509-531.
• Walker, Chris Stokel. Din, Akıllı Telefonlar ve Sosyal Medya ile Nasıl Değişiyor?, Sophos Akademi, 2 Aralık 2018, https://www.sophosakademi.org/din-akilli-telefonlar-ve-sosyal-medya-ile-nasil-degisiyor/ (02.12.2018).
• Yalçın, Mustafa- Yalçın, Melis. “Sosyal Medya Kullanımı Ve Aile İçi İletişim İlişkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11/57(2018), 738-743.
• Yazıcı, Tuğba Nur. Gençlerin Sosyal Medya Kullanım Sıklıkları İle Materyalistlik Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Yıldız, Ali – Demir Mehmet. “Üniversite Öğrencilerinin İnternet ve Sosyal Medya Kullanım Amaçlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Örneği”. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17/37(2016), 18-36.
• Yıldız, Asiye Kakırman. “Sosyal Paylaşım Sitelerinin Dijital Yerlilerin Bilgi Edinme Ve Mahremiyet Anlayışına Etkisi”. Bilgi Dünyası, 2/13(2012), ss.529-542.
• Zengin, Mücahid vd.. “Sosyal Medya ve Değişen Mahremiyet: Facebook Mahremiyeti, G. Ü. İ. F. E. D., 3/2(2015), Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, 112-136.
• İnternet Kaynakları
• Erdem, Rıdvan Cem. Sosyal Medya Aracılığı İle İşlenebilecek Suç Tiplerine Genel Bakış, 2020, Erişim Adresi: https://www.hukukihaber.net/makale/sosyal-medya-araciligi-ile-islenebilecek-suc-tiplerine-genel-bakis-h441853.html (08.05.2020)
• Sosyal Medya Kullanım İstatistikleri Raporu 2021, https://wearesocial.com/digital-2021
• Uluslararası Hak İhlalleri İzleme Merkezi, Sosyal Paylaşım siteleri Soruşturması, 2011, https://uhim.org/sosyal-paylasim-siteleri-sorusturmasi.html (07.05.2020)