Latîfe ez-Zeyyât’ın el-Bâbu’l-Meftûh Adlı Romanında Gelenekle Modernite Arasında Kadın Tipolojileri

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 361 - 382, 31.12.2022

Fetiye Yılmaz

https://doi.org/10.47145/dinbil.1204468

Öz

17. yüzyıldan itibaren Avrupa’nın kendi iç dinamikleriyle başlayan, siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel alanda yaşanan değişiklikleri ifade eden modernizm, batı dışı ülkeleri de etkisi altına almayı başarmıştır. 1789’da Fransa’nın işgali sonrasında modern batıyla tanışan Mısır, birçok alanda batılılaşma yoluna gider. Bu süreçte ülkeye giren ve modern bir tür olan roman, Mısır’ın modernleşmesi yolunda kullanılan etkin bir araç olmuştur. Modern Mısır romanının önde gelen isimlerinden Latîfe ez-Zeyyât’ın başyapıtı el-Bâbu’l-Meftûh, 1960 yılında yayınlandığı zaman Mısır’da büyük yankı uyandırır. 1963 yılında sinemaya uyarlanan ve halkın hafızasında derin iz bırakan eserin hem kendisi hem de filmi, günümüzde Mısır gençlerini yönlendirmeye devam etmektedir. Yazarın biyografisinden önemli ölçüde izler taşıyan roman, Mısırlı orta sınıf ailede yetişen bir genç kız olan Leyla’nın gözünden antiemperyalist mücadeleyi anlatırken modernitenin temel değerlerinden olan otorite karşıtlığı, özgürlük, bireysellik ve geleneği reddetme gibi konuları ele almıştır. Mısır’ın ilk feminist yazarlarından kabul edilen Latîfe ez-Zeyyât’ın başyapıtında ele aldığı en önemli konulardan biri kadının özgürleşmesi ve kendi kimliğini oluşturmasıdır. Romanın kadın kahramanı Leyla’nın kimlik arayış serüveni romanın ana konularından biridir.

Anahtar Kelimeler

Mısır Romanı, Latife ez-Zeyyat, Kadın, Gelenek, Modernizm

Female Typologies Between Tradition and Modernıty in Latife ez-Zeyyat's Novel el-Babu'l-Meftûh

Öz

Beginning with the 17th century, modernism, which started with the internal dynamics of Europe and expressed the changes in the political, social, economic, and cultural fields, succeeded in influencing non-Western countries as well. Egypt, which met the modern west after the invasion of France in 1789, went on the path of westernization in many areas. The novel, which entered the country in this process and is a modern genre, has been an effective tool used in the modernization of Egypt. Al-Babu'l-Maftûh, the masterpiece of Latifa ez-Zayyat, one of the leading names in modern Egyptian novel, had a great impact in Egypt when it was published in 1960. The work, which was adapted to the cinema in 1963 and left a deep impression in the people’s memory, continues to direct the youth of Egypt today, both in itself and in the film. The novel, which bears significant traces from the author's biography, deals with the anti-imperialist struggle through the eyes of Leyla, a young girl who grows up in an Egyptian middle-class family and deals with issues such as anti-authoritarianism, freedom, individuality and rejection of tradition, which are the basic values of modernity.One of the most important issues addressed by Latife ez-Zeyyat, who is considered one of the first feminist writers in Egypt, is the liberation of women and the creation of their own identity. The adventure of searching for the identity of Leyla, the novel’s heroine, is one of the main themes of the novel.

Anahtar Kelimeler

Egyptian Novel, Latifa ez-Zeyyat, Woman, Tradition, Modernism

Kaynakça

• Abdel Baki, Esra. “Latifat Alzayati Ma La Taerifuh Ean Alriwayiyat Almunadilat Min ‘Ajl Alnisa’”. MasrTimes. Erişim 05 Ocak 2022. https://bit.ly/375dB5v
• Abdurrahman, Mahir. “Awraq Latifat Alzayati Shajaeat Altahliq Fawq Alhawajiz”. Almanassa. Erişim 21 Kasım 2021. https://bit.ly/3iBi4zk
• Ahmed Hasavne, Utbah Muhammed. Latifat Alzayaat Katibat Wanaqida. Ürdün: Ürdün Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Fakültesi, 2005.
• Al-Arabi dergisi editörü, “Dr. Latifa Al-Zayat ve Macide Al-Jundi”. Majalat alearabii. Erişim 21 Ocak 2022. https://bit.ly/3ryzAZ7
• Amireh, Amal. “Remembering Latifa Al-Zayyat”. Al Jadid. Erişim 27 Temmuz 2021. https://bit.ly/2TCiZXf
• Bin Muin, Sei. “Latîfe ez-Zeyyât”.Rfy.Erişim 26 Ocak 2021.https://bit.ly/3BIbWh5
• Cevheri, Rahab. “Latifuh Alzayaat”.alqahiria. Erişim 20 Ocak 2022.https://bit.ly/3GG4GUS
• Çetin, Nurullah. Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitapevi, 2004.
• Çetin, Sevda. Lübnanlı Yazar Tevfik Yusuf Avvad ve Yapıtlarında Öne Çıkan Toplumsal Sorunlar. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2021.
• Desouky, Nefise. “Latifa Al-Zayat, Latifat Alzayati Sajinat Bituhmat Rafd Altatbie”. Aswat. Erişim 21 Ocak 2022. https://bit.ly/3H7d5kF
• en-Nemr, İman. “Latifat Alzayaat. Albab Almaftuh Daymaan Ean Aldhaat Alhura”. Hafriaat. Erişim 21 Kasım 2021. https://bit.ly/3FuKi7F
• ez -Zeyyât, Latîfe. ‘Awraq Shakhsiat: Hamlat Taftish. Kahire: al-karma, 2016.
• ez -Zeyyât, Latîfe. el-Bâbu’l-Meftûh.Kahire: maktabat alasira, 2003.
• Habib, Abdul Rahman. “Al’iibdae Al’uwla Albab Almaftuh”. Alyawm Alsaabie. Erişim 05 Ocak 2022. https://bit.ly/3tVttR4
• Halil, Ahmed. Fennu’l-Kıssa Kasîra ‘ınde Velîd İhlâsî. Konya: Billur Yayınevi, 2019.
• Harmancı, Hasan. "Batılı Edebiyat Teorilerinin İzinde Arap Edebiyatına Yöntembilimsel Bir Yaklaşım." Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2021), 49-86.
• Harmancı, Hasan. “Abdurrahmân eş-Şarkâvî ve Kemal Tahir’in Romanlarında Aile ve Kadın Problemleri”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 37 (2017), 189-206.
• Hasan, Mahir. “Latifat Alzayaat Wabab Alhuriya. Sadaa: (Dhakirat Alqisat Almisria ). Erişim 18 Nisan 2022. https://bit.ly/35Jqvp1
• Nikobakht, Nasır vd. “al namudzaj fi riwayat swushun w riwayat albab al maftuh (dirasat muqaranah)”. majalat aljamaie alemiat alayraniat lughat alearabiat wadiabha. 30, 2014.
• Reda, Angel. “Nisa’ Sanaen Thawrat : Latifat Alzayaat Rayidat Alriwayat Walnaqd. Albab Almaftuh”. Watani. Erişim 21 Kasım 2021. https://bit.ly/3HSzwcz
• Salih,Mahmut Lütfi. “almunadala. latifat alzayaat, muntadaa alduktur mahmud litafaa salih”. Erişim 31 Aralık 2021. https://bit.ly/3rL2sNC
• Sazyek, Hakan. Roman Terimleri Sözlüğü. Ankara: Hece Yayınları, 2013.
• Uzunkaya, Ferhat. "İsmail Gaspıralı Anlatılarında Şahıs Kadrosu." Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi 36/36, (2017): 104-118.
• Wellek, Rene- Warren, Austin. Edebiyat Teorisi, çev. Ömer Faruk Huyugüzel. İzmir: Akademi Kitabevi, 1993.