Beliefs and Attitudes Towards Mental Illness: Faculty of Theology Students Sample

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 17 - 39, 30.06.2024

Dilek Ayan , Rabia Sümeyye Aykan

https://doi.org/10.47145/dinbil.1456707

Öz

Aim: This study aims to determine the beliefs and attitudes of Faculty of Theology students towards mental illnesses. It is extremely important to determine the beliefs and attitudes of the Theology Faculty students since they will be future religious officials, teachers of religious culture and ethics, spiritual advisors and guides, towards mental illnesses. The evaluation of the findings obtained may contribute to the implementation of educational studies on this subject, to change the negative beliefs and attitudes in society by informing the public correctly, and to apply primarily medical practices instead of traditional methods.
Methods: The research sample consisted of 306 students studying at Muş Alparslan University, Faculty of Islamic Sciences. Before the research, ethics committee approval was received from Muş Alparslan University Scientific Research and Publication Ethics Committee (date: 08.11.2023, number: 73). The data of the study were collected from the "Personal Information Form", "Beliefs towards Mental Illness Scale (BMI)"; and “Scale for Community Attitudes towards Individuals with Mental Problems (CAMI)”. SPSS 26 Program was used to analyze the data. According to the Shapiro Wilk test results, Independent group t-test and Mann Whitney U test were used for paired groups; ANOVA, Welch and Kruskal Wallis tests were used for variables with more than two groups. The relationships between the scales and their subscales were measured by correlation and regression analysis.
Results Faculty of Theology students' beliefs and attitudes towards mental illnesses vary according to sociodemographic characteristics. It was observed that beliefs and attitudes towards mental illnesses were more pronounced in participants who were male, older, married, had a higher education level, had a poor socioeconomic status, and had acquaintances with mental illness. The level of closeness to the mentally ill acquaintance also affects the beliefs and attitudes. The participants whose siblings had a mental illness held more beliefs of helplessness, deterioration in interpersonal relationships and shame, and adopted the community mental health ideology and goodwill attitudes more than relatives or any other acquaintance. The level of religious knowledge was not effective on their beliefs and attitudes. In addition, it was determined that beliefs and attitudes towards mental illnesses were related to each other. The sub-dimension of shame was significant in predicting positive attitudes.
Conclusion: Faculty of Theology students widely believe that they are helpless about mental illnesses and that their relationships with their environment will deteriorate, and they consider people with mental problems to be more dangerous than average. The level of belief in the shame dimension is below average. When the general averages are evaluated, a significant majority of the participants have negative beliefs about mental illness. When their attitudes are examined, their tendency to fear (exclusion) is clearly high. Their attitudes and goodwill scores towards the treatment of mentally ill people in society are below average. In this context, it is concluded that the general attitudes of the Faculty of Theology students are relatively negative. Educating Faculty of Theology students, who will take active roles in the public sphere in the future, about mental illnesses can contribute to the positive change of negative beliefs and attitudes arising from social teachings.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, Beliefs towards mental illnesses, Attitudes towards mental illnesses, Faculty of Theology students

Ruhsal Hastalıklara Yönelik İnanç ve Tutumların İncelenmesi: İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Örneği

Öz

Amaç: Bu çalışma, İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin ruhsal hastalıklara yönelik inanç ve tutumlarının belirlenmesini amaçlamaktadır. Geleceğin din görevlisi, din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmeni, manevi danışman ve rehberi olan İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin ruhsal hastalıklara ilişkin inanç ve tutumlarının belirlenmesi son derece önemlidir. Elde edilen bulguların değerlendirilmesi; bu konuda eğitim çalışmalarının yapılması, halkın doğru bilgilendirilerek toplumdaki olumsuz inanç ve tutumların değiştirilmesi, geleneksel yöntemler yerine öncelikle tıbbi uygulamalara başvurulması konularında katkı sunabilecektir.
Gereç ve Yöntem: Araştırma örneklemini, Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi’nde öğrenim gören 306 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma öncesinde etik kurul onayı, Muş Alparslan Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’ndan (tarih: 08.11.2023, sayı: 73) alınmıştır. Araştırmanın verileri “Kişisel Bilgi Formu”, “Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği (RHYİÖ)”; ve “Ruhsal Sorunları Olan Bireylere Yönelik Toplum Tutumları Ölçeği (RSTTÖ)” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 26 Programı kullanılmıştır. Shapiro Wilk testi ile normallik dağılımına bakılmış, verilerin parametrik ya da nonparametrik olma durumuna göre analizler gerçekleştirilmiştir. İkili gruplarda bağımsız grup t-testi ve Mann Whitney U testinden; ikiden fazla grup içeren değişkenler için ise ANOVA, Welch ve Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Ölçekler ve alt ölçeklerinin birbirleriyle olan ilişkileri korelasyon ve regresyon analizi ile ölçümlenmiştir.
Bulgular: İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin ruhsal hastalıklara yönelik inanç ve tutumlarının sosyodemografik özelliklerine göre değişkenlik gösterdiği saptanmıştır. Buna göre cinsiyet, yaş, medeni hal, öğrenim sınıfı, sosyoekonomik durum değişkenlerine göre katılımcıların ruhsal hastalıklara yönelik inanç ve tutumları anlamlı farklılık göstermektedir. Erkek, yaşça büyük, evli, öğrenim sınıfı daha yüksek, sosyoekonomik durumu kötü olan ve ruhsal hastalığı bulunan tanıdığı olan katılımcıların ruhsal hastalıklara yönelik olumsuz inançlarla birlikte olumlu tutumlarının daha belirgin olduğu görülmüştür. Ruhsal sorunları olan tanıdığın yakınlık düzeyi de kişinin inanç ve tutumlarını etkileyen bir faktör olarak göze çarpmıştır. Buna göre kardeşi ruhsal bir hastalığa sahip katılımcıların, akraba ya da herhangi bir tanıdıktan daha fazla çaresizlik ve kişiler arası ilişkilerde bozulma, utanma inançlarını taşıdıkları; toplum ruh sağlığı ideolojisi ve iyi niyet tutumlarını daha fazla benimsedikleri gözlenmiştir. Kişilerin algıladıkları dini bilgi düzeylerinin ise inanç ve tutumları üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı belirlenmiştir. Bunlara ek olarak ruhsal hastalıklara yönelik inançlarla ve tutumların birbirleriyle ilişkili olduğu belirlenmiştir. Olumlu tutumların yordanmasında, inanç alt boyutlarından sadece utanma boyutunun anlamlı bir yordayıcı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Sonuç: İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin ruhsal hastalıklara yönelik inançları incelendiğinde, ruhsal hastalıklar konusunda çaresiz hissettikleri ve ruhsal hastalığa sahip kişilerin çevreleriyle ilişkilerinin bozulacağına dair inançları yaygın şekilde taşıdıkları anlaşılmaktadır. Öte yandan, ruhsal hastalıklara sahip kişileri ortalamanın üzerinde tehlikeli buldukları görülmektedir. Katılımcıların utanma boyutunda ise ortalamanın altında bir inanç taşıdıkları gözlenmektedir. Genel ortalamalar değerlendirildiğinde ise katılımcıların önemli bir çoğunluğunun ruhsal hastalığa yönelik olumsuz inançlara sahip oldukları söylenebilecektir. Katılımcıların ruhsal sorunları olan kişilere yönelik tutumları incelendiğinde ise belirgin olarak korku (dışlama) eğilimlerinin yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Ruhsal sorunları olan kişilerin toplumda tedavi edilmesine karşılık gelen “toplumsal ideoloji” tutumunu benimseme düzeylerinin ortalamanın altında kaldığı görülmektedir. Ruhsal sorunları olan kişilere yönelik “iyi niyet (koruyuculuk)” boyutundaki eğilimin yine düşük olduğu gözlenmektedir. Bu bağlamda İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin genel tutumlarının görece olumsuz olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Gelecekte kamusal alanda aktif görev alacak İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin, ruhsal hastalıklar konusunda eğitim almalarının, toplumsal öğretilerden kaynaklı olumsuz inanç ve tutumlarının olumlu şekilde değişmesine katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Ruh hastalıklarına yönelik inançlar, Ruh hastalıklarına yönelik tutumlar, İlahiyat Fakültesi öğrencileri

Kaynakça

• Aker, Tamer vd. “Birinci Basamak Hekimlerinin Şizofreniye Bakış Açısı”. Anadolu Psikiyatri Dergisi 3/1 (2002), 5-13.
• Al-Krenawi, Alean. “Mental Health Practice in Arab Countries”. Current Opinion in Psychiatry 18/5 (2005), 560-564. https://doi.org/10.1097/01.yco.0000179498.46182.8b
• Allport, Gordon W. Attitudes, Readings in Attitude Theory and Measurement. Newyork: John Willey & Sons, 1967.
• Altun, Cemre. “Psikoloji Öğrencilerinin Şizofreniye Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Örneği”. R&S-Research Studies Anatolia Journal 1/2 (2018), 195-203.
• Arkan, Burcu vd. “Sağlık Çalışanlarının Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumları: Son 10 Yılda Türkiye’de Yapılan Çalışmalar”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 3/2 (2011), 214-231.
• Aronson, Elliot vd. Social Psychology. Boston: Prectice Hall, 2010. Aysan, Ümmügülsüm - Kökel, Zülal. “Sosyal Hizmet Öğrencilerinin Ruh Sağlığı Problemi Olan Bireylere Yönelik İnanç ve Tutumlarına Eğitimin Etkisi”. Sağlık Profesyonelleri Araştırma Dergisi 4/3 (21 Ekim 2022), 153-163. https://doi.org/10.57224/jhpr.1123205
• Bağ, Beyhan. Sağlık Personelinin Ruhsal Sorunları Olan Bireylere Yönelik Tutumlarının Araştırılması. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
• Bağ, Beyhan - Ekinci, Mine. “Ruhsal Sorunlu Bireylere Yönelik Toplum Tutumları Ölçeğinin (RSTTÖ) Türk Toplumunda Geçerlilik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 5/15 (01 Temmuz 2006), 63-83.
• Balcı, Ali. Sosyal Bilimlerde Araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2015.
• Berger, Raqota. “Still Stigmatized? People’s Beliefs and Attitudes about Mental Illness and Dangerousness”. Open Access Library Journal 5/8 (03 Ağustos 2018), 1-13. https://doi.org/10.4236/oalib.1104768
• Bilge, Ayşegül. Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
• Bostancı, Nihal. “Ruhsal Bozuklu ğu Olan Bireylere Yönelik Stigma ve Bunun Azaltılmasına Yönelik Uygulamalar”. Düşünen Adam Dergisi 18/1 (2005), 32-38.
• Cotton, Dorothy. “The Attitudes of Canadian Police Officers Toward the Mentally Ill”. International Journal of Law and Psychiatry 27/2 (2004), 135-146. https://doi.org/10.1016/j.ijlp.2004.01.004
• Çam, Mahire Olcay - Bilge, Ayşegül. “Ruh Hastalığına Yönelik İnanç ve Tutumlar”. Anadolu Psikiyatri Dergisi 8/3 (2007), 215-223.
• Çam, Olcay - Bilge, Ayşegül. “Türkiye’de Ruhsal Hastalığa/Hastaya Yönelik İnanç, Tutum ve Damgalama Süreci: Sistematik Derleme”. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 4/2 (2013), 91-101.
• Demiray, Tülay vd. “Hemşirelik Öğrencilerinin Ruhsal Hastalıklara Yönelik İnançları”. Hemşirelik Bilimi Dergisi 1/2 (31 Ekim 2018), 14-18.
• Dokur, Ayşe Selin - Duran, M. Emrullah. “Hastalık ve Dua İlişkisine Yönelik Yapılan Çalışmalar Üzerine Literatür Değerlendirmesi (1990-2020)”. Tevilat 2/2 (31 Aralık 2021), 191-208. https://doi.org/10.53352/tevilat.992574
• Eker, Fatma vd. “Din Görevlilerinin Şizofreniye İlişkin Bilgi ve Tutumları (Düzce Örneği)”. Journal of Psychiatric Nursing 2/1 (2010), 63-70.
• Eren, Erol. Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları, Geliştirilmiş 7., 2001.
• Fenvesh, Tatyana Anatolevna vd. “Study of Stigmatization of People with Mental Illnesses among Young People”. Социодинамика 3 (Mart 2023), 9-21. https://doi.org/10.25136/2409-7144.2023.3.39751
• Fishbein, Martin - Ajzen, Icek. Belief, Attitude, Intention, and Behavior: An Introduction to Theory and Research. Reading, MA.: AddisonWesley, 1975.
• Gencer, Nevzat. “Ali Ayten. Din ve Sağlık-Kavram, Kuram ve Araştırma”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SAUIFD), 291-298. https://doi.org/10.17335/sakaifd.484448
• Güngörmüş, Kübra vd. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlarının Belirlenmesi”. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma 11/2 (2014), 45-51.
• Hartog, Kristine - Gow, Kathryn M. “Religious Attributions Pertaining to the Causes and Cures of Mental Illness”. Mental Health, Religion & Culture 8/4 (01 Aralık 2005), 263-276. https://doi.org/10.1080/13674670412331304339
• Hirai, Michiyo - Clum, George A. “Development, Reliability, and Validity of the Beliefs Toward Mental Illness Scale”. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment 22/3 (2000), 221-236. https://doi.org/10.1023/A:1007548432472
• Hogg, Michael A. - Vaughan, Graham M. Sosyal Psikoloji. Ankara: Ütopya Yayınları, 2007.
• Horozcu, Ümit. “Tecrübî Araştırmalar Işığında Dindarlık ve Maneviyat ile Ruhsal ve Bedensel Sağlık Arasındaki İlişki”. Milel ve Nihal 7/1 (01 Mart 2010), 209-240.
• Köşger, Ferdi - Altınöz, Ali. “A Medical School Students’ Mental Disorders Attitudes”. Klinik Psikiyatri Dergisi-Turkish Journal of Clinical Psychiatry 22/1 (2019). https://doi.org/10.5505/kpd.2018.78941
• Küey, Levent vd. “Afektif Bozukluklara İlişkin Tutumlar”. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 4/2 (1989), 68-77.
• Link, Bruce G. vd. “On Stigma and Its Consequences: Evidence from a Longitudinal Study of Men with Dual Diagnoses of Mental Illness and Substance Abuse”. Journal of Health and Social Behavior 38/2 (1997), 177-190.
• Morris, Charles G. Psikolojiyi Anlamak. çev. H. Belgin Ayvaşık - Melike Sayıl. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 2002.
• Özmen, Erol vd. “Hangi Etiket Daha Damgalayıcı: Ruhsal Hastalık mı? Akıl Hastalığı mı?” Türk Psikiyatri Dergisi 15/1 (2004), 47-55.
• Özmen, Erol - Taşkın, Emin Oryal. “Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumların Ruh Sağlığı Hizmetlerine Etkisi”. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi 12/Ek 3 (2004), 83-92.
• Öztürk, M. Orhan. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: Hekimler Yayın Birliği, 6., 1995.
• Özyiğit, Şule vd. “Hemşirelerin ve Hemşirelik Öğrencilerinin Şizofreniye İlişkin Tutumları”. Yeni Symposium. 42/105-112, 2004. https://scholar.google.com/scholar?cluster=9007932534181588820&hl=en&oi=scholarr Pescosolido, Bernice A. vd. “Trends in Public Stigma of Mental Illness in the US, 1996-2018”. JAMA Network Open 4/12 (21 Aralık 2021), e2140202. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2021.40202
• Plotnik, Rod. Psikolojiye Giriş. çev. Tamer Geniş. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2009.
• Price, James H. - Khubchandani, Jagdish. “Firearm Violence by the Mentally Ill: Mental Health Professionals’ Perceptions and Practices”. Violence and Gender 3/2 (Haziran 2016), 92-99. https://doi.org/10.1089/vio.2015.0045
• Ran, Mao-Sheng vd. “Effectiveness of Psychoeducational Intervention for Rural Chinese Families Experiencing Schizophrenia--a Randomised Controlled Trial”. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 38/2 (Şubat 2003), 69-75. https://doi.org/10.1007/s00127-003-0601-z
• Reavley, Nicola vd. “Beliefs About Dangerousness of People with Mental Health Problems: The Role of Media Reports and Personal Exposure to Threat or Harm”. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (01 Eylül 2016). https://doi.org/10.1007/s00127-016-1215-6
• Reber, Arthur S. Mental Health. Dictionary of Psychology. London: Penguin Books, 1985.
• Sağduyu, Afşin vd. “Şizofrenisi Olan Hastaların Yakınlarının Şizofreniye Yönelik Tutumları”. Türk Psikiyatri Dergisi 14/3 (2003), 203-212.
• Savaşır, Yusuf. Toplumun Ruh Hastalığına Karşı Tutumlarının Bilinmesinin Önemi ve Bu Konuda Uygulanan Bir Araştırma. Ankara: VII. Milli Nöro-Psikiyatri Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 1971.
• Sévigny, Robert vd. “Attitudes Toward the Mentally Ill in a Sample of Professionals Working in a Psychiatric Hospital in Beijing (China)”. The International Journal of Social Psychiatry 45/1 (1999), 41-55. https://doi.org/10.1177/002076409904500106
• Shulman, Natalia - Adams, Bryan. “A Comparison of Russian and British Attitudes Towards Mental Health Problems in the Community”. The International Journal of Social Psychiatry 48/4 (2002), 266-278. https://doi.org/10.1177/002076402128783307
• Sunman, Tülay - Savaşır, Yusuf. “Akıl Hastalıkları ve Akıl Hastalıklarına Karşı Tutum ve İnançlar”. V. Milli Nöro Psikiyatri Kongresi Kitabı. 481-485. İzmir: Ege Üniversitesi Matbaası, 1970.
• Şirin, Turgay. “Üniversite Öğrencilerinin Dini Tutumları ile Ruh Sağlığı İlişkisinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6/4 (11 Eylül 2017), 65-88.
• Tanaka, Goro vd. “Effects of an Educational Program on Public Attitudes Towards Mental Illness”. Psychiatry and Clinical Neurosciences 57/6 (2003), 595-602. https://doi.org/10.1046/j.1440-1819.2003.01173.x
• Tarım, Hazel ŞAHİN - Yılmaz, Mualla. “Sağlık Alanında Öğrenim Gören Üniversite Öğrencilerinin Ruhsal Bozukluklara Yönelik İnançlarının Sosyo-Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 11/2 (15 Ağustos 2018), 134-146. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.344852
• Taşkın, Emin Oryal. “Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalamayı Etkileyen Etmenler”. Stigma Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama. ed. Emin Oryal Taşkın. 73-114. İzmir: Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri, 2007.
• Taşkın, Emin Oryal - Özmen, Erol. “Ruhsal Hastalıklara İlişkin Tutumlar: Türkiye Çalışmalarının Gözden Geçirilmesi”. 3P Dergisi 12/3 (2004), 229-238.
• Taylor, S. M. - Dear, M. J. “Attitudes Toward the Mentally Ill and Reactions to Mental Health Facilities”. Social Science & Medicine. Medical Geography 13D/4 (Aralık 1979), 281-290. https://doi.org/10.1016/0160-8002(79)90051-0
• Üçok, Alp vd. “Psikiyatri Dışındaki Hekimlerin Şizofreniye İlişkin Tutumları”. 5. Bahar Sempozyumları (24-29 Nisan). Antalya, 2001.
• Yapıcı, Asım. “Kuramdan Yönteme ‘Ruh Sağlığı-Din’ Çalışmalarında Karşılaşılan Güçlükler”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 11/2 (01 Haziran 2011), 25-61.
• Ziyalar, Adnan. Sosyal Psikiyatri. İstanbul: Yüce yayın, 2., 1999.