Friglerde Ölü Gömme Geleneklerinin Zaman İçindeki Değişimi ve Dini İnanışları Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 365 - 384, 31.10.2024

Hacer Büşra Kaplan

Öz

Antik çağda her uygarlığın kendine özgü ölü gömme geleneği vardı ve Frigler de bu konuda dikkat çekici bir kültüre sahipti. Arkeolojik incelemeler, Friglerin iki tür ölü gömme geleneğine sahip olduğunu ortaya koymuştur. İlk olarak, MÖ 8. yüzyılın sonları ve MÖ 7. yüzyılın başlarına kadar ceset olarak gömme (inhumasyon) yaygındı. Ancak MÖ 7. yüzyılın ortalarından itibaren yakarak gömme (kremasyon) tercih edilmiştir. Bu çalışma, Friglerde ölü gömme geleneklerinin zaman içindeki değişimini inceleyerek, bu değişimin toplumsal, kültürel ve dinî değişimle olan bağlantısını açıklığa kavuşturmayı amaçlamaktadır. Çalışmada arkeolojik buluntular, tarihî belgeler ve antropolojik veriler kullanılarak ölü gömme geleneklerindeki değişimin anlaşılması için kapsamlı bir yaklaşım sunulacaktır. Veri toplama sürecinde, arkeolojik kazılardan elde edilen bulguların, tarihî belgelerin analizinden ve antropolojik gözlemlerden yararlanılmıştır. Bu disiplinler arası yaklaşım, ölü gömme geleneklerindeki değişimlerin toplumun kültür ve sosyal yapısındaki değişimle ilişkisini açıklamaktadır. Çalışmanın bulguları Frig toplumunda ölü gömme geleneklerinin dinî yaşamdaki rolünün detaylı bir şekilde anlaşılmasına yardımcı olacaktır. Ölüm, ölülerle ilişki ve ölümden sonraki yaşam inançlarını anlamak, Friglerin kültür, dünya görüşü ve dinî pratiklerini derinlemesine kavramamızı sağlayacaktır. Bu çalışma ayrıca, antik dönemi anlamak ve bugüne etkisini görmek açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Frig, Tümülüs, Ölü Gömme Gelenekleri, İnhumasyon, Kremasyon

The Evolution of Burial Customs Among the Phrygians and Their Relationship with Religious Beliefs

Öz

In antiquity, each civilization had its unique burial traditions, and the Phrygians were notable in this regard. Archaeological studies have revealed that the Phrygians practiced two types of burial customs. Initially, from the late 8th century BCE to the early 7th century BCE, inhumation (burial of the body) was common. However, from the mid-7th century BCE onward, cremation (burning of the body) became the preferred method. This study aims to examine the changes in Phrygian burial practices over time and clarify the connection between these changes and broader societal, cultural, and religious shifts. A comprehensive approach will be taken, utilizing archaeological findings, historical documents, and anthropological data to understand the evolution of burial customs. The research will shed light on how burial traditions were related to the Phrygians’ religious beliefs, particularly their views on death and the afterlife, thus offering a deeper understanding of their culture, worldview, and religious practices. Furthermore, the study holds significance in understanding the ancient period and its impact on today’s world.

Anahtar Kelimeler

Phrygians, Tumuli, Burial Customs, Inhumation, Cremation

Kaynakça

• Aça, Mustafa. “Dünya Mitolojilerinde Toprak Simgeciliği”. Kültür Araştırmaları Dergisi 1/1 (2018), 23-35.
• Akurgal, Ekrem. Anadolu Kültür Tarihi. Ankara: TÜBİTAK, 1998.
• Birecikli, Fatma. “Ana Hatlarıyla Friglerde Din”. Gazi Akademik Bakış 7 (2010), sayfa aralığı?
• Bonnefoy, Yves - Yılmaz, Levent. Antik Dünya Ve Geleneksel Toplumlarda Dinler Ve Mitolojiler Sözlüǧü. Ankara: Dost Kitabevi, 2000.
• Buluç, Sevim.“Anadolu’da Kremasyon- Ölü Yakma- Geleneği”. 1992 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları. 83-101. Ankara: Anadolu Medeniyetleri Müzesini Koruma ve Yaşatma Derneği, 1992.
• Coşkun, Sevim - Büken, Nüket Örnek. “Kremasyonun Tarihçesi ve Türkiye’de Kremasyon”. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi 8 (2020), 129-144.
• Çintiriz, Güllü. Frig Dini İnanç ve Adetleri. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Ekmen, Hamza. “Yeni Veriler Işığında Başlangıcından MÖ II. Binin Sonuna Kadar Anadoluda Yakarak Gömme (kremasyon) Geleneği”. Hitit üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/1 (2012), 23-49.
• Eliade, Mircea. Demirciler ve Simyacılar. çev. Mehmet Emin Özcan. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2. Basım, 2020.
• Eliade, Mircea. Dinler Tarihine Giriş. çev. Lale Arslan. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2009.
• Eliade, Mircea. Kutsal ve Dindışı. çev. M. Ali Kılıçbay. Ankara: Gece Yayınları, 1991.
• Erdoğan, Serap. Gordion Tümülüsleri Işığında Friglerde Ölü Gömme Gelenekleri. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Gökçek, L. Gürkan vd. Anadolu’nun Eski Çağlarında İnanç Olgusu ve Yönetim Anlayışı. İstanbul: Değişim Yayınları, 2021.
• Gönçer, Süleyman. Afyon İli Tarihi. İzmir: Karınca matbaacılık, 1971.
• Kaya, Mehmet Ali. Türkiye’nin Eskiçağ Tarihi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2017.
• Kınal, Füruzan. Eski Anadolu Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi, 1991.
• Kıyak, Fatma. Laodikeia’nın Boya Bezemeli Hellenistik Dönem Kremasyon Kapları. Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Arkeoloji Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kızıl, Abuzer. “Antik Dönem Yunan Dünyası’nda Ölüm Kavramı Ve Bununla İlgili Bazı Betimler”. Amisos 2/3 (2017), 32-65.
• Mutlu, Gülseren. "Anadolu’da Orta ve Son Tunç Çağı Ölü Gömme Gelenekleri." AÇÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi 4/2 (2018), 71-101.
• Oral, Ebru. “Anadolu’da Ana Tanrıça Kültü”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 8 (2014), 154-164.
• Özer, Elif - Erdinç, Zerrin. "Aizanoi Mezar Bomoslarında Görülen Bezeme ve Figürler Üzerine Değerlendirme." Mediterranean Journal of Humanities 12 (2022), 79-89.
• Ramsay, W. M. “Sepulchral Customs in Ancient Phrygia”. The Journal of Hellenic Studies 5 (1884), 241-262. https://www.jstor.org/stable/623708.
• Sevin, Veli. Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2001.
• Sevin, Veli. Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi: Eski Anadolu Ve Trakya: Başlangıcından Pers Egemenliğine Kadar. İstanbul: İletişim, 2003.
• Sivas, TacîserTüfekçi. Eskişehir-Afyonkarahisar-Kütahya İl Sınırları İçindeki Phryg Kaya Anıtları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1999.
• Toksoy, Sinan. “Friglerde Din ve İnanç Gelenekleri”. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tezsiz Yüksek Lisans Çalışması, 2021.
• Türkan, Ahmet. “Dorylaion Antik Kenti ve Taşrasında Ölüm Algısı”. ESOGÜTD 1 (Kasım 2018), 7-22.
• Uçankuş, Hasan Tahsin. Ana Tanrıça Kybele’nin ve Kral Midas’ın Ülkesi Phrygia: Kültür Rehberi. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı, 2002.
• Yaşa, Recep. “Eski Türk Cenaze Törenlerinde Ölü Yakma Âdeti”. Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi 4/ 1 (Haziran 2019), 275-95.