Understanding of Sama in the Context of Ebu'l-Fath Quṭb al-Dīn Muhammad b. Mutahhar Jâmî 's Work Named Hadîqat al-Haqiqat

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 7, 86 - 100, 28.06.2024

Mehmet Eker

https://doi.org/10.69515/dinveinsan.1451815

Öz

Ebu'l-Fath Quṭb al-Dīn Muhammad b. Mutahhar Jâmî (d. 667/1267) is one of the Sufis who produced Sufi works. The article is limited to the mentioned work, as it is the author's most important work. Hadîqat al-haqqat is an important work in that it includes the thoughts and poems of both Kutbiddin Câmî and the author's grandfather, Ahmad Jamî Nâmeqî (d. 536/1141), who was an important Sufi. Including the subject of sama in the work is also important as it reflects the attitude of Câmî's sect on this issue. According to the author, the ruling and nature of the sky varies according to the rank and status of those who perform the Sama. Sama is discussed in the hierarchy of avam-havas-ehassü'l-havas and a broad perspective is presented. However, this triple classification also has subheadings. It has been seen that evaluations are made on the basis of the nature of both the one who sings the sama and the thing that is performed. He also tried to explain issues such as the sama's relationship with time and ecstasy, its nature and religious ruling.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Ebu, Hadîqat al-haqiqat, Sama

Ebü’l-Feth Kutbiddîn Muhammed b. Mutahhar Câmî’nin Hadîkatü’l-Hakika Adlı Eseri Bağlamında Semâ Anlayışı

Öz

Ebü’l-Feth Kutbiddîn Muhammed b. Mutahhar Câmî (ö. 667/1267) tasavvufî eser veren sûfîlerdendir. Yazarın en mühim eseri olması itibari ile makale mezkûr eserle sınırlanmıştır. Hadîkatü’l-hakika hem Kutbiddin Câmî’nin hem de önemli bir sûfî olan müellifin dedesi Ahmed-i Câmî Nâmekî’nin (ö. 536/1141) düşünce ve şiirlerini de ihtiva etmesi açısından önemli bir eserdir. Eserde semâ konusuna yer verilmesi,Ahmed-i Câmî’nin tarikatının bu husustaki tavrını yansıtması cihetiyle de mühimdir. Müellife göre semânın hükmü ve mahiyeti semâ edenlerin makam ve mertebesine göre farklılık gösterir. Semâ, avam-havas- ehassü’l-havas hiyerarşisinde ele alınıp geniş bir perspektif sunulmuştur. Bununla birlikte bu üçlü tasnifin de alt başlıkları bulunmaktadır. Hem semâ eden hem söyleyen hem de semâ edilen şeyin mahiyeti ekseninde değerlendirmeler yapıldığı görülmüştür. Semânın vakit ve vecdle ilişkisi, mahiyeti ve dinî hükmü gibi meseleleri de açıklamaya çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Kutbüddin Câmî, Hadîkatü’l-hakika, Semâ

Kaynakça

• Aclûnî, E.-F. İ. b M. (1421). Keşfü’l-hafa ve Müzilü’l-ilbas: Amma İştehere Mine’l-ehâdîs ala Elsineti’n-nas. (2. bs, C. 2). Mektebetü’t-Türasi’l-İslâmî.
• Attâr, F. (1984). Tezkiretü’l-evliyâ. (S. Uludağ, Çev.; 7). Bursa : İlim ve Kültür Yayınları.
• Büzcânî, D. A. (1345). Ravzatü’l-reyyahin (H. Müeyyid, Ed.). Büngâh-ı Tercüme ve Neşr-i Kitab.
• Câmî, E. N. Ş. J. A. b. E.-H. b. A. N. (1387hş). Künûzü’l-hikme (A. Fazıl, Ed.). Pojuheşgah-ı Ulum-i İnsanî ve Ferhengi.