Depremzedelere Yönelik Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 8, 210 - 238

Selçuk Coşkun , Hasan Sözen

Öz

Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB), Pazarcık ve Elbistan merkezli depremler sonrasında gerçekleşen yardım
faaliyetlerine, afet bölgesine gönderdiği binlerce personeliyle katkı sunmaya çalışmıştır. Depremin ilk anlarından
itibaren bölgede aktif bir şekilde bulunan DİB personelinin görev ve sorumlulukları arasında öne çıkan faaliyet ise
manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetleri olmuştur. Bu çalışma, “din görevlilerinin depremzedelere yönelik manevi
danışmanlık ve rehberlik hizmetleri hakkındaki görüşleri nelerdir?” sorusu temelinde şekillenmiştir. Bu doğrultuda
çalışma, din görevlilerinin depremzedelere sunulan manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerini
belirlemeye yönelik nitel bir araştırma olarak tasarlanmıştır. Çalışma grubunu, Kahramanmaraş’ta depremzedelere
yönelik manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinde bulunan din görevlileri oluşturmaktadır. Çalışma grubu, nitel
araştırmalarla özdeşleşmiş amaçlı örnekleme yöntemlerinden kartopu örneklemesi ile belirlenmiştir. Çalışmada
doküman incelemesi ve yarı yapılandırılmış görüşme teknikleri gibi nitel veri toplama yöntemleri benimsenmiştir.
Depremzedelere yönelik manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin mevcut durumu, bu hizmetleri sunan din
görevlileriyle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerle tespit edilmeye çalışılmıştır. Veri toplama aracı olarak
araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış
görüşmelerden elde edilen nitel veriler betimsel analiz modeline göre analiz edilmiştir. Birbiriyle ilişkilendirilen veriler
doğrudan alıntılarla desteklenmiş, böylece zengin betimlemeler yapılmasına, araştırma bulgularının anlamlı ve mantıklı
bir şekilde sunulmasına ve verilerin güvenilirliğinin sağlanmasına çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Manevi Danışmanlık ve Rehberlik, Din Görevlileri, Din Hizmetleri, Deprem

A Study on Spiritual Counselling and Guidance Services for Earthquake Victims

Öz

The Presidency of Religious Affairs (DİB) tried to contribute to the relief activities after the earthquakes
centered in Pazarcık and Elbistan with thousands of personnel sent to the disaster zone. The prominent activity among
the duties and responsibilities of the DİB personnel, who have been active in the region since the first moments of the
earthquake, has been spiritual counseling and guidance services. This study was shaped on the basis of the question
‘What are the opinions of religious officials about spiritual counseling and guidance services for earthquake victims?’.
In this direction, the study was designed as a qualitative research to determine the views of religious officials on
spiritual counseling and guidance services provided to earthquake victims. The study group consists of religious
officials who provide spiritual counseling and guidance services for earthquake victims. The study group was
determined by snowball sampling, one of the purposive sampling methods identified with qualitative research.
Qualitative data collection methods such as document analysis and semi-structured interview techniques were adopted
in the study. The current situation of spiritual counseling and guidance services for earthquake victims was tried to be
determined through semi-structured interviews with religious officials providing these services. The semi-structured
interview form developed by the researcher was used as a data collection tool. The qualitative data obtained from semistructured
interviews were analysed according to the descriptive analysis model. The data associated with each other
were supported with direct quotations, thus rich descriptions were made, research findings were presented in a
meaningful and logical way, and the reliability of the data was ensured.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Spiritual Counseling and Guidance, Religious Servant, Religious Services, Earthquake

Kaynakça

• Alsan, A. (2016). Afet Sonrası Psiko-Sosyal Destek Sürecinde Manevi/Dini Desteğin Kullanımı. A. Ayten, M. Koç ve N, Tınaz (Ed.), Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Cilt II (ss. 335-348). DEM.
• Altaş, N. (2014). Din Hizmetleri ve Dini Danışmanlık İlişkisi. N. Altaş & M. Köylü (Ed.), Dini Danışmanlık ve Din Hizmetleri (ss. 13-34). Ensar Neşriyat.
• Aziz, A. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Böke, K. (2014). Örnekleme. K. Böke (Ed.), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (ss. 105-147). Alfa Yayınları.
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim Araştırmaları: Nicel ve Nitel Araştırmanın Planlanması, Yürütülmesi ve Değerlendirilmesi. Edam Yayınları.
• Diyanet İşleri Başkanlığı Görev ve Çalışma Yönetmeliği (2014). chromeextension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=19795&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5
• Afet ve Acil Durum Faaliyetleri ile İnsani Yardımlara İlişkin İş Birliği Protokolü. (2019). chromeextension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Documents/Afad%20Protokol%C3%BC.pdf
• Erdem, M. & Kesgin, B. (2017). Manevi Destek Uygulayıcılarının Manevi Destek Hizmetlerine İlişkin Görüşleri. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(15), 124-140. https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.372775
• İnce, A. vd. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş Depremlerinde Din Hizmetleri: Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Bağlamında Bir Saha Araştırması. Eskiyeni, 50 (2023), 683-704. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1286299.
• Karataş, Z. (2017). Sosyal Bilim Araştırmalarında Paradigma Değişimi: Nitel Yaklaşımın Yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 68-86. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tushad/issue/31792/350444
• Klenke, K. (2016). Qualitative Research in the Study of Leadership. Emerald. Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2016). Nitel Veri Analizi. Pegem Akademi.
• Punch, K. F. (2016). Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. Siyasal Kitabevi.
• Seale, C. (1999). Quality in Qualitative Research. Qualitative Inquiry, 5(4), 465-478.
• Şimşek, V., & Tosun, C. (2021). Çocuklara Ölüm Konusunun Anlatılması İhtiyacına Dair DKAB Öğretmen Görüşleri. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(2), 1261-1289. https://doi.org/10.17859/pauifd.1024000
• Şimşek, V., & Tosun, C. (2022). Zor Konuların Öğretiminde DKAB Öğretmeni: Ölüm konusu örneği. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29, 274-310. https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1181130
• Taşkın, E. (2014). Acil Durum ve Afet Yönetiminde İlk Yardımın Önemine İlişkin Küresel Yaklaşım. 5. Ulusal İlk Yardım Sempozyumu. Ankara.
• Yıldırım A. & Şimşek H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.