İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Akademik Öz Yeterlik, Depresyon, Anksiyete ve Stres Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 8, 335 - 362

Recep Uçar , Sümeyra Yakut

Öz

Bu çalışma, İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin akademik öz yeterlik düzeyleri ile depresyon, anksiyete ve stres
seviyeleri arasındaki ilişkiyi araştırmayı amaçlamaktadır. İlahiyat fakültesi öğrencilerinin ruhsal sağlığı, özellikle
depresyon, stres ve anksiyete gibi mental sağlık sorunları, dini eğitim ortamlarında da önemli bir konudur. Dini inanç
ve değerlerin ön planda olduğu bu fakültelerde, öğrencilerin akademik öz yeterlik düzeylerinin ruhsal ve psikolojik
sağlıklarını etkileyebileceği öngörülmektedir. Öz yeterlik, bireyin kendi yetenek ve becerilerine olan güveni olarak
tanımlanmakta olup, kişinin zorluklarla başa çıkma gücünü ve yaşamda başarı elde etme inancını doğrudan etkiler. Bu
nedenle, öz yeterlik ile depresyon, stres ve anksiyete arasındaki ilişkiyi ele alan çalışmaların yapılması ilahiyat
fakülteleri öğrencilerinin ruhsal sağlıklarının daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacaktır.
Karma yöntemle gerçekleştirilen araştırmanın nicel boyutunda, 261 öğrenciye Depresyon, Anksiyete ve Stres
Ölçeği (DASÖ) ile Akademik Öz Yeterlik Ölçeği uygulanmış; nitel boyutta ise belirlenen katılımcılarla derinlemesine
görüşmeler yapılmıştır. Analizler, kadın öğrencilerin stres (Ort.= 2.33, SS= 0.78), anksiyete (Ort.= 2.27, SS= 0.74) ve
depresyon (Ort.= 2.09, SS= 0.74) düzeylerinin erkek öğrencilere göre anlamlı derecede yüksek olduğunu ve İlahiyat
Fakültesi'ni kendi isteğiyle seçen öğrencilerin stres, anksiyete ve depresyon düzeylerinin, aile baskısıyla seçen
öğrencilere kıyasla daha düşük olduğunu göstermiştir (p<0.05). Korelasyon analizleri, akademik öz yeterlik ile
depresyon (r=-0.24, p<0.01), anksiyete (r=-0.27, p<0.01) ve stres (r=-0.31, p<0.01) arasında negatif yönde anlamlı
ilişkiler olduğunu ortaya koymuştur. Özellikle 3. sınıf öğrencilerinin depresyon (Ort.= 2.87) ve stres (Ort.= 2.87)
seviyelerinin diğer sınıf seviyelerine göre daha yüksek olduğu, 4. sınıflarda ise bu seviyelerin en düşük olduğu
belirlenmiştir.
Nitel analizler, yüksek akademik öz yeterlik algısına sahip öğrencilerin psikolojik olarak daha dayanıklı
olduklarını ve stres, anksiyete gibi olumsuz duygusal durumlarla daha etkin başa çıktıklarını ortaya koymuştur.
Sonuçlar, ilahiyat fakültelerinde öz yeterlik düzeyinin artırılmasının öğrencilerin akademik başarılarının yanı sıra
ruhsal iyi oluşlarını da olumlu yönde etkileyebileceğini vurgulamaktadır.
Sonuç olarak, araştırma bulguları, akademik öz yeterlik düzeyinin yüksek olmasının, öğrencilerin depresyon,
anksiyete ve stres düzeylerini anlamlı ölçüde azalttığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, İlahiyat Fakültesi Öğrencileri, Akademik Öz Yeterlik, Depresyon, Anksiyete, Stres

Examining the Relationship Between Academic Self-Efficacy, Depression, Anxiety and Stress Levels of Faculty of Theology Students

Öz

This study aims to investigate the relationship between the academic self-sufficiency levels of theology faculty
students and their depression, anxiety and stress levels. The mental health of theology faculty students, especially
mental health problems such as depression, stress and anxiety, is also an important issue in religious education
environments. In these faculties where religious beliefs and values are at the forefront, it is anticipated that the
academic self-sufficiency levels of the students may affect their mental and psychological health. Self-sufficiency is
defined as the individuals’ confidence in their own abilities and skills, and directly affects the persons’ power to cope
with difficulties and their belief in achieving success in life. Therefore, conducting studies addressing the relationship
between self-sufficiency and depression, stress and anxiety will contribute to a better understanding of the mental
health of theology faculty students.
In the quantitative dimension of the study conducted with mixed methods, the Depression, Anxiety and Stress
Scale (DASÖ) and the Academic Self-Sufficiency Scale were applied to 261 students; in the qualitative dimension, indepth
interviews were conducted with the determined participants. The analyses showed that the levels of stress (M=
2.33, SD= 0.78), anxiety (M= 2.27, SD= 0.74) and depression (M= 2.09, SD= 0.74) of female students were significantly
higher than those of male students and that the levels of stress, anxiety and depression of students who chose the
Faculty of Theology voluntarily were lower than those of students who chose it under family pressure (p<0.05).
Correlation analyses revealed that there were negative significant relationships between academic self-sufficiency and
depression (r=-0.24, p<0.01), anxiety (r=-0.27, p<0.01) and stress (r=-0.31, p<0.01). It was determined that especially
the 3rd grade students had higher levels of depression (M= 2.87) and stress (M= 2.87) compared to other grades, while
these levels were the lowest in the 4th grade.
Qualitative analyses revealed that students with high academic self-sufficiency perception were more
psychologically resilient and coped more effectively with negative emotional states such as stress and anxiety. The
results emphasize that increasing the level of self-sufficiency in theology faculties can positively affect students'
academic success as well as their spiritual well-being. As a result, research findings show that a high level of academic
self-sufficiency significantly reduces students' depression, anxiety and stress levels.

Anahtar Kelimeler

religious education, faculty of theology students, academic self-sufficiency, depression, anxiety, stress

Kaynakça

• Akın, A., & Çetin, B. (2007). Depression, Anxiety and Stress Scale (DASS): The study of validity and reliability. Educational Science: Theory & Practice, 7(1), 241-268.
• Akkuş, Y., & Daştan, N. B. (2024). Covıd-19 pandemi süreci uzaktan eğitim döneminde hemşirelik öğrencilerinde anksiyete ve klinik performans öz-yeterlilik algısı ilişkisi. Sağlık Bilimlerinde Değer, 14(1), 106-114.
• Aktaş, H. (2017). Akademik güdülenme ile akademik özyeterlik arasındaki ilişki: İlahiyat fakültesi öğrencileri üzerine ampirik bir araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1376-1398.
• Albal, E. (2009). Depresyonla başa çıkmada öz yeterlik ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişki. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
• Brown, R., & Smith, J. (2018). Academic Pressure and Its Impact on Student Well-being. Journal of Educational Psychology, 35(2), 210-225.
• Bryman, A. (2016). Social research methods. Oxford University Press.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6. Baskı). London and New York: Routledge.
• Craske, M. G. (2003). Origins of phobias and anxiety disorders: Why more women than men?. California, USA: Elsevier.
• Creswell, J. W., & Plano-Clark, V. L. (2011). Designing and conducting mixed methods research (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
• Çiçek, B., & Almalı, V. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde kaygı öz-yeterlilik ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişki: özel sektör ve kamu çalışanları karşılaştırması. Turkish Studies, 15(4), 241-260.
• Çutuk, Z. A. (2019). Üniversite öğrencilerinin duygusal öz-yeterlik ile sıkıntıya dayanma düzeyi ilişkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 211–218 .
• Dam, H. (2020). Pedagojik Formasyon Sertifika Programı ile İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmen Özyeterlik İnançlarının Karşılaştırılması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(13), 251-283.
• Ekici, G. (2012). Akademik Öz-Yeterlik Ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 174-185.
• Garcia, A. (2019). Social Relationships and Mental Health Among College Students. Journal of Applied Psychology, 42(3), 321-335.
• Jones, R., & Garcia, A. (2020). Transitioning to University: Challenges and opportunities for mental health. journal of college counseling, 28(2), 189-205
• Garcia, A., & Wang, L. (2019). The relationship between self-efficacy and mental health in theological education. Journal of Religious Education, 45(2), 210-225.
• Johnson, A. J., & Onwuegbuzie, A. (2007). Toward a definition of mixed method research. Journal of Mixed Methods Research, 1(2), 112-133. DOI: 10.1177/1558689806298224.
• Kahraman, Ü., & Çelik, K. (2019). Eğitim fakültesi formasyon öğrencilerinin özyeterlik inançları ile mesleki kaygıları arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45, 353-375.
• Karasar, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel, Ankara 2012.
• Karcı, A., & Çelik, S. B. (2024). Ergenlerde algılanan stres, akademik öz yeterlik ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(1), 186-2014.
• Koç, M. (2019). İlahiyat fakültelerinde verilen eğitimin ruhsal sağlık üzerindeki etkisi. Journal of Religious and Psychological Studies, 12(3), 45-58.
• Kılıç, A. İ. (2019). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ile akademik özyeterlik algıları: sinop örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47, 211-239.
• Koçak, C. V., & Çolak, S. (2024). Kadın hentbolcularda sporcu öz yeterliği ve stresle başa çıkma ilişkisi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(3), 231-247.
• Liu, X., Li, Y., & Cao, X. (2024). Bidirectional reduction effects of perceived stress and general selfefficacy among college students: a cross-lagged study. Humanities and Social Sciences Communications, 11(1), 1-8.
• Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer. Multon, K. D., Brown, S. D., & Lent, R. W. (1991). Relation of self-efficacy beliefs to academic outcomes: A meta-analytic investigation. Journal of Counseling Psychology, 38(1), 30–38.
• Öncü, H. (2007). Akademik özyeterlik algısının öğrenci başarısı üzerindeki etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Eğitim ve Bilim Araştırmaları Dergisi, 22(1), 1-14.
• Pargament, K.I. (2013). Spiritually integrated psychotherapy: An evidence-based approach. Guilford Press.
• Selye, H. (1978). The stress of life. New York: McGraw-Hill.
• Sharma, P. K., & Kumra, R. (2022). Relationship between mindfulness, depression, anxiety and stress: Mediating role of self-efficacy. Personality and Individual Differences, 186, 111363.
• Smith, J., & Brown, S. (2020). Exploring the Role of Self-efficacy in Mental Health Among Theology Students. Journal of Applied Psychology, 38(3), 321-335.
• Solmaz, E., Atalay, T., & Çağan, E. S. (2024). Adölesan annelerde öz-yeterlilik düzeyi ile postpartum depresyon arasındaki ilişkinin incelenmesi. Nuh’un Gemisi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 14-24.
• Tahmassian, K., & Moghadam, N. J. (2011). Relationship between self-efficacy and symptoms of anxiety, depression, worry and social avoidance in a normal sample of students. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences, 5(2), 91.
• Wang, L., & Lee, K. (2018). Promoting Psychological Well-being in University Students. Journal of Applied Psychology, 40(1), 89-104.
• Wang, L., & Lee, K. (2020). Self-Regulation Skills and Coping Strategies in Student Mental Health. Journal of Psychological Studies, 25(1), 89-104.
• World Health Organization. (2017). Depression and other common mental disorders: Global health estimates. Geneva: World Health Organization.
• Zimmerman, B. J. (2000). Attaining self-regulation: A social cognitive perspective. In M. Boekaerts, P. R. Pintrich, & M. Zeidner (Eds.), Handbook of self-regulation (ss. 13-39). San Diego, CA: Academic Press.