İslam Siyaset Düşüncesini Yeniden Okumak: Eleştirel Bir Giriş

Yıl 2009, Sayı: 27, 1 - 19, 01.12.2009

Hızır Murat Köse

Öz

İslam siyaset düşüncesinin nasıl okunacağı sorusu tarih içindeki önemine paralel bir şekilde bugün de güncelliğinden hiçbir şey kaybetmeden önümüzde durmaktadır. Modern dönemde bu soruya müsteşrikler tarafından verilen cevaplar, bugün bu düşünceye nüfuz etmede önümüze ciddi engeller çıkarmaktadır. Bu çalışmada İslam siyaset düşüncesini anlamamızı zorlaştıran “yanılsama” olarak isimlendirdiğimiz iki yaklaşım tartışılacaktır. Bunlardan birincisi Avrupa’nın modern döneme geçişte yaşadığı tarihî tecrübeyi genelleştirerek benzer bir tecrübenin İslam tarihinde de yaşandığı varsayımından hareket eden “tarihî yanılsama”dır. Diğeri ise sosyal bilimlerin kendi aralarındaki bölünmeden dolayı ortaya çıkan sınırlı bakış açısıyla İslam siyaset düşüncesini ele alırken seçici davranmaktan kaynaklanan ve bu nedenle düşüncenin iç bütünlüğünün gözden kaçırılmasına sebebiyet veren “disipliner yanılsama”dır. Netice olarak iki noktaya dikkat çekmeyi hedefliyoruz: İslam siyaset düşüncesi kendi tecrübe ve birikimi ışığında, Batı tarihî tecrübesinden bağımsız ele alınmalı ve bu düşünce kendi iç mantığı çerçevesinde bütüncül bir bakış açısıyla incelenmelidir

Anahtar Kelimeler

İslam Siyaset Düşüncesi, Kat‘iyyât, Zanniyyât , Tarihî Yanılsama, Disipliner Yanılsama

Rethinking Islamic Political Thought: A Critical Introduction

Öz

The question of “how to read Islamic political thought”, similar
to its historical importance, is still a pressing one today.
In modern times, the answers given to this question by the
orientalist schoolars constitute a major barrier in gaining an
insight into this thought. In this essay, two approaches, called
as “fallacies”, which pose obstacles in understanding the
Islamic political thought, will be critically discussed. The first
obstacle is the ‘historical fallacy’, which generalizes the historical
experience Europe had in its transition from the Middle
Ages to modern times and assumes that Islam also had a
similiar exprience. The second one is “the disiplinary fallacy,”
produced by the limited perspectives of the fragmented
and narrowly specialized social sciences, which selectively
analyses only particular aspects of the Islamic political thought
and therefore misses its internal coherence as a whole.
Consequently, I propose two things: First, Islamic political
thought should be read against the background of Islamic
political exprience without conflating it to Western historical
exprience. Second, the internal coherence of Islamic political
thought should be explored from a wholistic perspective.

Anahtar Kelimeler

Islamic Political Thought, Qat‘iyyât, Zanniyyât , Historical Fallacy, Disciplinary Fallacy