Maksimal Karşıtlık Yaklaşımında Anlamlı ve Anlamsız Sözcüklerin Terapi Başarısı Üzerindeki Etkisi

Yıl 2018, Cilt 1, Sayı 3, 197 - 223, 01.12.2018

Merve BİÇER Buket Ayça SÖZÜÇOK Özlem Ünal LOGACEV

Öz

Amaç: Konuşma sesi bozukluğu (KSB) olan çocuklarda terapilerin başarısı kullanılan terapi yöntemi, konuşma uyaranlarının seçimi, terapi seanslarının sıklığı/süresi, materyal seçimi ile son derece ilişkilidir. Bu çalışmanın amacı anlamlı ve anlamsız sözcüklerin terapi başarısı üzerindeki etkisini maksimal karşıtlık terapi yöntemini kullanarak karşılaştırmaktır. Yöntem: Bu çalışmada tek desenli araştırma desenlerinden uyarlamalı dönüşümlü uygulamalar modeli kullanılmıştır. Çalışma 4;4 yaşında KSB’si olan bir çocuk ile yürütülmüştür. Hedef ses olarak seçilen /l/ sesi anlamsız sözcüklerle ve /ʃ/ sesi anlamlı sözcüklerle çalışılmıştır. Bulgular: Çalışma sonunda üç terapi üst üste %80 oranında doğru üretim yapma kriteri her iki ses içinde gerçekleşmemiştir. Ancak anlamsız sözcüklerle çalışılan /l/ sesinde /ʃ/ sesine göre çok daha başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Sonuç: Sonuçların genellenebilirliğini artırmak ve hangi bireysel özelliklerin hangi yaklaşımlarda daha etkili sonuçlar verdiğini bulmak için ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

terapi etkililiği, maksimal karşıtlık, anlamlı ve anlamsız sözcüklerin karşılaştırılması, konuşma sesi bozukluğu, fonolojik bozukluk

The Effect of Real Words and Nonwords on Therapy Efficacy in Maximal Opposition Approach

Öz

Purpose: The success of the therapies of speech sound disorders is related with the chosen therapy method, the selection of speech stimulus, the frequency of the therapies or choice of materials. The purpose of this study was to compare the efficacy of real words and non-words on the success rate of therapies for speech sound disorders. Maximal opposition approach was used as a therapy method to compare the effectiveness of these speech stimuli. Method: In this study, the adapted alternating treatments model, which is one of the single subject research models, was used. The study was carried out with one child at the age of 4;4. She had speech sound disorders without any additional hearing, language or neurological problems. The target sound /l/ was studied with non-words while the sound /ʃ/ was studied with real words. The comparison between real words and nonwords was done by obtaining the correct production percentage from probe lists prepared for these two target sounds (/l/ and /ʃ/). Participants received therapy two times in a week. Each therapy session was divided into two parts and each of them lasted 20 minutes with 20 minutes’ breaks in between. It was planned to terminate therapies either when participants reached the success criterion of 80% accuracy in three consecutive sessions or after 20 therapy sessions. Results: At the end of the study, the criterion of producing the target sound with an accuracy rate of %80 at the three consecutive therapy sessions was not met for either of the sounds. However, for the /l/ sounds which was studied with non-words had better outcomes in comparison to sound /ʃ/. Conclusion: Although the therapies with non-words were more effective than real words, further studies are necessary to generalize the findings of this study and to determine how individual differences affect therapies for speech sound disorders.

Anahtar Kelimeler

therapy efficacy, maximal opposition, word and non-word, speech and sound disorders, phonological disorder

Kaynakça

• Barlow, J. A. ve Gierut, J. A. (2002). Minimal pair approaches to phonological remediation. Seminars in Speech and Language, 23(1), 57-68.
• Campell, T. F., Dollaghan, C. A., Rockette, H. E., Paradise, J. L., Feldman, H. M., Shriberg, L. D., Sabo, D. L. ve Kurs-Lasky, M. (2003). Risk factors for speech delay of unknown origin in 3-year-old children. Child Development, 74(2), 346-357.
• Cummings A. ve Barlow J. (2011) A comparison of word lexicality in the treatment of speech sound disorders,
• Clinical Linguistics and Phonology, 25(4), 265-286.
• Dural, R. (2015). Okul öncesi dönemde konuşma sesi bozukluğu terapilerinde bilgisayar destekli artikülasyon terapisi uygulamasının etkililiğinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye.
• Dural, R. ve Ünal-Logacev Ö. (2018). Comparison of the computer-aided articulation therapy application with printed material in children with speech sound disorders. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 109, 89-95.
• Gierut, J. A. (1989). Maximal opposition approach to phonological treatment, Journal of Speech and Hearing Disorders, 54(1), 9-19.
• Gierut J. A. (1990). Differential learning of phonological oppositions, Journal of Speech and Hearing Disorders, 33(3), 540-549.
• Gierut J. A. (1991). Homonymy in phonological change, Clinical Linguistics and Phonetics, 5(2), 119-137.
• Gierut, J.A. (1992). The conditions and course of clinically induced phonological change, Journal of Speech and Hearing Research, 35(5), 1049-1063
• Gierut, J. A. (1998). Treatment efficacy: functional phonological disorders in children. American Speech and Language-Hearing Association, 41(1), 85-100.
• Gierut, J. A. (2005). Phonological intervention: The how or what? Phonological Disorders in Children. Clinical Decision Making in Assessment and Intervention içinde (201-211). A. G. Kamhi, K. E. Pollock (Ed.), Paul H. Brookes Publishing Co., Baltimore,.
• Gierut J. A. (2007). Phonological complexity and language learnability, American Journal of Speech-Language Pathology, 16(1), 6-17.
• Gierut, J., Morrisette, M. ve Ziemer, S. (2010). Nonword and Generelization in Children With Phonological Disorders. American Journal of Speech-Language Pathology, 19(2), 167-177.
• Gierut, J. A. ve Morrisette, L. M. (2010). Phonological learning and lexicality of treated stimuli. Clinical Linguistics and Phonetics, 24(2), 122-140.
• Gülpınar, M. (2011). Sesbilgisel bozukluğu olan üç çocukta, minimal ve maksimal karşıtlık terapilerinin, anlamsız sözcükler kullanılarak dönüşümlü uygulamalar modeli ile karşılaştırılması. Yüksek Lisans Projesi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye.
• Justice, L. (2006). Communication Sciences and Disorders: An Introduction. Pearson Prentice-Hall.
• Kamhi, A. G. (2006). Treatment decisions for children witg speech-sound disorders. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 37, 271-279.
• Kırcaali-İftar, G. ve Tekin, E. (1997). Tek Denekli Araştırma Yöntemleri (s. 117-130). Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara.
• Kurt, O. (2012). Uyarlamalı Dönüşümlü Uygulamalar Modeli, Eğitim Ve Davranış Bilimlerinde Tek-Denekli Araştırmalar. E. Tekin İftar (Ed.) (s. 201-211). Türk Psikologlar Derneği, Ankara
• Miccio, A.W. ve Elbert, M. (1996). Enhancing stimulability: a treatment progman, Journal of Communication Disorders, 29(4), 335-351.
• Tekin, E. ve Kırcaali-İftar, G. (2001). Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları,
• Topbaş, S. (2011). Dil ve Kavram Gelişimi, S. Topbaş (Ed.), Kök Yayıncılık, Ankara
• Topbaş, S. ve Güven, S. (2011). Türkçe Erken Dil Gelişimi Testi (TEDİL), Detay Yayınları, Haziran.
• Topbaş, S. (2005). Türkçe Sesletim ve Sesbilgisi Testi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Topbaş, S. ve Ünal, Ö. (2010). An alternating treatment comparison of minimal and maximal opposition sound selection in Turkish phonological disorders, Clinical Linguistics and Phonetics, 24 (8), 646-668.
• Uz, S. (2013). Konuşma sesi bozukluğu olan çocuklarda çoklu karşıtlık terapisinin etkililiğinin incelenmesi, Yüksek Lisans Projesi. Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye.
• Ünal, Ö. (2006). Türkçe konuşan damak yarıklı çocuklarda /k/, /s/, /ʧ/ seslerinin terapisine yönelik bir sesletim programının etkililiğinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye.
• Yargan, A. (2008). Anadili Türkçe olan sesbilgisel bozukluğa sahip üç çocukta minimal ve maksimal karşıtlık terapilerinin dönüşümlü uygulamalar modeli ile karşılaştırılması, Yüksek Lisans Projesi, Anadolu Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye.
• Williams, A. L. (2004). A multiple oppositions intervention approach. K. M. Bleile (Ed.), Manual of Articulation and Phonological Disorders içinde (s. 331-335). Clifton Park, NY: Thomson Delmar Learning.
• Wren, Y. ve Roulstone, S. (2008). A comparison between computer and taletop delivery of phonology therapy. International Journal of Speech- Language Pathology, 10(5), 346-363.