TÜRKİYE KAYNAKLI HEPATİT E VİRUS SEROPREVELANS ÇALIŞMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ

Sevil Alkan; Nur Cancan Gürsul; Taylan Önder

Derleme

TÜRKİYE KAYNAKLI HEPATİT E VİRUS SEROPREVELANS ÇALIŞMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 59 - 71, 28.02.2022

Sevil Alkan Nur Cancan Gürsul Taylan Önder

Öz

Hepatit E virüsü (HEV), hepatit A virüsü enfeksiyonundan sonra enterik yolla bulaşan hepatitin ikinci en sık nedenidir. Ülkemizde anti-HEV seroprevalansı hakkında çok az şey bilinmektedir. HEV enfeksiyonu için başlıca risk grupları, hamile kadınlar, bebekler, yaşlılar, bağışıklığı baskılanmış bireyler, altta yatan kronik karaciğer hastalığı olan hastalar ve HEV ile enfekte hayvanlarla yakın temasta bulunan işçilerdir. Risk gruplarında yapılmış olan seroprevalans çalışmaları HEV aşısının ülkemiz için gerekli olup olmadığı ve gereklilik saptanırsa, hangi grupların aşılanmasının akılcı olacağı sorularına yanıt verilmesine yardımcı olabilir. Biz de bu çalışmada ülkemiz genelinde coğrafi bölgelere ve risk gruplarına göre HEV seroprevalansını değerlendirmeyi amaçladık.

Anahtar Kelimeler

HEV, hepatitis E virus, seroprevalence, Turkey

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Kaynakça

1. Hoofnagle JH, Nelson KE, Purcell RH. Hepatitis E. N Engl J Med. 2012; 367: 1237–1244.
2. Lee GH, Tan BH, Teo EC, Lim SG, Dan YY, Wee A, et al. Chronic Infection with Camelid Hepatitis E Virus in a Liver Transplant Recipient Who Regularly Consumes Camel Meat and Milk. Gastroenterology. 2016; 150: 355–357.
3. Marion O, Abravanel F, Lhomme S, Izopet J, Kamar N. Hepatitis E in transplantation. Curr Infect Dis Rep. 2016;18(3):8.
4. Teshale EH, Hu DJ. Hepatitis E: epidemiology and prevention. World J Hepatol 2011;3(12):285-291.
5. Kumar A, Beniwal M, Kar P, Sharma JB, Murthy NS. Hepatitis E in pregnancy. Int J Gynaecol Obstet. 2004;85(3):240-244.
6. Nan Y, Wu C, Zhao Q, Zhou EM. Zoonotic Hepatitis E Virus: An Ignored Risk for Public Health. Front Microbiol. 2017; 8:2396.
7. Ding Q, Heller B, Capuccino JM, Song B, Nimgaonkar I, Hrebikova G, et al. Hepatitis E virus ORF3 is a functional ion channel required for release of infectious particles. Proc Natl Acad Sci USA. 2017; 114: 1147–1152.
8. Li SW, Zhao Q, Wu T, Chen S, Zhang J, Xia NS. The development of a recombinant hepatitis E vaccine HEV 239. Hum Vaccin Immunother. 2015;11(4):908-914.
9. Hepatitis E. https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-e [Erişim tarihi: 12.Aralık .2021].
10. Aktaş AE, Yiğit N, Ayyıldız A, Yılmaz N. Atatürk üniversitesi diş hekimliği fakültesi çalışanlarında anti Hav ve anti HEV seroprevalansı.9.Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi (3-8 EKİM 1999). Antalya. Poster
11. Aldeniz C, Altunay H, Özsoy MA, Yüksel D, Badur OS, Yenen OŞ. İstanbul’da A ve E hepatitlerinin seroprevalansı. Viral Hepatit Derg. 1998; 1:31-36.
12. Altındiş M. Afyon Sultandağı İlçesi Çocuklarında Hepatit A ve Hepatit E Enfeksiyon Prevalansı. Turk Hij Den Biyol Derg. 2000; 57(3): 147-152.
13. Altuntaş Aydın Ö, Mutlu M, Güldüren S, Alan MS, Nazlıcan Ö. Kan Donörlerinde Anti-HEV IgG Sıklığı.Viral Hepatit Dergisi. 2003; 8(2): 119-121.
14. Atabek ME, Findik D, Gulyuz A, Erkul I. Prevalence of anti-HAV and anti-HEV antibodies in Konya, Turkey. Health Policy 2004; 67(3):265-269.
15. Atabek ME, Kart H, Erkul I. Prevalence of hepatitis A, Β, C and Ε virus in adolescents with type-1 diabetes mellitus. International Journal of Adolescent Medicine and Health.2003; 15(2):133-138.
16. Ayaz C, Cimen B, Merdan S, Ariturk S. Anti-HEV positivity among 15–44 years old women in fertility age in Diyarbakir City, Baglar District, 5 Nisan Quarter. Viral Hepatitis J. 1996; 2: 127– 130.
17. Aydın H, Uyanık H, Albayrak A, Özmen E, Aktaş O. Erzurum’da kan donörlerinde anti-HEV seroprevalansı. Viral Hepatit Derg 2013; 19(1): 00.
18. Aydın K, Köksal İ, Çaylan R, Ayaz C, Usta T, Gönel A. Doğu Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde çeşitli gruplarda hepatit E seropozitifliğinin karşılaştırılması. Viral Hepatit Dergisi.1999; 2: 79-83.
19. Aydın NN, Ergünay K, Karagül A, Pınar A, Us D.Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesine Başvuran Olgularda Hepatit E Virusu Seroprevalansının Araştırılması. Mikrobiyol Bul. 2015; 49(4): 554-564.
20. Badur S, Yenen OŞ, Yüksel D, Işık NH. Çeşitli gruplarda ve normal popülasyonda E hepatiti seroprevalansı. Klimik Dergisi. 1995; 8: 10-12.
21. Balaban HY, Aslan AT, Akdoğan Kittana FN, Alp A, Dağ O, Ayar ŞN, et al. Hepatitis E virus seroprevalence and associated risk factors in high-risk groups: A cross-sectional study from Turkey. medRxiv 2021.01.25.21250429; doi: https://doi.org/10.1101/2021.01.25.21250429
22. Bozdayı G, Verdi H, Derici Ü, Duranay M, Rota S, Uzunalimoğlu Ö. Hemodiyaliz hastalarında HEV ve HCV enfeksiyonları arasındaki ilişkinin araştırılması. Türk Nefrolofi Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi I Official Journal of the Turkish Society of Nephrology. 2001;10(l):41-44.
23. Cesur S, Akin K, Doğaroğlu I, Birengel S, Balik I. Hepatitis A and hepatitis E seroprevalence in adults in the Ankara area. Mikrobiyol Bul. 2002 ;36(1):79-83.
24. Cevahir N, Demir M, Bozkurt AI, Ergin A, Kaleli I. Seroprevalence of hepatitis E virus among primary school children. Pak J Med Sci. 2013; 29(2):629-632.
25. Çakmak-Topfedaisi Ö, Şener A. Seroprevalence of hepatitis E in hospital employees and investigation of risk factors. Klimik Derg. 2020; 33(1): 44-51.
26. Çetinkaya H, Uzunalimoğlu Ö, Soylu K, Anter U, Bozkaya H. Kan donörlerinde hepatit E virusu (HEV) prevalansı. Viral Hepatit Dergisi. 1996; 2:32-34.
27. Colak D, Ogunc D, Gunseren F, Velipasaoglu S, Aktekin MR, Gültekin M. Seroprevalence of antibodies to hepatitis A and E viruses in pediatric age groups in Turkey. Acta Microbiol Immunol Hung. 2002;49(1):93-97.
28. Değertekin H, Yükselen V, Dalgıç G, Badur S. Güneydoğu Anadolu'da anti-HEV seropozitifliği. Viral hepatit Derg. 1995; 1: 42-45.
29. Doyuk Kartal E, Özgüneş İ, Gülbaş Z, Usluer G. Eskişehir’de Kan Donörlerinde Anti-HEV Seroprevalansı. Viral Hepatit Dergisi. 2003; 8(1): 43-46.
30. Dündar İH, Saltoğlu N, Yaman A, Erdurak FÖ, Çetiner S. Subtropik bir bölge olan Adana yöresindeki anti-HEV sıklığı. Türk Mikrobiyol Cem Derg. 1994; 24: 247-249.
31. Eker A, Tansel Ö, Kunduracılar H, Tokuç B, Yuluğkural Z, Yüksel P. Hepatitis E virus epidemiology in adult population in Edirne province, Turkey. Mikrobiyol Bul. 2009; 43: 251-258.
32. Erdurak FÖ, Dundar İH, Saltoğlu N, Yaman A, Çetiner S. Subtropik bir bölge olan Adana yöresindeki anti-HEV sıklığı. 2. Ulusal Viral Hepatit Sempozyumu. Kongre Özet Kitabı. Ankara: 3-4 Kasım, 1994:146.
33. Ergin F, Şenol E, Tekin İ Ö, Aktaş F. Hepatit A virüs antikoru pozitif olanlarda anti-HEV seroprevalansının araştırılması. Turkish Journal of Gastroenterology. 1999; 10(3): 232-235.
34. Ertek M, Yazgı H, Yılmaz Ö, Erol S. Erzurum Yöresinde Hepatit E Virüs Seroprevalansı. Flora. 2003;8(1):65-69.
35. Göral G, Mistik R. Kentsu H. Akalın H. Töre O. Akut non-A non-B non-C hepatitli olgularda, kan donörlerinde ve sağlıklı kişilerde HEV antikorlarının dağılımı. Bursa Devlet Hast Bült. 1997; 13: 7-9.
36. Gültekin M, Övünç D, Çolak D, Ündar L. Sağlık personelinde HEV seroprevalansı. Mikrobiyoloji Bul. 1996; 30:73-77.
37. Hoşoğlu S, Ayaz C, Kökoğlu ÖF. Geyik MF, Demirel M. Endemik bölgeder yaşayan erişkinlerde anti-HEV prevalansını etkileyen faktörler. Viral Hepatit Derg. 1997; 1:79-82.
38. Kaleli İ, Çetin B, Cevahir N. Turgut H. Yalçın AN, Akşiı F. Hemodiyaliz hastalarında hepatit E virus seroprevalansı. Viral Hepatit Derg. 1999; 2: 142-144.
39. Karaayak Uzun ve ark. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesine Başvuran Erişkin Hastalardaki Hepatit A ve Hepatit E Seroprevalansı. Viral Hepatit Derg. 2013; 19(2): 76-79.
40. Kılıç SS, Akbulut A, Felek S, Kalkan A, Akbulut HH. Elazığ ili ve yöresinde hepatit E seroprevalansının araştırılması. VIII. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Kongresi Kongre Kitabı. Antalya, 1996: 407.
41. Kutoğlu MG, Bozkurt H, Güdücüoğlu H, Bayram Y, Berktaş M. Van bölgesinde Hepatit E virus seroprevalansı. 10. KLİMİK (Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi) Kongre özet kitabından. Adana: 15-19 Ekim, 2001:23/13.
42. Mıstık R, Kentsu H, Çönal G, Töre O. NANBNC akut viral hepatit şüpheli olgularda ve kan donörlerinde anti HEV prevalansı. 2. Ulusal Hepatit Sempozyumu Kongre Kitabı. Ankara: 3-4 Kasım, 1994:149.
43. Mutlu M, Aydın Ö, Nazlıcan Ü, Güldüren S, Alan MS. Kan donörlerinde anti-HEV sıklığı. Klimik 2001 Program Kitabı. 15-19 Ekim Adana, 2001: 45.
44. Olcay D, Eyigün CP, Özgüven ŞV, Avci IY, Beşirbellioǧlu AB, Tosun SY, et al. Anti-HEV antibody prevalence in three distinct regions of Turkey and its relationship with age, gender, education and abortions. Turk J Med Sci. 2003; 33:33–38.
45. Olut AI, Özünlü H, Karacan S, Özsakarya F. İzmir’deki Çöp İşçilerinde Hepatit B, C ve E Virüsü Seroprevalansı. Flora. 2004;9(4):271-273.
46. Otlu B, Durmaz R. Malatya’da hepatit E virus seropozitifliği. İnfeksiyon Dergisi. 2001; 15:273-276.
47. Özacar T, Zeytinoğlu A, Yetişin A, Bilgiç A. Sağlık çalışanlarında Anti HEV araştırılması. 2. Ulusal Viral Hepatit Sempozyumu Kongre Kitabı. Ankara: 3-4 Kasım, 1994:150.
48. Özel Yeşilyurt A, Ayraler A, Turfan S, Dülger AC, Ayvaz MA. Hepatitis E Virus Seroprevalence in Patients with Hepatitis Delta Virus Infection. OTSBD. 2020; 5(1): 1-7.
49. Pehlivanoğlu F, Han R, Yaşar KK, Şengöz G. Gebelerde hepatit E prevalansının araştırılması. Zeynep Kamil Tıp Bülteni. 2010; 41(4): 171-175.
50. Sezer T, Süleymanlar İ. Gültekin M ve ark. Hemodiyaliz hastalarında HEV antikor prevalansı. Mikrobiyol Bül. 1996; 30:227-232.
51. Sönmez E, Kaya A, Yılmaz Ş, Aladağ M. Malatya bölgesinde HEV seroprevalansı. XXVII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi Kongre Kitabı. Antalya, 1996: 177.
52. Taşyaran MA, Akdağ R, Akyüz M ve ark. Erzurum Bölgesi çocuklarında fekal oral bulaşan hepatit viruslarının prevalansı. Klimik Derg. 1994; 7(2): 74-75.
53. Tülek N, Uysal G, Güven MA, Mert A. Ankara’da çeşitli yaş gruplarında hepatit E seroprevalansı. Viral Hepatit Derg. 1997; 2: 113-114.
54. Türkkan A, Erhan M. Argun C. Tülek N. Mert A. Hemodiyaliz hastalarında anti-HEV prevalansı. Viral Hepatitle Savaşım Derneği III. Viral Hepatit Simpozyumu Program ve kongre kitabı. İstanbul 1996; ss80.
55. Uçar E, Cetin M, Kuvandik C, Helvaci MR. Hepatitis E virus seropositivity in hemodialysis patients in Hatay province, Turkey. Mikrobiyol Bul. 2009;43(2):299-302.
56. Yaşar O, Karatayli E, Cengiz G, Kizilpinar M, Yurdcu E, Albayrak R, et al. HEV seroprevalence in blood donors in Turkey by two commercial total anti-HEV Ab ELISA kits. J Med Virol. 2019; 91(12): 2174–2181.
57. Yılmaz N, Çifci A, Balcı M, Kaya C, Cesur S, Uyar M, et al. Hemodiyaliz hastalarında hepatit E, hepatit G ve TTV seroprevalansı. Ortadoğu Tıp Dergisi. 2017; 9(1): 6-11.
58. Yüce A, Hasçelik G. Absence of antibody to hepatitis E virus in Turkish children. Eur J Pediatr. 1999; 158(8):685-686. 59. Yükselen AV, Değertekin H, Badur S. Diyarbakır il merkezinde hepatit E. Viral Hepatit Derg. 1997; 1:76-78.
60. Leblebicioglu H, Ozaras R. Hepatitis E virus infection in Turkey: a systematic review. Ann Clin Microbiol Antimicrob 2018; 2: 17(1): 17.
61. Alkan Çeviker S, Günal Ö, Kılıç SS, Köksal E, Tahmaz A. Samsun İlinde Farklı Yaş Gruplarında Hepatit A virüsü Seroprevalansı. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;8(2):81-86.
62. Ayoola EA, Want MA, Gadour MO, Al-Hazmi MH, Hamza MK. Hepatitis E virus infection in haemodialysis patients: a casecontrol study in Saudi Arabia. J Med Virol. 2002; 66:329-334.
63. Stefanidis I, Zervou EK, Rizos C, Syrganis C. Hepatitis E virus antibodies in hemodialysis patients: an epidemiological survey in central Greece. Int J Artif Organs. 2004 ;27: 842-847.
64. Mateos ML, Camarero C, Lasa E. Temel JL, Mir M, Baquero F. Hepatitis E Virus: relevance in blood donors and risk groups. Vox Sang. 1999; 76: 78-80.
65. Sylvan SP, Jacobson SH, Christenson B. Prevalence of antibodies to hepatiits E virus among hemodialysis patients in Sweden. .1 Med Virol. 1998; 54: 38-43.
66. Knodler B, Hiller J, Loliger CC, Kuhnl L. Hepatitis E antibodies in blood donors, hemodialysis patients and in normal people. Beitr Infusionsther Transfusionsmed. 1994; 32: 124-127.
67. Fabrizi F, Lunghi G, Bacchini G, Corti M, Pagano A. Locatelli F. Hepatitis E virus infection in haemodialysis patients: a seroepidemiological survey. Nephrol Dial Transplant. 1997; 12: 133-136.
68. Psichogiou M, Vaindirli E, Tzala E, Voudiclari S, Boletis J, Vosnidis G et al. Hepatitis E virus (HEV) infection in haemodialysis patients. The Multicentre Haemodialysis Cohort Study on Viral Hepatiits. Nephrol Dial Transplant. 1996; 11: 1093-1095.
69. Kamar N, Abravanel F, Selves J. Influence of immunosuppressive therapy on the natural history of genotype 3 hepatitis-E virus infection after organ transplantation. Transplantation. 2010; 89:353-360.
70. Öner SZ, Türkoğlu E. Kronik Hepatit B Virüs enfeksiyonu olan hastalarda Hepatit A Virüs seroprevalansı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2020; 15(3): 37-39.
71. Alkan Çeviker S, Günal Ö, Kılıç SS, Tahmaz A. Erişkin HBsAg pozitif hastalarda Hepatit A seroprevalansı. Genel Tıp Derg. 2020;30(3):157-161.

REVIEW OF HEPATITIS E VIRUS SEROPREVELANCE STUDIES IN TURKEY

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 59 - 71, 28.02.2022

Sevil Alkan Nur Cancan Gürsul Taylan Önder

Öz

Hepatitis E virus (HEV) is the second most common cause of enterically transmitted hepatitis after hepatitis A virus infection. Little is known about the anti-HEV seroprevalence in our country. The main risk groups for HEV infection are pregnant women, infants, the elderly, immunocompromised individuals, patients with underlying chronic liver disease, and workers in close contact with HEV-infected animals. Seroprevalence studies conducted in risk groups can help answer the questions of whether the HEV vaccine is necessary for our country and if necessary, which groups should be vaccinated. In this study, we aimed to evaluate the seroprevalence of HEV according to geographical regions and risk groups throughout our country.

Anahtar Kelimeler

HEV, hepatitis E virus, seroprevalence, Turkey

Proje Numarası

yok

Kaynakça

1. Hoofnagle JH, Nelson KE, Purcell RH. Hepatitis E. N Engl J Med. 2012; 367: 1237–1244.
2. Lee GH, Tan BH, Teo EC, Lim SG, Dan YY, Wee A, et al. Chronic Infection with Camelid Hepatitis E Virus in a Liver Transplant Recipient Who Regularly Consumes Camel Meat and Milk. Gastroenterology. 2016; 150: 355–357.
3. Marion O, Abravanel F, Lhomme S, Izopet J, Kamar N. Hepatitis E in transplantation. Curr Infect Dis Rep. 2016;18(3):8.
4. Teshale EH, Hu DJ. Hepatitis E: epidemiology and prevention. World J Hepatol 2011;3(12):285-291.
5. Kumar A, Beniwal M, Kar P, Sharma JB, Murthy NS. Hepatitis E in pregnancy. Int J Gynaecol Obstet. 2004;85(3):240-244.
6. Nan Y, Wu C, Zhao Q, Zhou EM. Zoonotic Hepatitis E Virus: An Ignored Risk for Public Health. Front Microbiol. 2017; 8:2396.
7. Ding Q, Heller B, Capuccino JM, Song B, Nimgaonkar I, Hrebikova G, et al. Hepatitis E virus ORF3 is a functional ion channel required for release of infectious particles. Proc Natl Acad Sci USA. 2017; 114: 1147–1152.
8. Li SW, Zhao Q, Wu T, Chen S, Zhang J, Xia NS. The development of a recombinant hepatitis E vaccine HEV 239. Hum Vaccin Immunother. 2015;11(4):908-914.
9. Hepatitis E. https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-e [Erişim tarihi: 12.Aralık .2021].
10. Aktaş AE, Yiğit N, Ayyıldız A, Yılmaz N. Atatürk üniversitesi diş hekimliği fakültesi çalışanlarında anti Hav ve anti HEV seroprevalansı.9.Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi (3-8 EKİM 1999). Antalya. Poster
11. Aldeniz C, Altunay H, Özsoy MA, Yüksel D, Badur OS, Yenen OŞ. İstanbul’da A ve E hepatitlerinin seroprevalansı. Viral Hepatit Derg. 1998; 1:31-36.
12. Altındiş M. Afyon Sultandağı İlçesi Çocuklarında Hepatit A ve Hepatit E Enfeksiyon Prevalansı. Turk Hij Den Biyol Derg. 2000; 57(3): 147-152.
13. Altuntaş Aydın Ö, Mutlu M, Güldüren S, Alan MS, Nazlıcan Ö. Kan Donörlerinde Anti-HEV IgG Sıklığı.Viral Hepatit Dergisi. 2003; 8(2): 119-121.
14. Atabek ME, Findik D, Gulyuz A, Erkul I. Prevalence of anti-HAV and anti-HEV antibodies in Konya, Turkey. Health Policy 2004; 67(3):265-269.
15. Atabek ME, Kart H, Erkul I. Prevalence of hepatitis A, Β, C and Ε virus in adolescents with type-1 diabetes mellitus. International Journal of Adolescent Medicine and Health.2003; 15(2):133-138.
16. Ayaz C, Cimen B, Merdan S, Ariturk S. Anti-HEV positivity among 15–44 years old women in fertility age in Diyarbakir City, Baglar District, 5 Nisan Quarter. Viral Hepatitis J. 1996; 2: 127– 130.
17. Aydın H, Uyanık H, Albayrak A, Özmen E, Aktaş O. Erzurum’da kan donörlerinde anti-HEV seroprevalansı. Viral Hepatit Derg 2013; 19(1): 00.
18. Aydın K, Köksal İ, Çaylan R, Ayaz C, Usta T, Gönel A. Doğu Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde çeşitli gruplarda hepatit E seropozitifliğinin karşılaştırılması. Viral Hepatit Dergisi.1999; 2: 79-83.
19. Aydın NN, Ergünay K, Karagül A, Pınar A, Us D.Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesine Başvuran Olgularda Hepatit E Virusu Seroprevalansının Araştırılması. Mikrobiyol Bul. 2015; 49(4): 554-564.
20. Badur S, Yenen OŞ, Yüksel D, Işık NH. Çeşitli gruplarda ve normal popülasyonda E hepatiti seroprevalansı. Klimik Dergisi. 1995; 8: 10-12.
21. Balaban HY, Aslan AT, Akdoğan Kittana FN, Alp A, Dağ O, Ayar ŞN, et al. Hepatitis E virus seroprevalence and associated risk factors in high-risk groups: A cross-sectional study from Turkey. medRxiv 2021.01.25.21250429; doi: https://doi.org/10.1101/2021.01.25.21250429
22. Bozdayı G, Verdi H, Derici Ü, Duranay M, Rota S, Uzunalimoğlu Ö. Hemodiyaliz hastalarında HEV ve HCV enfeksiyonları arasındaki ilişkinin araştırılması. Türk Nefrolofi Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi I Official Journal of the Turkish Society of Nephrology. 2001;10(l):41-44.
23. Cesur S, Akin K, Doğaroğlu I, Birengel S, Balik I. Hepatitis A and hepatitis E seroprevalence in adults in the Ankara area. Mikrobiyol Bul. 2002 ;36(1):79-83.
24. Cevahir N, Demir M, Bozkurt AI, Ergin A, Kaleli I. Seroprevalence of hepatitis E virus among primary school children. Pak J Med Sci. 2013; 29(2):629-632.
25. Çakmak-Topfedaisi Ö, Şener A. Seroprevalence of hepatitis E in hospital employees and investigation of risk factors. Klimik Derg. 2020; 33(1): 44-51.
26. Çetinkaya H, Uzunalimoğlu Ö, Soylu K, Anter U, Bozkaya H. Kan donörlerinde hepatit E virusu (HEV) prevalansı. Viral Hepatit Dergisi. 1996; 2:32-34.
27. Colak D, Ogunc D, Gunseren F, Velipasaoglu S, Aktekin MR, Gültekin M. Seroprevalence of antibodies to hepatitis A and E viruses in pediatric age groups in Turkey. Acta Microbiol Immunol Hung. 2002;49(1):93-97.
28. Değertekin H, Yükselen V, Dalgıç G, Badur S. Güneydoğu Anadolu'da anti-HEV seropozitifliği. Viral hepatit Derg. 1995; 1: 42-45.
29. Doyuk Kartal E, Özgüneş İ, Gülbaş Z, Usluer G. Eskişehir’de Kan Donörlerinde Anti-HEV Seroprevalansı. Viral Hepatit Dergisi. 2003; 8(1): 43-46.
30. Dündar İH, Saltoğlu N, Yaman A, Erdurak FÖ, Çetiner S. Subtropik bir bölge olan Adana yöresindeki anti-HEV sıklığı. Türk Mikrobiyol Cem Derg. 1994; 24: 247-249.
31. Eker A, Tansel Ö, Kunduracılar H, Tokuç B, Yuluğkural Z, Yüksel P. Hepatitis E virus epidemiology in adult population in Edirne province, Turkey. Mikrobiyol Bul. 2009; 43: 251-258.
32. Erdurak FÖ, Dundar İH, Saltoğlu N, Yaman A, Çetiner S. Subtropik bir bölge olan Adana yöresindeki anti-HEV sıklığı. 2. Ulusal Viral Hepatit Sempozyumu. Kongre Özet Kitabı. Ankara: 3-4 Kasım, 1994:146.
33. Ergin F, Şenol E, Tekin İ Ö, Aktaş F. Hepatit A virüs antikoru pozitif olanlarda anti-HEV seroprevalansının araştırılması. Turkish Journal of Gastroenterology. 1999; 10(3): 232-235.
34. Ertek M, Yazgı H, Yılmaz Ö, Erol S. Erzurum Yöresinde Hepatit E Virüs Seroprevalansı. Flora. 2003;8(1):65-69.
35. Göral G, Mistik R. Kentsu H. Akalın H. Töre O. Akut non-A non-B non-C hepatitli olgularda, kan donörlerinde ve sağlıklı kişilerde HEV antikorlarının dağılımı. Bursa Devlet Hast Bült. 1997; 13: 7-9.
36. Gültekin M, Övünç D, Çolak D, Ündar L. Sağlık personelinde HEV seroprevalansı. Mikrobiyoloji Bul. 1996; 30:73-77.
37. Hoşoğlu S, Ayaz C, Kökoğlu ÖF. Geyik MF, Demirel M. Endemik bölgeder yaşayan erişkinlerde anti-HEV prevalansını etkileyen faktörler. Viral Hepatit Derg. 1997; 1:79-82.
38. Kaleli İ, Çetin B, Cevahir N. Turgut H. Yalçın AN, Akşiı F. Hemodiyaliz hastalarında hepatit E virus seroprevalansı. Viral Hepatit Derg. 1999; 2: 142-144.
39. Karaayak Uzun ve ark. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesine Başvuran Erişkin Hastalardaki Hepatit A ve Hepatit E Seroprevalansı. Viral Hepatit Derg. 2013; 19(2): 76-79.
40. Kılıç SS, Akbulut A, Felek S, Kalkan A, Akbulut HH. Elazığ ili ve yöresinde hepatit E seroprevalansının araştırılması. VIII. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Kongresi Kongre Kitabı. Antalya, 1996: 407.
41. Kutoğlu MG, Bozkurt H, Güdücüoğlu H, Bayram Y, Berktaş M. Van bölgesinde Hepatit E virus seroprevalansı. 10. KLİMİK (Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi) Kongre özet kitabından. Adana: 15-19 Ekim, 2001:23/13.
42. Mıstık R, Kentsu H, Çönal G, Töre O. NANBNC akut viral hepatit şüpheli olgularda ve kan donörlerinde anti HEV prevalansı. 2. Ulusal Hepatit Sempozyumu Kongre Kitabı. Ankara: 3-4 Kasım, 1994:149.
43. Mutlu M, Aydın Ö, Nazlıcan Ü, Güldüren S, Alan MS. Kan donörlerinde anti-HEV sıklığı. Klimik 2001 Program Kitabı. 15-19 Ekim Adana, 2001: 45.
44. Olcay D, Eyigün CP, Özgüven ŞV, Avci IY, Beşirbellioǧlu AB, Tosun SY, et al. Anti-HEV antibody prevalence in three distinct regions of Turkey and its relationship with age, gender, education and abortions. Turk J Med Sci. 2003; 33:33–38.
45. Olut AI, Özünlü H, Karacan S, Özsakarya F. İzmir’deki Çöp İşçilerinde Hepatit B, C ve E Virüsü Seroprevalansı. Flora. 2004;9(4):271-273.
46. Otlu B, Durmaz R. Malatya’da hepatit E virus seropozitifliği. İnfeksiyon Dergisi. 2001; 15:273-276.
47. Özacar T, Zeytinoğlu A, Yetişin A, Bilgiç A. Sağlık çalışanlarında Anti HEV araştırılması. 2. Ulusal Viral Hepatit Sempozyumu Kongre Kitabı. Ankara: 3-4 Kasım, 1994:150.
48. Özel Yeşilyurt A, Ayraler A, Turfan S, Dülger AC, Ayvaz MA. Hepatitis E Virus Seroprevalence in Patients with Hepatitis Delta Virus Infection. OTSBD. 2020; 5(1): 1-7.
49. Pehlivanoğlu F, Han R, Yaşar KK, Şengöz G. Gebelerde hepatit E prevalansının araştırılması. Zeynep Kamil Tıp Bülteni. 2010; 41(4): 171-175.
50. Sezer T, Süleymanlar İ. Gültekin M ve ark. Hemodiyaliz hastalarında HEV antikor prevalansı. Mikrobiyol Bül. 1996; 30:227-232.
51. Sönmez E, Kaya A, Yılmaz Ş, Aladağ M. Malatya bölgesinde HEV seroprevalansı. XXVII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi Kongre Kitabı. Antalya, 1996: 177.
52. Taşyaran MA, Akdağ R, Akyüz M ve ark. Erzurum Bölgesi çocuklarında fekal oral bulaşan hepatit viruslarının prevalansı. Klimik Derg. 1994; 7(2): 74-75.
53. Tülek N, Uysal G, Güven MA, Mert A. Ankara’da çeşitli yaş gruplarında hepatit E seroprevalansı. Viral Hepatit Derg. 1997; 2: 113-114.
54. Türkkan A, Erhan M. Argun C. Tülek N. Mert A. Hemodiyaliz hastalarında anti-HEV prevalansı. Viral Hepatitle Savaşım Derneği III. Viral Hepatit Simpozyumu Program ve kongre kitabı. İstanbul 1996; ss80.
55. Uçar E, Cetin M, Kuvandik C, Helvaci MR. Hepatitis E virus seropositivity in hemodialysis patients in Hatay province, Turkey. Mikrobiyol Bul. 2009;43(2):299-302.
56. Yaşar O, Karatayli E, Cengiz G, Kizilpinar M, Yurdcu E, Albayrak R, et al. HEV seroprevalence in blood donors in Turkey by two commercial total anti-HEV Ab ELISA kits. J Med Virol. 2019; 91(12): 2174–2181.
57. Yılmaz N, Çifci A, Balcı M, Kaya C, Cesur S, Uyar M, et al. Hemodiyaliz hastalarında hepatit E, hepatit G ve TTV seroprevalansı. Ortadoğu Tıp Dergisi. 2017; 9(1): 6-11.
58. Yüce A, Hasçelik G. Absence of antibody to hepatitis E virus in Turkish children. Eur J Pediatr. 1999; 158(8):685-686. 59. Yükselen AV, Değertekin H, Badur S. Diyarbakır il merkezinde hepatit E. Viral Hepatit Derg. 1997; 1:76-78.
60. Leblebicioglu H, Ozaras R. Hepatitis E virus infection in Turkey: a systematic review. Ann Clin Microbiol Antimicrob 2018; 2: 17(1): 17.
61. Alkan Çeviker S, Günal Ö, Kılıç SS, Köksal E, Tahmaz A. Samsun İlinde Farklı Yaş Gruplarında Hepatit A virüsü Seroprevalansı. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;8(2):81-86.
62. Ayoola EA, Want MA, Gadour MO, Al-Hazmi MH, Hamza MK. Hepatitis E virus infection in haemodialysis patients: a casecontrol study in Saudi Arabia. J Med Virol. 2002; 66:329-334.
63. Stefanidis I, Zervou EK, Rizos C, Syrganis C. Hepatitis E virus antibodies in hemodialysis patients: an epidemiological survey in central Greece. Int J Artif Organs. 2004 ;27: 842-847.
64. Mateos ML, Camarero C, Lasa E. Temel JL, Mir M, Baquero F. Hepatitis E Virus: relevance in blood donors and risk groups. Vox Sang. 1999; 76: 78-80.
65. Sylvan SP, Jacobson SH, Christenson B. Prevalence of antibodies to hepatiits E virus among hemodialysis patients in Sweden. .1 Med Virol. 1998; 54: 38-43.
66. Knodler B, Hiller J, Loliger CC, Kuhnl L. Hepatitis E antibodies in blood donors, hemodialysis patients and in normal people. Beitr Infusionsther Transfusionsmed. 1994; 32: 124-127.
67. Fabrizi F, Lunghi G, Bacchini G, Corti M, Pagano A. Locatelli F. Hepatitis E virus infection in haemodialysis patients: a seroepidemiological survey. Nephrol Dial Transplant. 1997; 12: 133-136.
68. Psichogiou M, Vaindirli E, Tzala E, Voudiclari S, Boletis J, Vosnidis G et al. Hepatitis E virus (HEV) infection in haemodialysis patients. The Multicentre Haemodialysis Cohort Study on Viral Hepatiits. Nephrol Dial Transplant. 1996; 11: 1093-1095.
69. Kamar N, Abravanel F, Selves J. Influence of immunosuppressive therapy on the natural history of genotype 3 hepatitis-E virus infection after organ transplantation. Transplantation. 2010; 89:353-360.
70. Öner SZ, Türkoğlu E. Kronik Hepatit B Virüs enfeksiyonu olan hastalarda Hepatit A Virüs seroprevalansı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2020; 15(3): 37-39.
71. Alkan Çeviker S, Günal Ö, Kılıç SS, Tahmaz A. Erişkin HBsAg pozitif hastalarda Hepatit A seroprevalansı. Genel Tıp Derg. 2020;30(3):157-161.

Toplam 70 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Klinik Tıp Bilimleri
Bölüm	Basic Sciences
Yazarlar	Sevil Alkan 0000-0003-1944-2477 Nur Cancan Gürsul 0000-0002-6265-6246 Taylan Önder 0000-0003-0684-4047
Proje Numarası	yok
Yayımlanma Tarihi	28 Şubat 2022
Gönderilme Tarihi	19 Aralık 2021
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2022 Cilt: 4 Sayı: 1

Kaynak Göster

Vancouver	Alkan S, Cancan Gürsul N, Önder T. TÜRKİYE KAYNAKLI HEPATİT E VİRUS SEROPREVELANS ÇALIŞMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ. Dent & Med J - R. 2022;4(1):59-71.

Makale Dosyaları

Tam Metin

"Dünyada herşey için, medeniyet için, hayat için, başarı için en gerçek yol gösterici ilimdir, fendir. İlim ve fennin dışında yol gösterici aramak gaflettir, cahilliktir, doğru yoldan sapmaktır. Yalnız ilmin ve fenin yaşadığımız her dakikadaki safhalarının gelişimini anlamak ve ilerlemeleri zamanında takip etmek şarttır. Bin, iki bin, binlerce yıl önceki ilim ve fen lisanının koyduğu kuralları, şu kadar bin yıl sonra bugün aynen uygulamaya kalkışmak elbette ilim ve fennin içinde bulunmak değildir."

M. Kemal ATATÜRK