ÂRİF ÇELEBİ’NİN FARSÇA KASİDESİ VE TÜRKÇE ÇEVİRİSİ

Yıl 2016, Sayı: 4, 141 - 166, 01.12.2016

VEYİS Değirmençay

Öz

Anadolu Selçukluları döneminde yaşamış, yaklaşık yedi asır Anadolu’da, hatta dünyada büyük etki bırakmış bir ailenin yani Mevlâna Celâleddin-i Rûmî ailesinin torunu ve Sultan Veled’in oğlu olan Ulu Ârif Çelebi, dedesi ve babası gibi Mevlevîlik makamında bulunmuş, birçok yere seyahatler yapmış, Anadolu Selçuklu devlet adamları, yerel emirler ve Moğol devlet adamları ile ileri gelenleriyle son derece yakın ilşkiler kurmuş, Farsça şiirler de kaleme almış çok yönlü bir şairdir. Bu çalışmada Ârif Çelebi’nin Divan’ında yer alan 63 beyitlik bir kaside, mevcut üç yazmadan yola çıkılarak tenkitli metni kuruldu ve Türkçeye çevrildi. Ayrıca şiirin konusu kısaca anlatıldı ve gerekli yerlerde açıklamalar yapıldı

Anahtar Kelimeler

Ulu Ârif Çelebi, Mevlâna, Sultan Veled, Mevlevîlik, Farsça kaside

Kaynakça

• Abdullah Aydınlı, “Ebü’d-derdâ”, DİA, İstanbul 1994, X, 310-311.
• Aclûnî, Şeyh İsmâil b. Muhammed, Keşfu’l-hafâ’ ve Muzîlu’l-ilbâs I-II, Beyrut 1408/1988; a.g.e. (nşr. Ahmed el-Kallâş), Halep, ts.
• Afîfî, Rahîm, Ferhengnâme-i Şi‘r-i Fârsî, Tahran 1391 hş.
• Ahmet Önkal, “Ca‘fer b. Ebû Tâlib”, DİA, İstanbul 1992, VI, 548-549.
• Ahmet Eflâkî, Şemseddin, Menâkıbu’l-‘ârifîn I-II (tsh. Tahsin Yazıcı), Ankara 1980.
• ------, Ariflerin Menkıbeleri I-II (çev. Tahsin Yazıcı), İstanbul 1987.
• Bağcı, Sabriye, Ulu Ârif Çelebi, Dîvânın Tahlili ve Türkçe Tercümesi, Kırıkkale Üniversitesi, SBE, Kırıkkale 2013.
• Celâleddin Muhammed, Mesnevî-i Ma‘nevî (tsh. Reynold A. Nicholson), Tah- ran 1382 hş.
• Değirmençay, Veyis, Farsça Arûz ve Kafiye, Erzurum 2012.
• ------, Farsça Şiir Söyleyen Osmanlı Şairleri, Erzurum 2013.
• ------, “Menâkıbu’l-ârifîn’de Erzurum”, Beyazşehir, 2015 Erzurum, Güz, S. 15, s. 90-93.
• Dîvân-ı Ulu Ârif Çelebi, Konya Mevlâna Müzesi Yazma Eserler Bölümü 2600 Numaralı Yazma.
• Dîvânu Ulu Ârif Efendi, Ankara Milli Kütüphane 06 HK 53 Numarada Kayıtlı Yazma.
• Ebû Hâmid İmâm Muhammed Gazzâlî-yi Tûsî, Kimyâ-yı Seâdet I-II (nşr. Hu- seyn-i Hedîvcem), Tahran 1380 hş.
• Furûzanfer, Bedî‘uzzaman, Ehâdîs-i Mesnevî, Tahran 1370 hş.
• Furûzanfer, Bedî‘uzzamân, Ahâdîs ve Kasas-ı Mesnevî (çev. Huseyn-i Davudî), Tahran 1381 hş.
• Kunt, İbrahim ve Vanlıoğlu, Mehmet, Ulu Ârif Çelebi Dîvânı, Tenkitli Metin ve Tercüme, Konya 2013.
• Mehmet Demirci, “Hâl”, DİA, İstanbul 1997, XV, 217.
• Mevlânâ Celâleddin, Dîvân-ı Kebîr I-VII (haz. Abdülbâki Gölpınarlı), Ankara 1992.
• ------, Kulliyât-ı Dîvân-ı Şems I-II (tsh. Bedîuzzamân Furûzanfer), Tahran 1374 hş.
• ------, Mesnevi ve Şerhi I-VI, şrh. Abdülbâki Gölpınarlı, İstanbul 1985.
• Mu‘în, Muhammed, Ferheng-i Fârsî I-VI, Tahran 1371 hş.
• Muntehab ez Dîvân-ı Ulu Ârif Efendi, Süleymaniye Kütüphanesi, Pertev Paşa Bölümü, 509 numarada kayıtlı yazma.
• Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul 2000.
• Safâ, Zebîhullah, Târîh-i Edebiyyât der İrân VIII/3, Tahran 1371 hş.
• Senâyî-yi Gaznevî, Dîvân-ı Hakîm Senâyî-i Gaznevî (nşr. Pervîz Bâbâyî), Tah- ran 1375 hş.
• Sipehsâlâr, Ferîdun b. Ahmed, Risâle-i Sipehsâlâr (tsh. Muhammed Afşîn Vefâyî), Tahran 1385 hş.
• Sultan Veled, Bahâeddin Muhammed, Dîvân-ı Sultan Veled (tsh. Asgar-i Rabbânî “Hâmid”, Tahran 1338 hş.
• Tahsin Yazıcı, “Ârif Çelebi”, DİA, İstanbul 1991, III, 363-364.
• Ulu Ârif Çelebi’nin Rubaileri, (çev. Feridun Nafiz Uzluk), İstanbul 1949.
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2001.
• Vanlıoğlu, Mehmet, Ulu Ârif Çelebi ve Dîvânının Tenkitli Metni (Atatürk Ü, SBE, DT), Erzurum 1991.
• Zemânî, Kerîm, Şerh-i Câmi‘-i Mesnevî-yi Ma‘nevî, I-VII, Tahran 1382 hş. www.ganjoor.net
• www.loghatnaameh.org www.ttk.gov.tr