AHMED-İ GAZZALÎ, KUŞLAR RİSALESİ

Yıl 2018, Sayı: 9, 85 - 104, 27.07.2018

Nimet Yıldırım

Öz

Ahmed-i Gazzalî Tus’ta doğdu. İlköğrenimini burada yaptı. Babasıyla birlikte sufîlerin sema meclislerine katıldı. Öğrenimini bitirdikten sonra Bağdat’a giderek Nizâmiye Medresesi müderrisliği görevinde bulundu. Müderrisliği bırakıp halvete çekilen kardeşi İmam Gazzalî’ye vekâleten bu medresede dersler verdi. Ancak daha sonra tasavvuf sevgisi ağır bastığından inziva ve halvet yolunu seçti.  İmam Muhammed-i Gazzalî’nin Kuşlar Risalesi sadece tasavvufi içerik ve amaçla yazılmış ilk eserdir. Eser, yazarın yaşadığı çağda bizzat kardeşi Ahmed tarafından Farsçaya çevrilmiş ya da yeniden yazılmıştır. Muhammed-i Gazzalî ile Ahmed-i Gazzalî’nin risaleleri birinin Arapça diğerinin Farsça olması dışında konuları ve anlatım ayrıntıları hemen hemen aynıdır. Her iki risale kısalıklarının yanı sıra oldukça özlü sözlere ve derin anlamlara yer vermeleri, hem teorik ve hem de bilimsel kısımlarıyla dikkat çekerler. İlk bölümleri daha çok teorik ve hayali; ruhun yolculuğunun tasarlanması ve bir bakıma yol haritası çizilmesi aşamasına yer verirken; ikinci kısımları ise tasavvufun bilimsel yönünü ele alması açısından oldukça önemlidir. Bu bölümde her iki yazar da okuyucuya; gaflet uykusundan uyanmalarını, kuşların şekillerine bürünmelerini, onların dillerini öğrenerek kendilerini arındırmalarını, hakka yönelip ibadet ve kulluklarını yapmalarını salık vererek belki bu yolla hükümdarın huzuruna erişebileceklerini salık vermektedirler.

Anahtar Kelimeler

Ahmed-i Gazzalî

Kaynakça

• Abdulhuseyn-i Zerrinkûb, “İmam Gazzalî ve Kardeşi”, Coctucû Der Tasavvufi Îrân (çev. Nimet Yıldırım), Doğu Esintileri, Erzurum 2018, VIII, Tahran 1387 hş., s. 153. Purcevâdî, Nasrullâh, Dâstân-i Morğân-i Hâce Ahmed-i Gazzalî, Tahran 1970 Uludağ, Süleyman, “Ahmed-i Gazzalî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi/DİA, II, 70.