ARAP ŞİİRİNİ FARS ŞİİRİNE TAŞIYAN AYKIRI BİR ŞAİR: MENÛÇİHRİ-Yİ DÂMGÂNÎ

Yıl 2017, Sayı: 6, 65 - 146, 21.06.2017

Sadik Armutlu

Öz

Menûçihri-yi Dâmgânî, Gazneliler Döneminin önde gelen şairlerinden biridir. Sultan Mes‘ûd dönemi şairlerindendir. Dâmgânlı olan şair, mah-lasını ilk memduhu Ziyârî Hanedanından Menûçihr b. Kâbûs-i Voş-mgîr’den almıştır. Kısa süren hayatı, edebi alanda büyük başarılarıyla geçmiştir. Çok iyi bir eğitim almıştır. Astronomi, tıp, dini bilimler, musi-ki, mitoloji ve Arapça dilbilgisi yanında diğer bazı bilim dallarında söz sahibi olduğunu kasidelerinde ifade etmiştir. Arap edebiyatını iyi dere-cede bilen şair, bu özelliğini şiirlerine yansıtmıştır. Arap edebiyatını Fars şiirine taşıması da bundan dolayıdır.

Arap şairlerinin Menûçihrî ve şiiri üzerindeki etkisi inkâr edilemez. Eğlenceye düşkün olan, her fırsatta şarap içen, zevk ve safa meclislerin-den hoşlanan, Fars edebiyatının genç ve neşeli bir siması olan Menûçihrî, bu tür duygu ve arzularını şiirlerine aktarmıştır. Bundan dolayı üç bin beyte yakın Divanı’nda tek bir ıstırap ifadesine rastlanmaz. Kaside ve övgü şairi olarak tanınmıştır. Kasidelerinde tabiat tasvirlerine çok yer verdiği için tabiat şairi olarak şöhret olmuştur. Şairin tek eseri Divân’ıdır.

Anahtar Kelimeler

Arap edebiyatı, Menûçihrî, eğlence, tabiat

Kaynakça

• Armutlu, Sadık, “Derî Farsçasında Gazelin Oluşumu, Felsefesi: Bu Ga-zeldeki Aşk Söylemi ve Güzellik. Ateş, Ahmet , “Menûçihrî”, İA, İstanbul 1971. Avfî, Muhammed, Lubâbu’l-Elbâb (nşr. Sa’îd Nefisî), Tahran 1333 hş. Beyhakî, Ebu’l-Fazl Muhammed b. Hüseyin, Târîh-i Beyhakî (nşr. Menûçehr Dâniş Pejûh), Tahran 1376 Browne, Edward Granville, Târih-i Edebiyât-ı İran/Ez Firdovsî Tâ Sa’dî (trc. Fethullal Müctebâî), Tahran