PERVÎN-Î İTİSAMÎ VE ŞİİRİ

Yıl 2019, Sayı: 11, 1 - 60, 24.07.2019

Nimet Yıldırım

Öz

Pervîn-i İtisamî, İran’ın en büyük kadın şairlerinden biridir. “İtisâmu’lmulk” lakabıyla bilinen İran’ın en ünlü yazarları, mütercimleri ve bilginleri arasında yer alan babası, Mirzâ Yûsuf Hân İtisamî o dönemler edebiyat konulu önemli yayın organlarından Bahâr dergisinin editörüydü. Yusuf İtisamî’nin evi; ünlü edebiyatçılar ve yazarların buluştuğu bir edebiyat ve şiir meclisiydi. Bu yüzden daha çocukluk yıllarında Pervîn, zamanın bilge edebiyat adamları Ali Ekber-i Dihhudâ ve Meliküşşuarâ Bahâr gibi büyük kişiliklerle tanışma imkanı buldu. Pervîn-i İtisamî’nin kişiliği, felsefî görüşleri, fikirleri, üslûbu ve ahlakî mazmunlarıyla İran edebiyatında ayrı bir yeri vardır. Temaları genellikle sosyal ve ahlakî şiirlerinde, özellikle kadın ve aile ön planda gelmektedir. Üslûbu kendine özgü deyiş biçiminin Horasan ve Irak üslûplarıyla bileşimi gibidir. Özellikle Nâsır-ı Hüsrev ile Sadî-yi Şirazî’nin etkisinde kalmıştır. Etkilendiği diğer şairler arasında Senâî, Evhadüddîn-i Enverî, Ferîdüddîn Attâr, Mevlanâ Celaleddîn-i Rûmî, Hâfız-ı Şirazî ve Abdurrahmân-ı Câmî sayılabilir. Bu makalede; Pervîn-i İtisamî’nin hayatı, edebi kişiliği ve şiiri ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Pervîn-i İtisamî, Çağdaş Fars Şiiri

Kaynakça

• Aryenpûr, Yahyâ, Ez Nîmâ Tâ Rûzgâr-i Mâ, Tahran 1374 hş. Burkaî, Seyyid Muhammed Bâkır, Sohenverân-i Nâmî-yi Muâsir-i Îrân, Tahran 1373 hş., I-VI. Çavûş Ekberî, Rahîm, Hekîm-i Bânû-yi Şir-i Fârsî, Tahran 1387 hş. Dâdbih, Asğar-Ensarî, Mir Ali, “Pervîn-i İtisamî”, Dâiretü’l-Maârif-i Bozorg-i İslamî/DMBİ, XIII, 611. Hayyâmpûr, Abdürresûl, Ferheng-i Sohenverân, Tebriz 1340 hş. Karaçî, Ruhengiz, “Pervîn-i İtisamî”, Dânişnâme-yi Zebân ve Edebiyyât-i Fârsî/DZEF, II, 126-127. Kedkeni, Muhammed Rıza Şefîî, Bâ Çerâğ u Âyîne, Tahran 1392 hş. Mîr Ensarî, Alî, Meşâhîr-i Edeb-i Fârsî, Tahran 1376 hş. Moayyad, Heshmat, “Eʿteṣāmī, Parvīn” Encyclopædia Iranica/EIr., Iranica.com. Muhammedî, Hasan Alî, Ez Bahâr Tâ Şehriyâr, Tahran 1375 hş. Müderris, Mîrzâ Muhammed Ali, Reyhânetü’l-edeb fî terâcimi’l-marûfîn bi’lkuna ve’l-lakab, Tahran 1364 hş.