EDÎB-İ PİŞAVERÎ VE EDEBİ KİŞİLİĞİ

Yıl 2020, Sayı: 13, 49 - 68, 29.08.2020

Nimet Yıldırım

Öz

Afgan asıllı şair Seyyid Ahmed-i Pişaverî 1260/1844 yılında bugün Pa-kistan sınırları içinde bulunan Peşaver (Pişaver) civarında bir köyde dün-yaya geldi. Seyyid Ahmed’in atalarının da büyük sufîler arasında yer aldıkları, ünlü sufî Şihâbuddîn-i Suhreverdî’nin soyundan geldikleri riva-yet edilir. İlköğrenimini Kabil’de tamamlayan Edîb, bu kentte tanınmış bazı bilginlerin öğrencisi de oldu. Edîb-i Pişaverî, meşrutiyet döneminde yaşamış şairlerden olsa da şiirlerinde kullandığı dil, vezin, yapı ve tema açısından zamanın yaygın tarzı olan Sebk-i Bazgeştî’den bazı farklılıklar göstermektedir. Farsça nesirde de, Gazneli ve Selçuklular dönemi nesri özelliklerine benzer bir tarzı izleyen Edîb, Târîh-i Beyhakî’ye yazdığı notlar ve açıklamalarda yeteneğini göstermektedir.
Edîb-i Pişaverî, uzun hayatı boyunca İran, çevre ülkeler ve dünyada özellikle İngilizlerin sebep oldukları ya da oluşumlarında etkin rollerinin bulunduğu olayların özellikle de Peşaver’de çocukluğunda yaşadığı İngiliz katliamlarının etkisinden bir türlü kurtulamamış, onlara duyduğu kini içinde taşıyarak kendilerini yakından izlemiş, İngilizler’in doğrudan ya da dolaylı olarak içerisinde yer aldıkları her olaya bireysel tepkisini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

EDÎB-İ PİŞAVERÎ, Afganistan, İran Edebiyatı

Kaynakça

• Âjend, Yakûb, Edebiyyât-i Novîn-i Îrân, Tahran 1363 hş. Âryenpûr, Yahyâ, Ez Sabâ Tâ Nîmâ, Tahran 1372 hş. Bâmdâd, Mehdî, Şerh-i Hâl-i Ricâl-i Îrân, Tahran 1357 hş.