MEVLANA’NIN MESNEVİ’SİNİN 1. DEFTERİNDE GEÇEN ANASIR-I ERBAA İLE İLGİLİ BEYİTLER

Yıl 2020, Sayı: 13, 303 - 321, 29.08.2020

Ebubekir Hıra

Öz

Mevlâna’nın Mesnevîsi, içerdiği konular bakımından tarihe, edebiyata, tasavvufa, mitolojik olaylara, insan yaşantısına, hayvanlar âlemine, gün-lük hayata ve benzeri birçok konuya dair bilgi vermektedir. Bu bilgilerden biri de Anasır-ı Erbaa diye bilinen ve ortaçağda tıp, felsefe, astronomi, edebiyat, şiir ve benzeri birçok alanda kullanılan başta toprak, su, ateş ve hava olmak üzere dört unsurdur. Bu çalışmada önce “Anâsır-e erbaa” hakkında açıklamalar yapılacaktır. Daha sonra Mevlâna’nın Mesnevisinin birimci defterinde yer alan Anâsır-ı Erbaa ile ilgili bazı beyitler ortaya ko-nulacaktır. Beyitlerin Farsça metinleri ve Türkçe tercümeleri de verilecek-tir. Beyitlerin Farsça metinleri, hakkında tarafımızdan Yüksek Lisans tezi hazırlanmakta olan ve Mevlâna Müzesi Kütüphanesi İhtisas nr. 01177’de yer alan Mesnevînin orijinal metninden yararlanılacaktır. Ayrıca bu beyit-lerdeki bazı farklılıklar aşağıdaki iki eserle karşılaştırılacaktır:
Adnan Karaismailoğlu ve Derya Örs tarafından hazırlanan Mevlâna Celâleddîn Muhammed- Mesnevî-i Ma‘nevî 1-2, Farsça (Ankara 2007, Ak-çağ Yayınları) isimli eser. Farklılıklar dipnotta gösterilirken “K” kısaltma-sından yararlanılacaktır.
Reynold A. Nicholson’un Jalâlûddin Rûmî-The Matnawi (Book I, Edi-ted and Translated by: Reynold A. Nicholson, Tehran, 1381/2002) adlı eseri. Farklılıklar dipnotta gösterilirken “N” kısaltmasından yararlanılacaktır.Beyitlerin Türkçe tercümesinde Veled Çelebi İzbudak tarafından Os-manlı Türkçesiyle hazırlanan Şucaeddin Onuk tarafından 5 Kanun-i Sani 1938- 1 Teşrîn-i Sani 1942 tarihleri arasında kaleme alınan1 Mevlâna’nın Mesnevisi (Konya Mevlana Müzesi Kütüphanesi İhtisas nr. 5223) isimli eserden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mesnevi,, Mevlâna,, Anâsır-ı Erbaa

Kaynakça

• ASLANOĞLU, Osman, İran Şiirinin Kraliçesi Pervîn-i İ’tisâmî Divan Tahlili, Name Yayınları (1.baskı), Diyarbakır 2018.
• DEVELLİOĞLU, Ferit,Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kita-bevi Yayınları, Ankara2008.
• Jalâlûddin Rûmî,The Matnawi, Book I, Edited and Translated by: Reynold A. Nicholson, Tehran, 1381/2002
• KARLIĞA, H. Bekir , “Anâsır-ı Erbaa”, TDVİA. ,C. 3, s. 149-151, 1991.
• Logatname, Ferheng-i Motevasset-i Dehhoda, Tehran 1385/2006, Çâp-ı Evvel.
• Mevlânâ Celâleddîn Muhammed, Mesnevî-i M’anevî 1-2 (Farsça), (Hazırlayan-lar: Adnan Karaismailoğlu, Derya Örs), Akçağ yay., Ankara 2007.
• Mevlâna-Mesnevi, I-VI, Çeviren: Veled Çelebi İzbudak, Gözden Geçiren: Abdulbaki Gölpınarlı, MEB Şark İslam Klasikleri, İstanbul 1988.
• ŞAHİNOĞLU, M. Nazif “Unsur”, İA., C.13, s. 40-41, 1993.
• TEMİZEL, Ali, Mevlana Çevresindekiler, Mevlevilik ve Eserleriyle İlgili Eski Harfli Türkçe Eserler, Konya 2009.