NİZAMI GANJAVİ "KHAMSA"Sİ BİR İNSANİ DEĞERLER KAVRAMIDIR

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 20, 60 - 64, 26.03.2024

Alimuhtar Muhtarov

Öz

Nizami Gencevi, bütün hayatını devrinin önemli kültür merkezlerinden biri olan Gence'de geçirmiş ve dünya hazinesinin nadide incileri olan eserlerini bu şehirde kaleme almıştır. Eserleri dünya şiir hazinesinin en tepesinde yer alır. Nizami Gencevi'nin yaratıcılığının temel özü insandır, insanlık sevgisidir. Dâhi Azerbaycan şairi eserlerinde dili, dini, milliyeti ne olursa olsun tüm insanlığı kucaklamıştır. Nizami Gencevi eserlerinde öyle insani fikirler ortaya koyar ki, dünyanın her insanı bu eserlerde kendisini bulabilir. Bu kavramlar, Nizami Gencevi'nin mensubu olduğu Azerbaycan Türklerinin soyundan, hoşgörüsünden ve yaşam tarzından kaynaklanmaktadır.
Saygı, adalet, barış, hoşgörü, bir arada yaşama, humanizm, kadın özgürlüğü gibi fikirler Nizami Gencevi'nin eserlerinin özünü, ana ruhunu yansıtır.
Nizami büyük bir bilim adamı, büyük bir sanatçıdır. Bir dahi bir antropologdur. Nizami, kendisinden önceki ve sonraki edebiyata öyle bir anlam kazandırmıştır ki, insan kendi büyüklüğünü, yüce bir varlık olduğunu anlar ve anlar. Anlattığı her olay, anlattığı her konu insanı insan olmaya çağırıyordu. Aynı zamanda, bunun yanı sıra, zamanının yöneticilerine ve otorite sahiplerine insanlara değer vermelerini tavsiye etmiştir. Bu nedenle Nizami Gencevi'nin "Khamse" adlı eseri insani değerlere dayalı bir insanlık destanıdır.
Yaratıcılığını insanı merkeze alan Nizami Gencevi'nin eserlerinin bugün tüm dünyada sevilmesi ve okunmasının nedeni budur. Nizami Gencevi'nin felsefesi, dünyada sonsuza kadar kalmak istiyorsanız, insanlığın yükünü taşımanız ve onları cehenneme, hakikate ve adalete çağırmanız gerektiğiydi.
Makalede büyük Azerbaycan şairi Nizami Gencevi'nin eserinde yayılan bu kavram ve fikirler açıklanmıştır.
Anahtar kelimeler: Nizami Gencevi, bilim, bir arada yaşama, hümanizm, insanlık, kadın özgürlüğü, adalet, çalışkanlık

Anahtar Kelimeler

Nizami Gencevi, bilim, bir arada yaşama, hümanizm, insanlık, kadın özgürlüğü, adalet, çalışkanlık

Teşekkür

Sonsuz şükranlarımızla...

NIZAMI GANJAVI "KHAMSA" IS A CONCEPT OF HUMAN VALUES

Öz

Keywords: Nizami Ganjavi, science, coexistence, humanism, humanity, women's freedom, justice, hard work
Nizami Ganjavi spent his whole life in Ganja, one of the important cultural centers of his time, and wrote his works, which are the precious pearls of the world treasure, in this city. His works are at the top of the world's poetry treasury. The basic essence of Nizami Ganjavi's creativity is people, love for humanity. The genius Azerbaijani poet embraced all humanity in his works, regardless of language, religion or nationality. Nizami Ganjavi puts forth such humane ideas in his works that every person of the world can find himself in these works. These concepts originate from the lineage, tolerance and lifestyle of the Azerbaijani Turks, of which Nizami Ganjavi is a member.
Ideas such as respect, justice, peace, peace, tolerance, coexistence, women's freedom reflect the essence and main spirit of Nizami Ganjavi's works.
Nizami is a great scientist, a great artist. A genius is an anthropologist. Nizami has given such a meaning to the literature before and after him that man understands and understands his own greatness, that he is a supreme being. Every event he told, every subject he told was calling people to be human. At the same time, he also advised the rulers and authorities of his time to value people. For this reason, Nizami Ganjavi's "Khamse" is an epic of humanity based on human values.
This is the reason why the works of Nizami Ganjavi, who puts his creativity in the center, are loved and read all over the world today. Nizami Ganjavi's philosophy was that if you want to stay on earth forever, you have to bear the burden of humanity and call them to hell, truth and justice.
In the article, these concepts and ideas spread in the work of the great Azerbaijani poet Nizami Ganjavi are explained.

Anahtar Kelimeler

Nizami Ganjavi, science, coexistence, humanism, humanity, women, justice, hard work

Kaynakça

• Allahverdiyeva Zahra "Azerbaycan'da nizamişünaslığın teşekkülü ve inkişafı " Bakü. "Nurlan" yayınevi, 2007.
• https://azertag.az/xeber/Akademik_Rafael_Huseynov_Nizami_Gencevi_dunya_edebiyyatina_ve_medeniyyetine_evezsiz_tohfeler_verib-1013257
• Kerimli Teymur Nizami Gencevi "Bibliyografi" M.F. Akhundzade adına Azerbaycan Milli Kütüphanesi, Bakü 2012 (Önsöz).
• Muhammed Amin Rasulzadeh "Azerbaycanlı şair Nizami" Bakü, "Azernaşr", 1991.
• Nizami Gencevi'nin "İskendername" şiiri, Bakü "Adiloğlu" yayınevi, 2011.
• Nizami Gencevi "Bibliyografi" M.F. Akhundzade adına Azerbaycan Milli Kütüphanesi, Bakü, 2012.
• https://az.wikipedia.org/wiki/Nizami_G%C9%99nc%C9%99vi_Beyn%C9%99lxalq_M%C9%99rk%C9%99zi https://president.az/articles/3896/print.23.12.2011.
• https://apa.az/az/xeber/medeniyyet-siyaseti/-257975