ARDAVİRÂFNÂME VE İLAHİ KOMEDYA

Yıl 2009, Sayı: 4, 5 - 18, 01.06.2009

Nimet Yıldırım

Öz

Ardavirâfnâme, Mazdeist inanışın çok önemli dinsel metinleri arasında yer alır. Eserin Pehlevice orijinali, sadece bu dili bilen sınırlı sayıdaki araştırmacıya hitap ettiği için manzûm ve mensûr olarak Farsça’ya, ve “Parsîler” adıyla bilinen Hindistan Zerdüşt inanırlarının dili Gocerat Dili’ne, İngilizce, Fransızca ve İtalyanca gibi dillere çok sayıda çevirisi yapılmıştır. Ardavirâfnâme, Parsîler tarafından henüz yoğun ilgiyle okunmaktadır. Eski devirlerden beri Ardavirâfnâme’nin, Dante Alighieri’nin ö. 1321 , İlahi Komedya adlı eseriyle karşılaştırılması eğilimi vardır. Bu konudaki araştırmalar Ardavirâfnâme’nin, ancak dolaylı bir şekilde İlahi Komedya ya da benzeri diğer eserler üzerinde etkili olabileceği sonucunu vermektedir. Bazılarınca Dante, Yahudi kaynakları, Arapça birtakım eserlerde yer alan İranla ilgili ayrıntılar ve İran kökenli metinlerden yapılmış olan alıntılar yoluyla İranlılar'ın ölüm sonrası dünya konusundaki düşünceleri ve inançları hakkında bilgi edinmiştir

Anahtar Kelimeler

Ardavirafname, metafizik yolculuk, zerdüşt miracnamesi, islam öncesi İran edebiyatı, Ardaviraf'ın miracı

ARDAVİRÂFNÂME VE İLAHİ KOMEDYA

Öz

Ardaviraf was the most celebrated Zoroastrian priest who lived during the reign of Ardashir. He was highly learned, he was excellent in his ideas, speech and conduct. One day, he determined to make a spiritual voyage. He took one goblet of wine to concentrate on his virtuous ideas, the second goblet he took to recite hymns and the third one for his pious conduct. Then, Ardaviraf slept there on that platform. The perceptions of this spiritual ascension have been recorded in the book, Ardaviraf-Nameh. Ardaviraf was chosen by Mezdiyesna reverends and superior committee of spirituals with a personel mission to bring some information about religious subjects and to present them to his coreligionists, and was sent to metaphysics world known as cennet heaven , cehennem hell and araf purgatory ; in other words from the world of alives to the world of deads. The Divine Comedy/La Divina Commedia is an epic poem written by Dante Alighieri between 1308 and his death in 1321. It is widely considered the central poem of Italian literature, and is seen as one of the greatest works of world literature. The poem's imaginative and allegorical vision of the Christian afterlife is a culmination of the medieval world-view as it had developed in the Western Church. It is divided into three parts, the Inferno, Purgatorio, and Paradiso

Anahtar Kelimeler

Ardaviraf, Ardavirafname, metaphysics journey, ascension, Iran literature before Islam, the ascension of Ardaviraf, The

Kaynakça

• Âbâdânî, Abdullâh Mubelliğî, Târîh-i Edyân ve Mezâhib-i Cihân, Tahran 1377 hş., I- III.
• Afîfî, Rahîm, Ardavrâfnâme Yâ Bihişt ve Duzeh Der Âyîn-i Mezdiyesnâ, Meşhed hş. Afîfî, Rahîm, Esâtîr ve Ferheng-i Îrânî Der Niviştehâ-yi Pehlevî, Tahran 1374 hş.
• Alighieri, Dante, İlahi Komedya (çev. Feridun Timur), Ankara 2001.
• Âmûzgâr, Jâle, ”Do Ardavrâfnâme“, Âyende, X/1, (Tahran 1362 hş.).
• Bahâr, Mihrdâd, Pejûhişî Der Esâtîr-i Îrân, Tahran 1378 hş.
• Browne, Edward Granville, A Literary History of Persia, Cambridge 1924, I-IV.
• Christensen, Arthur, Îrân Der Zamân-i Sâsâniyân (çev. Yasemî, Reşîd), Tahran 1332 hş.
• Ebu’l-Kâsımî, Muhsin, Râhnumâ-yi Zebânhâ-yi Bâstânî-yi Îrân ,Tahran 1375 hş.
• Encyclopaedia Iranica/EIr., Komisyon, New York 1985-2000, I-IX
• Gignoux, Philippe, Ardavrâfnâme (çev. Âmûzgâr, Jâle), Tahran 1382 hş.
• Ğanîmî-yi Hilâl, M., Edebiyyât-i Tatbîkî, (trc. M. Ayetullâh-i Şirazî), Tahran 1373 hş.
• İftihârzâde, Mahmûd Rızâ, Îrân, Âyîn ve Ferheng, Tahran 1377 hş.
• Kiyâyî Nejâd, Zeynuddîn, Cilvehâ-yî Ez ‘İrfân Der Îrân-i Bâstân, Tahran 1377 hş.
• Mâzenderânî, Huseyn Şehîdî, Ferheng-i Şâhnâme/Nâm-i Kesân ve Câyhâ, Tahran hş. Mu’în, Mehdûht, Mecmu‘a-yi Makâlât-i Doktor Muhammed-i Mu’în, Tahran 1368 hş., I-II.
• Pânzdeh Goftâr Der Bâre-yi Muctebâ-yi Mînovî (haz. Îrec-i Efşâr), Tahran 1356 hş.
• Pûrnâmdâriyân, Takî, Remz ve Dâstânhâ-yi Remzî Der Edeb-i Fârsî, Tahran 1375 hş.
• Rezmcû, Huseyn, Kalemrov-i Edebiyyât-i Hamâsi-yi Îrân, Tahran 1381 hş., I-II.
• Rızâzâde-yi Şafak, Sâdık, Târîh-i Edebiyyât-i Îrân, Tahran 1352 hş.
• Rûhu’l-emînî, Mahmûd, Numûdhâ-yi Ferhengî ve İctimâî, Tahran 1378 hş.
• Rypka, Jan, History of Iranian Literature, Dordrecht 1968.
• Şakiroğlu, Mahmut, H., “İlahi Komedya”, DİA, XXII. Utas, Bo, “Sefer Be Cihân-i Dîger Der Surâyiş-i Kohen-i Pârsî” (çev. Daryûş -i Kârger), İrânşinâsî, Rockville, Maryland 1377 hş., X/2
• Vehmen, Ferîdûn, Vâjenâme-yi Artâyvîrâfnâmek, Tahran 2535 www.avesta.org.
• Zerrînkûb, Abdulhuseyn, Defter-i Eyyâm, Tahran 1358 hş.
• Zerrînkûb, Abdulhuseyn, Der Kalemrov-i Vicdân, Tahran 1375 hş.
• Zerrînkûb, Abdulhuseyn, Erziş-i Mîrâs-i Sûfiyye, Tahran 1353 hş.
• Zerrînkûb, Abdulhuseyn, Nakş Ber Âb, Tahran 1374 hş.