JEAN CHARDİN VE SEYAHATNAMESİ

Yıl 2015, Sayı: 15, 75 - 150, 01.01.2015

Vakıf Aslanov Aran Erdebilli Muhammet Kemaloğlu

Öz

Azerbaijan has been frequented by travelers throughout history. Travelers, they told me they heard from time to time sightseeing places and they see and hear, they had to write in a fraction of them. XVII-XVIII. Chardin overall trade routes of the century travelers and others have made about the route depicted. France has sent many delegations to Iran, especially in the grand vizier Richelieu era. They are one of the most important partner of M. de Jean Chardin is the journey towards Raisin in November 10, 1671. The Ottoman Empire, Georgia and information on trips with the second half of the 17th century the Ottoman Empire's Christian relations, including Iran give Europe. Was born in 1643 in Paris. Was released in 1665. The first trip to the East. In this trip, he went to Iran and India to make the diamond trade. In Iran, the king admired by Sheikh Abbas Chardin, private traders have been up to the 1670 year of the sheikh. In 1671 came the second East trip. Izmir, Istanbul, Crete, through the Caucasus and Georgia, came to Iran again, this time in 1673 and remained for four years. Chardin, Voyages de Monsieur le Chevalier Chardin's Purse et autres lieux de l'Orient Iran and East in his travels to various parts of the first part of his book, India East in 1686 the British company has released in Amsterdam where he went to the representative. Chardin trip was completed in 1711.

Anahtar Kelimeler

The Travels of Sir Jean Chardin, Azerbaijan, Persia, Georgia, Iran, Ottoman.

JEAN CHARDİN VE SEYAHATNAMESİ

Öz

Azerbaycan, tarih boyunca seyyahların, diğer adıyla gezginlerin uğrağı olmuştur. Gezginler zaman zaman gezip gördükleri yerleri ve duyup işittiklerini anlatmışlar ve bunların bazılarını yazıya geçirmişlerdir. 17.-18.yüzyıllarda Chardin ve diğerleri, genel olarak ticaret yolları, güzergâhlar hakkında tasvirler yapmışlardır. Fransa, özellikle bu asırda İrana pek çok heyet göndermiştir. Bunların en önemlilerinden birini de Jean ve arkadaşı M. Raisin 1671de çıktığı yolculuktur. Osmanlı İmparatorluğuna ve İrana yaptıkları seyahatler, Osmanlı İmparatorluğu ile Hristiyan Avrupa’nın ilişkileri hakkında bilgiler verirler. Chardin,1643 yılında Paris’te dünyaya gelmiştir. 1665de ilk doğu seyahatine çıktı. Bu seyahatinde elmas ticareti yapmak için İran ve Hindistana gitmiştir. Kral Abbas, beğendiği Chardin 1670 yılına kadar özel tüccarı yaptı. Chardin, 1671 yılında ikinci Doğu seyahatine çıkmıştır. İzmir, İstanbul, Girit, Kafkasya ve Gürcistanı geçerek 1673 yılında tekrar İrana gelmiş ve bu kez dört yıl kalmıştır. Ayrıca İngiltere Kralı, Chardine şövalyelik unvanı vermiştir. Chardin, Voyages de Monsieur le Chevalier Chardin en Perse et autres lieux de l’Orient Monsieur Chardin’in İran ve Doğunun çeşitli yerlerine yaptığı seyahatler adlı seyahatnamesinin ilk bölümünü, 1686 yılında Doğu Hindistan İngiliz Şirketi temsilcisi olarak gittiği Amsterdam’da yayımlamıştır. Chardin seyahatnamesini 1711 yılında tamamlamıştır

Anahtar Kelimeler

Jean Chardin Seyahatnamesi, Azerbaycan, Gürcistan, İran, Osmanlı

Kaynakça

• Numaralı Mühime Defteri, (1036-1037/1626-1628), T.C. Başbakanlık
• Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu: 54, Divân-ı Hümâyûn Sicilleri Dizisi: VI I, Ankara, 2001, s. XVII.
• A.M..MEMMEDOV, Türk-Sümer Paralelleri; Azerbaycan Türkçesinin Erken Tarihine Dair Materyaller, Azerbaycan Filolojiyası Meseleleri Mecmuası, Bakı, 1983, s.4-5.
• Ahmat Bayramıkov, Alanların Dilleri Hakkında Tarihi Belgeler, Çeviren: Adilhan Adiloğlu, Kırım Dergisi, Sayı:25, 1998, s. 48-52.
• Azәrbaycan Sovet Ensiklopediyası, I. c.,1976, s.224.
• Azәrbaycan Sovet Ensiklopediyası, II. C., BAKI, 1988, S.154.
• Azәrbaycan Sovet Ensiklopediyası, III. c., Bakı, 1979, s.41-42.
• Azәrbaycan Sovet Ensiklopediyası, IV. c., Bakı, 1980, s.83.
• Azәrbaycan Sovet Ensiklopediyası, IX. c., Bakı, 1986, s.99.
• Azәrbaycan Sovet Ensiklopediyası, VIII. c., Bakı, 1984, s.372.
• Azerbaycan Tarihi, I c.. Bakı, 1961, s.155.
• Ebu Bekr El Kutbi El-Eheri, Tarih-e Şeyh Üveys, Tercüme edenleri: M.D.Kazımov ve V.Z.Piriyev, Bakı, 1984
• Edülezel Mehmet, Demircizade, 50 Söz, Bakı, 1968, s. 15.
• F.. ZEYNALEV, Türkologiyanın Esasları, Bakı, 1981.
• Kandahar hâkiminin hapsedilmesi gerçeği ise ayrı-ayrı eyaletlerin merkezi hâkimiyetten ayrılmak cehdi gibi değerlendirilmelidir. Kısacası, hanlıklara parçalanma kendi tarihi kökleri ile XVII. asrın II. yarısına aittir. Şah II. Abbas’ın (1643-1666) vefatından sonra tahta çıkan Şah Süleyman'ın (1666-1694) devrinde merkezi hâkimiyette başlanan çatışma (Bkz. dipnot 21) Şah Hüseyin’in devrinde (1694
• ) son noktaya ulaşır ve Safevi imparatorluğu ayrı-ayrı eyaletlere ve hanlıklara parçalanır (V.A.). ’Hırsızlar dünyadaki şeylerden haberi olmayan... vahşi dağlılar olmuşlar’ ifadesine dikkatli yaklaşmak gerekir. Bütün orta asır kaynaklarında hâkimiyete karşı çıkan halk ‘vahşi’, ’dikbaş’, ’ovbaş’ vb. ifadelerle tasvir edilir. Ferzeli, E., “Kaç Tebriz var?” Azerbaycan Gençleri Gazetesi. 9 Şubat, 1984.
• Hacıyev, T.I., Veliyev K.N. Azerbaycan Dili Tarihi, Bakı, 1983.
• M. Arif Dadaşzade, Azerbaycan Halkının Orta Asır Manevi Medeniyeti, Bakı, , s.118-119. M., SEYİDOV. Azerbaycan Mitolojik Tefekkürünün Kaynakları, Bakı, 1983, s.255-25.
• Pınar PINARCIK, Urartu Krallığı’nın Tarihi Coğrafyası Hakkında Yeni Öneriler, Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt: XXVII, Sayı: 2, Aralık, 2012, s. 482.
• S. A. MEMMEDOV, Azerbaydjan Po İstoçnikam XV- Pervoy Polovinı XVIII vv., Baku, 1993, s. 186
• S.,ONULLAHİ, XIII.-XVII. Asırlarda Tebriz Şehrinin Tarihi, Bakı, 1983, s.24
• Ziya Musa oğlu Bünyadov, Azerbaycan Atabeyler Devleti, Bakı, 1985, s. 5-6
• А.А., РАХМАНИ, Азербайджан в конце XVI и в XVII в, Bakı, 1981, стр.87.
• А.А., РАХМАНИ,’Тарих-е алам ара-и Аббаси’ как источник по истории Азербайджана’, стр. 65, Bakı, 1900.
• И., АЛИЕВ, История Мидии. -Б., 1960, стр. 69-70.
• О., СУЛЕЙМЕНОВ, Азия, Алма-Ата. 1975, стр. 233. ОЧЕРКИ
• АЗЕРБАЙДЖАНЕ И АРМЕНИИ В XVI-начале XIX веков. -Л., 1949, стр. 135) ИСТОРИИ ФЕОДАЛЬНЫХ ОТНОШЕНИЙ В
• Р. Б.. ГЕЮШЕВ, Христианство в Кавказской Албании, стр. 47. -Б., 1984.
• С. М., МОЛЛА-ЗАДЕ, Топонимия северных районов Азербайджана. - Баку, 1979, стр. 157