HERSEKLİ MEHMED KÂMİL BEY VE İMRUULKAYS MUALLAKASINA YAPTIĞI TERCÜME

Yıl 2014, Sayı: 13, 25 - 50, 01.06.2014

Mustafa Irmak

Öz

Cahiliye dönemine aitolup “muallakât” ismiyle bilinen kasideler, Arap Edebiyatının en seçkin metinleri olarak kabul görmüşlerdir. Edebî ürünlerin, başta Kur’ân tefsiri olmak üzere İslamî ilimlerde önemli bir istişhad kaynağı olması, genel anlamda şiirin özelde ise muallakaların öneminin bir hayli artmasına vesile olmuştur. Gösterilen yoğun ilgi, tarih boyunca bu kasideler üzerine tercüme ve şerh türü pek çok çalışma yapılması sonucunu doğurmuştur. Adı geçen kasidelerin en eskisi ve en fazla rağbet göreni ise İmruulkays’a aittir. Bu makalede, son dönem Osmanlı âlim ve bürokratlarından Hersekli Mehmed Kâmil Bey’in İmruulkays muallakasına yaptığı tercümeele alınmaktadır

Anahtar Kelimeler

Muallaka, İmruulkays, Tercüme, Hersekli Mehmed Kâmil Bey

MAHMAD QAMİL BEY OF HERZEGONİVA AND HİS TRANSLATİON OF IMRU’ AL-QAYS’S MUALLAQA

Öz

The odes that belong to the pre-Islamic era and are known as “mu’allaqat” have been recognized as the most outstanding texts of Arabic Literature. The use of literary works as evidences in Islamic sciences especially in the science of Qur’anic exegesis has led to a great increase in the importance of poetry in general and the odes in particular. The interest shown to the odes throughout the history has resulted in the production of a lot of works on odes such as their translations and interpretations etc. The oldest and the most adored one of the odes belongs to Imru’ al-Qais. In this article, it is dealt with the translation of Imru’ al-Qays’s odes made by Mahmad Kamil Bey of Herzegovina, one of the Ottoman scholars and bureaucrats of the later period

Anahtar Kelimeler

Muallaqa, İmru’ al-Qays, Translation, Mahmad Qamil Bey of Herzegovina

Kaynakça

• Aruçi, Muhammed, “Hersekli Mehmed Kâmil Bey”, DİA, XVII, 235.
• Ceviz, N. - Demirayak, K. - Yanık, N. H., (2013), Yedi Askı Arap Edebiyatının Harikaları, Ankara Okulu: Ankara.
• Çetin, Nihad M., (2011), Eski Arap Şiiri, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Demirayak, Kenan, (2012), Arap Edebiyatı Tarihi-I Cahiliye Dönemi, (2. Basım), Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
• Nitekim İbnü’l-Enbârî burada istifhâmın takrir anlamı taşıdığını
• belirtmektedir. İbnü’l-Enbârî, Şerhu’l-kasâidi’s-seb‘, s. 45.
• Ceviz, a.g.e., s. 33.
• Durmuş, İsmail, “Şiir” DİA, XXXIX, s. 146.
• Ergin, Osman N., (1977), Türk Maarif Tarihi, İstanbul.
• el-Esed, Nâsıruddîn, (1978) Mesâdiru’ş-şi‘ri’l-câhilî ve kıymetuhâ et- târîhiyye, (5. Basım), Kahire: Dâru’l-Mearif.
• Furat, Ahmet Subhi, (1996), Arap Edebiyatı Târihi-I, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Handzić, M. (1992), el-Cevheru’l-esnâ fî ulemâi ve şu‘arâ-i Bosna, Kahire.
• İbn Abdirabbih, Ebû Ömer Ahmed b. Muhammed, (1953), el-‘Ikdü’l- ferîd, Kahire: Lecnetü’t-Te’lîf ve’t-terceme.
• İbnü’l-Enbârî, Ebûbekr Muhammed b. el-Kâsım, Şerhu’l-kasâidi’s- seb‘i’t-tıvâli’l-câhiliyyât, (5. Basım), Kahire: Dâru’l-Me‘ârif.
• el-Kayrevânî, Ebû Ali Hasan b. Reşîk, (1988), el-Umde fî mehâsini’ş- şi‘r ve âdâbih, Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife.
• Mehmed Kâmil, Hersekli, (1305).Terceme-i mu‘allakât-ı seb‘a, Dersaadet: Matbaa-i Osmâniyye.
• Mehmed Tahir, (2009), Osmanlı Müellifleri, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• er-Râcihî, Abduh (2004), et-Tatbîku’n-nahvî, Beyrut: Dâru’n Nahdati’l-Arabiyye.
• Sancak, Yusuf,“Mu‘allakalar ve Kâbe’ye Asılmalarına İlişkin Görüşler”, EKEV, sy. 34, s. 381-398.
• Savran, Ahmet, “İmruülkays b. Hucr”, DİA, XXII, s. 237.
• Subh, H. S., “el-Binyetü’l-cemâliyye li’t-teşbîh fî mu‘allakati İmrii’l- Kays”, Mecelletü Mecmai’l-Luğati’l-Arabiyye, cilt: 84, cüz: 2, s. 445-462.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâluddîn, (1998), el-Muzhir fî ‘ulûmi’l-luğa ve envâ‘ihâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• eş-Şinkîtî, Ahmed el-Emîn, (2000), Şerhu’l-mu‘allakâti’l-aşr ve ahbâri şuarâihâ, Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye.
• Tebrîzî, Ebû Zekeriyyâ Yahya b. Ali eş-Şeybânî, (t.y.), Şerhu’l- mu‘allakâti’l-‘aşri’l-mühezzebât, Beyrut: Dâru’l-Erkâm.
• Tülücü, Süleyman, (2005), “Mu‘allakât ve Şairleri Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi-I”, AÜİFD, sy. 23, Erzurum, s. 1-70.
• Yaltkaya, Şerafettin, (1985), Yedi Askı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Zevzenî, Ebû Abdullah el-Hüseyin b. Ahmed (1983), Şerhu’l- mu‘allakâti’s-seb‘a, Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Hayat
• ez-Zeyyât, Ahmed Hasen, (2006), Târîhu’l-Edebi’l-Arabî, (10. Basım), Beyrut: Dâru’l-Marife.
• Zihni, Mehmed, (1328), el-Kavlü’l-ceyyid fî şerhi ebyâti’t-Telhîs ve şerhayhi ve Hâşiyeti’s-Seyyid, İstanbul: Matbaa-i Âmire.