Öz
Abdülkâhir el-Cürcani (ö.471) bu çalışmada nazım nazariyesini ve Arap belagatine etkisini analitik bir yaklaşım şeklinde ele alır. Bu nazariye günümüze kadar yapılmış belagat ve eleştirel nazariyelerin en önemlilerindendir.
Çalışma, Abdülkahir el-Cürcani'nin nazım anlayışını ve nazımdan amacını ele alır. O da kelamı nahiv ilminin gerektirdiği yere koymaktır. Nahiv ile manayı birbirine bağlar, lafız ve mana konusunda görüşünü açıklar. Bu ikisinin birlikte düşünceyi açıkladığını savunur.
Lafzın neye işaret ettiğini taktir etmekte yanılgıya düşen ve anlamdan çok lafza önem veren kendisinden önceki alimleri eleştirmektedir. Bu bağlamda lafızların anlamların hizmetinde olduğunu, anlamların da lafzın hedefleri doğrultusunda olduğunu ve ona tabi olduğunu belirtir. Fikir ve görüşlerini ispat etmek için Kuran-ı Kerim ayetlerinden, Kur'an i'cazlarından ve şiirlerden örnekler sunar ve bu örneklerin çözümlemelerini yapar.
El-Cürcani, Arapçayı daha iyi ve doğru bir şekilde anlamaya ulaşma, lafız anlayışı, dil ve delalet yolu, dilin gizli yönlerini, tüm hareketlerini araştırma ve sırlarını çözme yoluyla Kur'an ayatlerindeki i'cazı açıklamak istemiştir.
Anahtar Kelimeler
Nazım nazariyyesi Abdulkahir el-Cürcani lafız ve mana icaz belagat.
Destekleyen Kurum
Süleyman Demirel Üniversitesi.
Proje Numarası
1
Teşekkür
Süleyman Demirel Üniversitesinde hocalar.
Kaynakça
- أمين، أحمد، النّقد الأدبي، دار الكتاب، بيروت، 1387هـ، ط4، ج2.
- البُحتريّ، ديوانه، تحقيق: كرم البستانيّ، دار بيروت، 1400هـ، ج1.
- بدوي، أحمد، عبد القاهر الجُرجانيّ وجهوده في البلاغة العربيّة، المؤسسة المصريّة العامّة، ط2.
- الجُرجانيّ، عبد القاهر، أسرار البلاغة، تحقيق: محمد الفاضليّ، المكتبة العصريّة، بيروت، 1424م.
- ..................، علي بن محمّد، التّعريفات، دار الكتاب، بيروت، 1423هـ.
- ..................، الجرجاني، عبد القاهر، دلائل الإعجازـ تحقيق محمود شاكر.
- الحموي، ياقوت، معجم البلدان، دار صادر ـ بيروت، ج2.
- السّيوطيّ، جلال الدّين، بغية الوعاة في طبقات اللّغويين والنّحاة، تحقيق: محمد أبو الفضل، المكتبة العصريّة ـ بيروت، ج2.
- ابن قاضي، شهبة، طبقات الشّافعيّة، تحقيق: الحافظ عبد العليم خان، مؤسسة دار النّدوة، بيروت، 1407هـ، ج1.
- حسين، طه، مقدّمة نقد النّثر لقدامَة، دار الكتب العلميّة، بيروت، 1402هـ.
- زهران، بدوي، عبد القاهر الجُرجانيّ المُفتن في العربيّة ونحوها، دار المعارف، 1986.
- الظهار، نجاح، نظريّة النّظم عند الشّيخ عبد القاهر الجُرجانيّ، مكتبة الرّشد، ط1، 1425هـ.
- عبّاس، إحسان، تاريخ النّقد العربيّ عند العرب، دار الشّروق، عمّان، ط3، 2001م.
- عزّام، محمد، مصطلحات نقديّة من التّراث الأدبيّ العربيّ، وزارة الثّقافة، دمشق، 1995م.
- العشماوي، محمد، قضايا النّقد الأدبيّ بين القديم والحديث، دار الشّروق، القاهرة، 1414هـ.
- مراد، وليد محمد، نظريّة النّظم وقيمتها العلميّة في الدّراسات اللّغويّة عند عبد القاهر الجُرجانيّ، دار الفكر، 1403هـ، ط1.
- ابن منظور، لسان العرب، دار صادر، بيروت، ط1، ج12.
Öz
Abdülkâhir el-Cürcani (ö.471) bu çalışmada nazım nazariyesini ve Arap belagatine etkisini analitik bir yaklaşım şeklinde ele alır. Bu nazariye günümüze kadar yapılmış belagat ve eleştirel nazariyelerin en önemlilerindendir.
Çalışma, Abdülkahir el-Cürcani'nin nazım anlayışını ve nazımdan amacını ele alır. O da kelamı nahiv ilminin gerektirdiği yere koymaktır. Nahiv ile manayı birbirine bağlar, lafız ve mana konusunda görüşünü açıklar. Bu ikisinin birlikte düşünceyi açıkladığını savunur.
Lafzın neye işaret ettiğini taktir etmekte yanılgıya düşen ve anlamdan çok lafza önem veren kendisinden önceki alimleri eleştirmektedir. Bu bağlamda lafızların anlamların hizmetinde olduğunu, anlamların da lafzın hedefleri doğrultusunda olduğunu ve ona tabi olduğunu belirtir. Fikir ve görüşlerini ispat etmek için Kuran-ı Kerim ayetlerinden, Kur'an i'cazlarından ve şiirlerden örnekler sunar ve bu örneklerin çözümlemelerini yapar.
El-Cürcani, Arapçayı daha iyi ve doğru bir şekilde anlamaya ulaşma, lafız anlayışı, dil ve delalet yolu, dilin gizli yönlerini, tüm hareketlerini araştırma ve sırlarını çözme yoluyla Kur'an ayatlerindeki i'cazı açıklamak istemiştir.
Proje Numarası
1
Kaynakça
- أمين، أحمد، النّقد الأدبي، دار الكتاب، بيروت، 1387هـ، ط4، ج2.
- البُحتريّ، ديوانه، تحقيق: كرم البستانيّ، دار بيروت، 1400هـ، ج1.
- بدوي، أحمد، عبد القاهر الجُرجانيّ وجهوده في البلاغة العربيّة، المؤسسة المصريّة العامّة، ط2.
- الجُرجانيّ، عبد القاهر، أسرار البلاغة، تحقيق: محمد الفاضليّ، المكتبة العصريّة، بيروت، 1424م.
- ..................، علي بن محمّد، التّعريفات، دار الكتاب، بيروت، 1423هـ.
- ..................، الجرجاني، عبد القاهر، دلائل الإعجازـ تحقيق محمود شاكر.
- الحموي، ياقوت، معجم البلدان، دار صادر ـ بيروت، ج2.
- السّيوطيّ، جلال الدّين، بغية الوعاة في طبقات اللّغويين والنّحاة، تحقيق: محمد أبو الفضل، المكتبة العصريّة ـ بيروت، ج2.
- ابن قاضي، شهبة، طبقات الشّافعيّة، تحقيق: الحافظ عبد العليم خان، مؤسسة دار النّدوة، بيروت، 1407هـ، ج1.
- حسين، طه، مقدّمة نقد النّثر لقدامَة، دار الكتب العلميّة، بيروت، 1402هـ.
- زهران، بدوي، عبد القاهر الجُرجانيّ المُفتن في العربيّة ونحوها، دار المعارف، 1986.
- الظهار، نجاح، نظريّة النّظم عند الشّيخ عبد القاهر الجُرجانيّ، مكتبة الرّشد، ط1، 1425هـ.
- عبّاس، إحسان، تاريخ النّقد العربيّ عند العرب، دار الشّروق، عمّان، ط3، 2001م.
- عزّام، محمد، مصطلحات نقديّة من التّراث الأدبيّ العربيّ، وزارة الثّقافة، دمشق، 1995م.
- العشماوي، محمد، قضايا النّقد الأدبيّ بين القديم والحديث، دار الشّروق، القاهرة، 1414هـ.
- مراد، وليد محمد، نظريّة النّظم وقيمتها العلميّة في الدّراسات اللّغويّة عند عبد القاهر الجُرجانيّ، دار الفكر، 1403هـ، ط1.
- ابن منظور، لسان العرب، دار صادر، بيروت، ط1، ج12.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | 1 |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 2 Sayı: 26 |
Kaynak Göster
Derginin yayın dili Türkçe, Arapça, Farsça, Urduca ve İngilizcedir. Yabancı dildeki yazıların yayımlanması, Yayın Kurulu'nun onayına bağlıdır. Dergiye gönderilecek yazıların, Türk Dil Kurumu'nun yazım kurallarına uygun olması gerekmektedir. Türkçede yaygın kullanılan yabancı kelimelerin dışındaki kelimelerin Türkçe karşılığının kullanılmasına özen gösterilmelidir. Farklı yazı tipi kullananların, kullandıkları yazı tiplerini de göndermeleri gerekmektedir. Makalelerin özetleri 250 kelimeyi aşmamalıdır. Yazılarda resim, çizim veya herhangi bir görsel anlatım varsa; bunların en az 300 dpi çözünürlükte taranması ve kullanıldığı metindeki adları ile kaydedilerek gönderilmesi gerekmektedir. Yayımlanan yazıların sorumlulukları yazı sahiplerine aittir. Yazılar, A4 sayfa boyutuna göre 25 sayfayı geçmemelidir. Ancak geniş kapsamlı yazılar, Yayın Kurulu’nun onayıyla seri halinde ya da derginin eki şeklinde de yayımlanabilir.
Yazım kuralları ve sayfa düzeni
- Yazılar MS Word ya da uyumlu programlarda yazılmalıdır. Yazı karakteri Times New Roman, 12 punto ve tek satır aralığında olmalıdır.
- Sayfa, A4 dikey boyutta; üst, alt ve sağ kenar boşluğu 2,5 cm; sol kenar boşluğu 3 cm olarak düzenlenmelidir.
- Paragraf aralığı önce 6 nk, sonra 0 nk olmalıdır.
- Yazının başlığı koyu harfle yazılmalı, konunun içeriği ile uyumlu olmalıdır.
- Makalelerin Türkçe ve İngilizce özetleri 250 kelimeyi aşmamalıdır. 3 ila 5 kelimeden oluşan anahtar kelime/keywords yer almalıdır. Makalenin Türkçe ve İngilizce başlıklarına yer verilmelidir. Yayım dili Arapça, Farsça veya Urduca olan makalelerde Türkçe ve İngilizce özet istenmektedir.
- Başlıklar koyu harfle yazılmalıdır. Uzun yazılarda ara başlıkların kullanılması okuyucu açısından yararlı olacaktır.
- İmla ve noktalamada makalenin veya konunun zorunlu kıldığı durumlar dışında Türk Dil Kurumu’nun İmla Kılavuzu dikkate alınmalıdır.
- Metin içinde vurgulanmak istenen yerlerin “tırnak içinde” gösterilmesi yeterlidir.
- Birden çok yazarlı makalelerde makale ilk sıradaki yazarın ismiyle sisteme yüklenmelidir. Birden sonraki yazarların isimleri sistem üzerinde diğer yazarlar kısmında belirtilmelidir.
Kaynak gösterme
- Doğu Araştırmaları Dergisi sayfa altı dipnot veya APA 6.0 kaynak gösterimini kabul etmektedir.
- Bir eserin derleyeni, tercüme edeni, hazırlayanı, tashih edeni, editörü varsa kaynakçada mutlaka gösterilmelidir.
- Elektronik ortamdaki kaynaklarda yazarı, çalışmanın başlığı ve yayın tarihi belli olanlar kullanılmalıdır.
- Metin içinde atıf yapılmayan kaynaklar kaynakçada gösterilmemelidir.
- Kaynakça makalenin sonunda yazarların soyadlarına göre alfabetik olarak düzenlenmelidir.
Doğu Araştırmaları Dergisi
Index Islamicus Uluslararası dizini, SOBİAD (Sosyal Bilimler Atıf Dizini) ve ASOS indeksleri tarafından taranmaktadır.