الإنسانوية عبر الأبيات: أوجه التشابه بين الشعر العربي والتركي في معالجة مفهوم الإنسانوية

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 30, 70 - 85, 28.12.2024

Samah Darweesh

Öz

تعتبر الإنسانوية مفهومًا فلسفيًا وأدبيًا يتجاوز حدود الزمان والمكان، حيث يسعى إلى تمجيد الإنسان وقيمه الجوهرية، مثل الحرية، الكرامة، والتسامح. في هذه المقالة، سنستعرض تاريخ هذا المفهوم بدءًا من جذوره في الفلسفة الكلاسيكية وصولاً إلى تأثيراته في الأدب المعاصر. سنبحث في تطبيقات الإنسانوية في الأدبين العربي والتركي، مع التركيز على كيفية تعبير الشعراء في كلا الأدبين عن هذا المفهوم من خلال أعمالهم الأدبية، وكيف يتناولون موضوعات الإنسانوية في سياقاتهم الثقافية والاجتماعية. سنقوم بتحليل نماذج محددة من الأشعار العربية والتركية، بهدف استكشاف أوجه التشابه والاختلاف في طرح مفهوم الإنسانوية بين الشعرين العربي والتركي. سنتناول كيف تتجلى هذه القيم الإنسانية في النصوص الشعرية، وكيف تعكس تجارب ومعاناة الشعوب، إضافة إلى تطلعاتها نحو مستقبل أكثر إنسانية وعدلاً. ومن خلال هذا التحليل، نسعى إلى فهم كيف يمكن للإنسانوية أن تكون جسرًا لتوحيد الشعوب رغم اختلاف ثقافاتها، لغاتها، وجغرافيتها. سنظهر كيف أن القيم الإنسانية المشتركة تتخطى الحدود الجغرافية والسياسية، وكيف يمكن للأدب أن يكون وسيلة لتعزيز الحوار والتفاهم بين الثقافات المختلفة. هذه الدراسة ليست مجرد مقارنة أدبية، بل هي دعوة للتأمل في قدرة الأدب على تحقيق التقارب بين البشر وتعزيز التفاهم الإنساني العميق. إنها تبرز أهمية الإنسانوية كوسيلة لبناء عالم يتسم بالمزيد من التعاطف والتضامن، حيث يمكن للناس أن يتحدوا على أساس قيمهم الإنسانية المشتركة، بغض النظر عن اختلافاتهم الظاهرة.

Anahtar Kelimeler

الإنسانوية, الشعر, الأتراك, العرب, فلسفة

HUMANİSM IN VERSES: SİMİLARİTİES BETWEEN ARABİC AND TURKİSH POETRY İN DEALİNG WİTH THE CONCEPT OF HUMANİSM

Öz

Humanism is a philosophical and literary concept that transcends time and space, seeking to glorify the human being and his essential values, such as freedom, dignity, and tolerance. In this article, we will review the history of this concept, starting from its roots in classical philosophy and extending to its influences in contemporary literature. We will examine the applications of humanism in Arabic and Turkish literature, focusing on how poets in both literatures express this concept through their literary works, and how they address humanist themes in their cultural and social contexts. We will analyze specific examples of Arabic and Turkish poetry, to explore the similarities and differences in the presentation of humanism between Arabic and Turkish poetry. We will discuss how these humanist values are manifested in poetic texts, and how they reflect the experiences and suffering of peoples, in addition to their aspirations for a more humane and just future. Through this analysis, we seek to understand how humanism can be a bridge to unite peoples despite their differences in cultures, languages, and geography. We will show how common humanist values transcend geographical and political boundaries, and how literature can be a means of promoting dialogue and understanding between different cultures. This study is not just a literary comparison, but an invitation to reflect on the power of literature to bring people together and promote deeper human understanding. It highlights the importance of humanism as a means of building a world of greater compassion and solidarity, where people can unite based on their shared human values, regardless of their apparent differences.

Anahtar Kelimeler

Humanism, Poetry, Turks, Arabs, Philosophy

BEYİTLERDE HÜMANİZM: ARAP VE TÜRK ŞİİRİ ARASINDAKİ BENZERLİKLER BAĞLAMINDA HÜMANİZM KAVRAMININ İNCELENMESİ

Öz

Hümanizm, insanı ve onun özgürlük, haysiyet ve hoşgörü gibi temel değerlerini yüceltmeyi hedefleyen, tarih boyunca felsefi ve edebi alanda önemli bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu makalede, hümanizmin klasik felsefedeki köklerinden çağdaş edebiyattaki etkilerine kadar uzanan tarihsel gelişimini ele alacağız. Ayrıca, hümanizmin Arap ve Türk edebiyatındaki yansımalarını inceleyecek; bu edebiyatlarda şairlerin hümanizm temasını edebi eserlerinde nasıl ifade ettiklerine ve bu konuyu kendi kültürel ve sosyal bağlamlarında nasıl ele aldıklarına odaklanacağız. Arap ve Türk şiirinin belirli örneklerini analiz ederek, her iki edebiyatta hümanizm kavramının benzerlik ve farklılıklarını ortaya koymayı amaçlıyoruz. Bu süreçte, hümanist değerlerin şiirsel metinlerde nasıl yansıdığını, insanların daha insani ve adil bir gelecek arayışlarını, deneyimlerini ve acılarını nasıl ifade ettiklerini tartışacağız. Bu analiz aracılığıyla, hümanizmin farklı kültür, dil ve coğrafyalara rağmen insanları birleştirebilecek bir köprü işlevi görebileceğini anlamaya çalışacağız. Paylaşılan insani değerlerin coğrafi ve siyasi sınırları nasıl aştığını ve edebiyatın farklı kültürler arasında diyalog ve anlayışı teşvik etmenin bir aracı olarak nasıl kullanılabileceğini göstereceğiz. Bu çalışma, yalnızca edebi bir karşılaştırma sunmanın ötesinde, edebiyatın insanları birbirine yakınlaştırma ve derin insan anlayışını geliştirme potansiyeli üzerine düşünmeye yönelik bir çağrıdır. Hümanizmin, insanların görünürdeki farklılıklarına rağmen ortak insani değerler temelinde birleşebilecekleri, daha fazla şefkat ve dayanışma dolu bir dünya inşa etme sürecinde önemli bir rol oynayabileceğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hümanizm, Şiir, Türkler, Araplar, Felsefe

Kaynakça

• İbnü'l-Anbari, A. B. (2008). İslam Öncesi Yedi Uzun Şiirin Açıklanması. Dar Al Maaref. Kahire.
• Emin, A. (2022). Duha El İslam. Hindawi Vakfı. Kahire.
• El-Rusafi, M. (2022) Marouf Al-Rusafi'nin Divanı. Hindawi Vakfı. Kahire.
• Shawqi, A. (2015). Al-Shawqiyyat: Merhum Ahmed Shawqi'nin Şiirleri. Bilimsel Kitaplar Evi. Beyrut.
• Abdül-Al, B. Ve Al-Masry, H. (2007). Efsanevi Türk Şairi Yunus Emre'nin Divanı. Kültür Yayınevi. Kahire.
• Abdullah, M. (2012). Sahih Sünnet Ve Kur'an'da Terörizmin Yasaklanması. Amwaj Basım, Yayıncılık Ve Dağıtım Evi. Umman.
• Abbud, M. (2022). Ala El Tayir. Hindawi Vakfı. Kahire.
• El-Ariqi, A. (2022). Şeytan'ın Öldüğü Gün. Hindawi Vakfı. Kahire.
• Al-Qaisi, N. (1986). Birinci Hicrî Yüzyıla Kadar Savaş Şiirleri. Kitapların Dünyası. Riyad.
• Al Maroudi, A. (1886). Dünyevi Ve Din Edebiyat. Al-Jawa'ib Press. Kahire. المراجع الأجنبية
• Agoston, G. & Masters, B. (2008). Encyclopedia of the Ottoman Empire, Facts on File. New York.
• Bardakçı, M. N. (2021). “Yunus Emre’nin Öğretisiyle Gençliğe Allah Bilinci Kazandırmak”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (47), 5-21. ‏ Copson, A. & Grayling, A. C. (2015). The Wiley Blackwell Handbook of Humanism. John Wiley & Sons. New Jersey.
• Crosson, J. B. (2020). “Humanism and Enlightenment”. In Anthony B. Pinn (ed.). The Oxford Handbook of Humanism. Pemberton. pp. 1–35.
• Çelebioğlu, A. (2018). Türk Mesnevî Edebiyatı: Sultan II. Murad Devri. Dergah Yayınları. İstanbul.
• Fikret, T. (2017). Bütün Şiirleri II. Akçağ Yayınları. Ankara.
• Finkel, C. (2006). Osman’s Dream: The History of the Ottoman Empire (1st ed.). Basic Books. New York.
• Grayling, A.C. (2015). “The Good and Worthwhile Life”. In A. C. Grayling (ed.). The Wiley Blackwell Handbook of Humanism. Andrew Copson. John Wiley & Sons.
• Kafadar, C. (2019), “Between Amasya and Istanbul: Bayezid II, His Librarian, and the Textual Turnof the Late Fifteenth Century,” Treasures of Knowledge: An Inventory of the Ottoman Palace Library (1502/3-1503/4). 2nd Edition içinde (79-153). Brill. Leiden.
• Lamont, C. (1990). The philosophy of humanism. Burns & Oates. London.
• Law, S. (2011). Humanism: A very short introduction. OUP Oxford. Oxford.
• Mann, N. (1996). “The origins of humanism”. In Jill Kraye (ed.). The Cambridge Companion to Renaissance Humanism. Cambridge University Press.
• Monfasani, J. (2020). “Humanism and the Renaissance”. In Anthony B. Pinn (ed.). The Oxford Handbook of Humanism. Oxford University Press. pp. 150–175.
• Peacock, A. (2019). “The Formation of Islamic Anatolia: Crises of Legitimacy and the Struggle against Unbelief” Islam, Literature and Society in Mongol Anatolia. 1st Baskı içinde (31-74). Cambridge Studies in Islamic Civilization. Cambridge University Press. Cambridge.
• Sugirtharajah, S. (2024). Religious and Non-Religious perspectives on happiness and wellbeing. Routledge. New York.
• Veli, O. (1992). Bütün Yazıları. Adam Yayınları. İstanbul.
• Veli, O. (2005). Bütün Yazıları. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
• Yıldız, S. N. (2012). “Karamanoğlu Mehmed Bey: Religion, Ethnicity and Contested Nationhood in the Former Ottoman Space”. Religion, Ethnicity and Contested Nationhood in the Former Ottoman Space. 2nd Edition içinde (147-170). Brill. Leiden.
• Yıldız, S. N. ve Peacock, A. (2016). “Introduction”, Islamic Literature and Intellectual Life in Fourteenth-and Fifteenth-Century Anatolia. 1st Edition içinde (19-48). Nomos Verlagsgesellschaft, Würzburg.