Dünya Medyasında (Belgesel - Video Haber - Haber) Öne Çıkan Çevreci Protesto Örnekleri: Çevre Sorunlarına Karşı Verilen Tepkilere Dair Kültürel Bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 40 - 74, 30.11.2019

Serhat Yetimova

https://doi.org/10.33464/dorduncukuvvet.636392

Öz

Bu çalışma dünya
medyasında, haber ve belgesel olarak öne plana çıkan çevre protestolarına dair
bütünlükçü bir bakış kazanabilmek amacıyla kaleme alındı. Günümüzde haber
kaynakları iletişim teknolojilerine bağlı olarak oldukça güçlenmiş olmasına
rağmen veri, haber ve bilgi akışı kimi zaman bütünlükçü bir bakışı
zorlaştıracak ölçüde karmaşık veya dağınık olabilmektedir. Haber ağlarında veya
sosyal medya mecralarında ilgili haberlerin görünürlüğü olmakla birlikte fark
edilebilirliği tartışmalıdır. Bu çalışma günümüzde hem Türkiye'de hem de Dünya
ölçeğinde bir sorun olarak varlık gösteren çevre sorunlarına dair farklı
kültürlerde ne tip tepkilerin ortaya konduğunu bütünlükçü bir bakış açısıyla ve
kültürel karakteristikleriyle ortaya koymaktadır. Çevre sorunlarına dair daha
güçlü bir etkinin oluşabilmesi için çevre eylemlerinin yapılmasından ziyade
nasıl yapıldığı, bu eylemlere kimlerin katıldığı, kitle iletişim araçlarının bu
eylemlerdeki etkisi, eylemlerin tartışılma biçimi ve bunun ötesinde eylemin
felsefesi eylemlerin gerçekleştiriliyor olmasından çok daha önemlidir. Çalışma,
dünya medyası kapsamında Türkiye’de Türkçe yayın yapan Sputnik (Rusya), Deutsche
Welle (Almanya), Euronews (Fransa)
ve BBC (İngiltere) gibi küresel haber
kanallarında son 10 yıllık bir periyotta haberleştirilen çevre eylemlerinin
kültürel karakteristikleri üzerinde durmaktadır. Çalışma, belirtilen eylemlerin
dünya medyasının (yukarıdaki kanallar üzerinden) haberleştirme biçimlerine
odaklanarak eylemlerin hangi ülkelerde gerçekleştirildiği, hangi çevre
sorunlarına odaklanıldığı, eylemlerin gerçekleştirilme biçimi ve kitle iletişim
araçlarının eylemlerde nasıl kullanıldığı üzerine kültürel bir okuma
yapmaktadır. Belgesel kapsamında ise bağımsız yapımların yanında Netflix ve Youtube gibi dijital platformlarda yer alan içeriklere odaklanılmış
olup medya bağlamında “haber+video+belgesel” şeklinde formülize edilebilecek
daha bütünlükçü bir çevresel bakış açısının elde edilmesi hedeflenmiştir. Bu
yolla insanların daha güçlü bir çevre farkındalığı kazanması mümkün hale
gelebilecektir. 

Anahtar Kelimeler

çevre, kültürlerarası iletişim, sinema, medya, protesto, uluslararası medya

Featured Environmental Protests İn The World Media (Documentary - Video News - News): A Cultural Review Of Reactions To Environmental Problems

Öz

This
study was written in order to gain a holistic view of environmental protests
that came to the fore in the world media as news and documentary. Nowadays,
although the sources of news have been strengthened due to communication
technologies, the flow of data, news and information can sometimes be complex
or disorganized, making it difficult to integrate a glance. Although there is
visibility of relevant news in news networks or social media, its
discernability is controversial. This study reveals what kind of reactions
about the environmental problems in different cultures in an integrated
perspective and cultural aspects. In order to create a stronger impact on
environmental problems, it is more important than how environmental actions are
performed, who participates in these actions, the impact of mass media on these
actions, the manner in which the actions are discussed, and the philosophy of
the actions beyond this. In this study, the scope of the world media in Turkey,
the Turkish broadcasting Sputnik (Russia), Deutsche Welle (Germany), Euronews
(France) and BBC (England), such as global news channels in the last 10-year
period of environmental actions they communicate is focused on the cultural
characteristics The study focuses on the communication forms of the world media
(through the channels above) and makes a cultural reading on the countries in
which the actions are carried out, on which environmental problems are focused
on, how the actions are performed and how the mass media are used in the
actions. Within the scope of the documentary, besides the independent
productions, the content is focused on digital platforms such as Netflix and
Youtube. In this way it will be possible for people to gain a stronger
environmental awareness.

Anahtar Kelimeler

Documentary Film, Media, Intercultural Communication

Kaynakça

• Kaynakça
• Altundas, A. & Claudet, S. (2016). Çernobil sonrası Avrupa'da nükleer enerjinin geleceği. Euronews. https://tr.euronews.com/2016/04/22/cernobil-sonrasi-avrupa-da-nukleer-enerjinin-gelecegi Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Bayhan, V. (2014). Yeni Toplumsal Hareketler ve Gezi Parkı Direnişi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), 23-58. DOI: 10.20493/bt.15516
• BBC (2018). Guardian: 'Türkiye İngiltere'den plastik çöp ithalatını artırıyor, çevre uzmanları endişeli'. BBC Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45914071 Erişim Tarihi: 07.05.2019
• BBC (2019). Greenpeace: Plastik atıkların yeni adresi Türkiye. BBC Türkçe. Erişim Tarihi: 07.05.2019
• BBC Türkçe (2019). 2018'de iklim değişikliği Dünya'yı nasıl etkiledi? BBC Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47742664 Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Bloomberght (2016). Son 20 yılın en büyük 10 çevre protestosu. BloombergHT. https://businessht.bloomberght.com/guncel/galeri/458052-son-20-yilin-en-buyuk-10-cevre-protestosu Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Deutsche Welle Türkçe (2017). İngiltere'de dizel ve benzinli araçlara yasak geliyor. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/ingilterede-dizel-ve-benzinli-ara%C3%A7lara-yasak-geliyor/a-39835711 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Deutsche Welle Türkçe (2017). Volvo 2019'da benzinli araçlara veda ediyor. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/volvo-2019da-benzinli-ara%C3%A7lara-veda-ediyor/a-39563119 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Deutsche Welle Türkçe (2018) Norveç'te elektrik devrimi. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/norve%C3%A7te-elektrik-devrimi/a-42020775 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Deutsche Welle Türkçe (2018). Bonn'da gösteri: İklimi koruyun, kömürü durdurun. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/bonnda-g%C3%B6steri-iklimi-koruyun-k%C3%B6m%C3%BCr%C3%BC-durdurun/a-41238447 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Deutsche Welle Türkçe (2018). İklim değişikliğini protesto için intihar eylemi. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/iklim-de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fini-protesto-i%C3%A7in-intihar-eylemi/a-43395644 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Deutsche Welle Türkçe (2019). Almanya'da şarj istasyonları artıyor. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/almanyada-%C5%9Farj-istasyonlar%C4%B1-art%C4%B1yor/a-48258392 Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Deutsche Welle Türkçe, (2017). "Cennetteki Çöplük" Hamburg'da. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/cennetteki-%C3%A7%C3%B6pl%C3%BCk-hamburgda/a-16273500 Erişim Tarihi: 08.05.2019
• Eski, B. (2014). Prof. Harvey'le 'kent ayaklanmaları' üzerine. BBC Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/04/140409_harvey Erişim Tarihi: 07.05.2019
• Euronews (2015). Çevre aktivistleri Arktik sondaj zaferini kutluyor. Euronews. https://tr.euronews.com/2015/09/30/activists-celebraeevre-aktivistleri-arktik-sondaj-zaferini-kutluyor-ate-arctic Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Euronews (2015). Çevreciler sokağa indi. Euronews. https://tr.euronews.com/2015/11/28/cevreciler-sokaga-indi Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Euronews (2015). Nesli tükenen Asya çitaları uçaklara resmedildi. Euronews. https://tr.euronews.com/2015/09/18/nesli-tukenen-asya-citalari-ucaklara-resmedildi Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Euronews (2015). Paris sokaklarında olağanüstü hale rağmen çevre gösterileri. Euronews. https://tr.euronews.com/2015/12/12/paris-sokaklarinda-olaganustu-hale-ragmen-cevre-gosterileri Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Euronews (2015). Shell'in petrol kuyusuna fırça darbesi! Euronews. https://tr.euronews.com/2015/08/03/shellin-petrol-kuyusuna-firca-darbesi Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Euronews (2016). Çevre için 100 bin kapak topladı. Euronews. https://tr.euronews.com/2016/02/29/cevre-icin-100-bin-kapak-topladi Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Euronews (2016). Fransa halkı Nuit Debout hareketiyle neden sokaklara döküldü? Euronews. https://tr.euronews.com/2016/06/17/fransa-halki-nuit-debout-hareketiyle-neden-sosklara-dokuldu Erişim Tarihi: 07.05.2019
• Euronews (2016). Insiders'ın konuğu Fransız sosyolog ve araştırmacı Albert Ogien. https://tr.euronews.com/2016/06/17/insiders-in-simdiki-konugu-fransiz-sosyolog-ve-arastirmaci-albert-ogien Euronews. Erişim Tarihi: 07.05.2019
• Euronews (2016). Nuit Debout 'gece ayakta' hareketi Fransa halkının sesi oldu. https://tr.euronews.com/2016/06/17/nuit-debout-gece-ayakta-hareketi-fransa-halkinin-sesi-oldu Euronews. Erişim Tarihi: 07.05.2019
• Giddens, A. (2013). Çevre ve Risk. Sosyoloji. (Yayına hazırlayan: C. Güzel). İstanbul: Kırmızı Yayınları
• Hürriyet Seyahat (2002). Kuşlar Kanatlı Uygarlık. Hürriyet. http://www.hurriyet.com.tr/kuslar-kanatli-uygarlik-96206 Erişim Tarihi: 08.05.2019
• Kanbir, B. & R.Sanmartin (2018). Ünlü sinema oyuncuları 'balık aşkına' soyundu. Euronews. https://tr.euronews.com/2018/12/17/unlu-sinema-oyuncular-balik-askina-soyundu Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Karakaş, B. (2018). "Trakya'da termik olmaz be ya!". Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/trakyada-termik-olmaz-be-ya/a-44953569 Erişim Tarihi: 07.05.2019
• Karan, C. (2018). 'Fransa'daki gerçek anlamıyla halk hareketi, Macron bu krizden çıksa bile yeniden seçilmesi zor. Sputniknews Eksen. https://tr.sputniknews.com/ceyda_karan_eksen/201812031036451411-fransa-gercek-anlamiyla-halk-hareketi-macron-kriz/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Koyuncu, H. (2018). Fransa'da devlete karşı başlatılan 'asrın meselesi' kampanyasına rekor katılım. Euronews. https://tr.euronews.com/2018/12/24/fransa-da-devlete-karsi-baslatilan-asrin-meselesi-kampanyasina-rekor-katilim Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Kurt, M. (2013). Gezi direnişinde beğenilen ve tepki çeken markalar. MediaCat. https://mediacat.com/gezi-direnisinde-begenilen-ve-tepki-ceken-markalar/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• McGrath, M. (2019). Yokoluş İsyanı: Ne istiyorlar ve talepleri gerçekçi mi? BBC Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-47957507 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Mules, I. (2019). Dans ederek enerji üretimine katkı sağlayabilirsiniz. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/dans-ederek-enerji-%C3%BCretimine-katk%C4%B1-sa%C4%9Flayabilirsiniz/a-47936479 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Niranjan, A. (2019). Barajlar: Temiz Enerji ve ekolojik zarar iç içe. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/barajlar-temiz-enerji-ve-ekolojik-zarar-i%C3%A7-i%C3%A7e/a-47940092 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Niranjan, A. (2019). Hava kirliliği küresel sağlığı tehdit ediyor. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/hava-kirlili%C4%9Fi-k%C3%BCresel-sa%C4%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-tehdit-ediyor/a-48022087 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• NTV Arşiv (2002). Kuşlar: Kanatlı Uygarlık. NTV. http://arsiv.ntv.com.tr/news/175081.asp Erişim Tarihi: 08.05.2019
• NTV Haber (2009). 'Yuva' belgeselinin tekrarı NTV'de. NTV. https://www.ntv.com.tr/turkiye/yuva-belgeselinin-tekrari-ntvde,20WAvBf-Lk-OZzrCh4G2Hg Erişim Tarihi: 08.05.2019
• Özay, B. ve Günaltay, A. (2012). 'Türkiye’yi bir bütün olarak gördüm'. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiyeyi-bir-b%C3%BCt%C3%BCn-olarak-g%C3%B6rd%C3%BCm/a-16416554 Erişim Tarihi: 08.05.2019
• Özdemir, Ö. (2019). Protestoların son 10 yılı: Ekonomik kriz sonrası kitlesel eylemler dünyayı nasıl etkiledi? BBC Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-46686118 Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Özdemir, Ö. (2019). Protestoların son 10 yılı: Ekonomik kriz sonrası kitlesel eylemler dünyayı nasıl etkiledi? BBC Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-46686118 Erişim Tarihi: 07.05.2019
• Pınar, Ö. (2019). İklim değişikliği aktivisti Greta Thunberg İtalyan Senatosu'nda konuştu: Geleceğimizi çaldınız. BBC Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-47976600 Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Rueter, G. (2017). Nükleer santrallerde güvenlik endişesi. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/n%C3%BCkleer-santrallerde-g%C3%BCvenlik-endi%C5%9Fesi/a-40951093 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Ruiz, I.B. (2017). Çöpe atılan yiyecekler süpermarket rafında. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/%C3%A7%C3%B6pe-at%C4%B1lan-yiyecekler-s%C3%BCpermarket-raf%C4%B1nda/a-37453857 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Schmidt, F. (2019). Alman hekimler soruyor: Azot oksit gerçekten de tehlikeli mi? Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/alman-hekimler-soruyor-azot-oksit-ger%C3%A7ekten-de-tehlikeli-mi/a-47631031 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Schriato, S. (2018). Güney İtalya’nın zehirli atık ve kanserle mücadelesi. Deutsche Welle Türkçe. https://www.dw.com/tr/g%C3%BCney-italyan%C4%B1n-zehirli-at%C4%B1k-ve-kanserle-m%C3%BCcadelesi/g-44528332 Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Sputniknews (2016). Kızgın Kuşlar iklim değişikliğine karşı. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/yasam/201603191021591296-bm-angry-birds-iklim-degisikligi/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Sputniknews (2018). Alison Teal plastik atıklarla savaşıyor. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/videokulubu/201807251034453987-alison-teal-ekoloji-cevre-pastik-atik-kirlilik-doga-gezi-sorf-aktivist/ Erişim Tarihi: 07.05.2019
• Sputniknews (2018). Almanya'da 50 bin çevreciden Hambach Ormanı'nı koruma eylemi. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/cevre/201810071035553134-almanya-cevrecilerden-hambach-ormani-koruma-eylemi/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Sputniknews (2018). 'Doğa bozulmasın' diye yaylaya yol istemediler. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/cevre/201807311034547945-doga-bozulmasin-diye-yaylaya-yol-istemediler/ Erişim Tarihi: 07.05.2019
• Sputniknews (2018). Köylüler HES için gelenleri köye sokmadı. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/turkiye/201803041032491645-koyluler-hes-icin-gelenleri-koye-sokmadi/ Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Sputniknews (2018). Norveç'te deniz taşımacılığı için ölü balıklardan yakıt elde edilecek. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/cevre/201811211036260755-norvec-deniz-tasimaciligi-olu-balik-yakit-biogaz/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Sputniknews (2018). Osmangazi Köprüsü'nde 'Kömürcüler OSB' eylemi. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/cevre/201810081035561129-osmangazi-koprusu-komurculer-osb-eylemi/ Erişim Tarihi: 07.05.2019
• Sputniknews (2018). Palau, mercan kayalıklarını korumak için güneş kremlerini yasaklayan ilk ülke oluyor. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/yasam/201811021035956797-palau-gunes-kremlerini-yasakladi/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Sputniknews (2018). Trump Fransa'nın Sarı Yelekler kararından 'memnun': Paris Anlaşması enerji fiyatlarını arttırırken kirliliği yapanları aklıyor. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/abd/201812051036473308-trump-fransa-karari-memnun-sari-yelekliler-paris-anlasmasi/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Sputniknews (2019). ABD’de yılda 100 milyon ila 1 milyar kuş gökdelenlere çarpıp ölüyor. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/abd/201904081038658816-abd-yilda-1milyar-kus-gokdelenlere-carpip-oluyor/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Sputniknews (2019). Arçelik CEO'su Bulgurlu, Everest'e tırmanacak. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/turkiye/201904211038825630-arcelik-ceo-bulgurlu-everest-tirmanacak/ Erişim Tarihi: 07.05.2019
• Sputniknews (2019). Çevreci militanlar Macron'un belediye binalarındaki portrelerini çaldı. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/avrupa/201902221037806117-cevreci-militanlar-macron-belediye-binalari-portrelerini-caldi/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Sputniknews (2019). Doğum karşıtı hareketin Hindistan'daki 'lideri', kendisini dünyaya getirdikleri için anne babasına dava açacak. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/yasam/201902041037472590-hindistan-dogum-karsiti-hareket-kendisini-dunyaya-getirdikleri-icin-anne-babasina-dava-acacak/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Sputniknews (2019). Londra'daki çevreci işgal eyleminde gözaltı sayısı yükselişini sürdürüyor: En az 750 kişi gözaltında. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/cevre/201904211038824762-londradaki-cevreci-isgal-eyleminde-gozalti-sayisi-yukselisini-surduruyor-en-az-750-kisi-gozaltinda/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Sputniknews (2019). Pet şişe getirene bez torba. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/turkiye/201901141037090964-edirne-pet-sise-bez-torba/ Erişim Tarihi: 07.05.2019
• Sputniknews (2019). Üniversiteye arı araştırmaları için yarım milyon dolar bağış. Sputniknews. https://tr.sputniknews.com/bilim/201903071038058375-universite-ari-arastirmalari-icin-yarim-milyon-dolar-bagis/ Erişim Tarihi: 03.05.2019
• Terzi, C., Hiperlink (Firm), Yuvayapan, E., & Başer, E. (2013). Kapitalizmin kıskacında doğa, toplum ve bilim Onur Hamzaoğlu olayı. İstanbul: İstanbul. Retrieved from http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=e011xww&AN=1299470&site=ehost-live
• Tuna, M. (2016). Türkiye’de Çevre Toplum İlişkileri ve Çevre Sosyolojisi. Istanbul Journal of Sociological Studies. DOI: 10.18368/IU/sk.07223
• Yörük, H. (2017). Aydın’ın, Jeotermal Masalına “Filmli Tepki”. Aydın DENGE. http://www.aydindenge.com.tr/guncel/02/11/2017/aydinin-jeotermal-masalina-filmli-tepki Erişim Tarihi: 08.05.2019