Fantastik Filmlerde Figür ve Olay Örgüsü Bağlamında Stereotipler: "Yüzüklerin Efendisi" Analizi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 77 - 99, 31.05.2020

Eser Yeşim Çakır

https://doi.org/10.33464/dorduncukuvvet.728138

Öz

Fantastik türü, bünyesinde gerçek dışı ögeleri barındıran ve masalsı anlatım yapısına sahip olan bir anlatım biçimidir. Temelleri, insanın bilinmeyene karşı besledikleri meraka, dolayısıyla da mitsel anlatılara dayanmaktadır. Gelişen teknoloji sonucunda fantastik filmlere olan talep ve üretim artış göstermiş, bunun sonucunda da bir çok türü tek çatı altında toplamayı başaran fantastik sinemaya ait, seyircinin sahip olduğu kaçış psikolojisini besleyen yeni yapımlar ortaya çıkmıştır. Nitekim, fantastik filmler yalnızca kaçış psikolojisini beslemek adına üretilen tek boyutlu yapımlar olmanın ötesinde, gerçek dünyayı gerçek üstü unsurlar üzerinden yeniden tasvir etme gücüne sahiptir. Geniş evrenleri ve bu yeni dünyayı oluşturan ögeleri seyirciye film süresi içerisinde hızlıca aktarmak adına, bireylerin zihinlerinde halihazırda yer edinmiş olan stereotiplere ve klasik anlatı yapısının temellerinde yatan, evrensel tekrarı gözlemlenen arketiplere başvurmaktadır. Bu çalışmada, fantastik türün özelliklerine, sinemadaki gelişim sürecine ve stereotip kavramına değinilecek, anlatı yapısı, olay örgüsü ve figürleri adına Propp, Todorov, Campbell ve Jung gibi araştırmacıların araştırmaları ele alınacaktır. Çalışmanın amacı, elde edilen veriler ışığında “Yüzüklerin Efendisi” üçlemesinde yer alan klasik anlatı yapısı, arketipler ve stereotipler belirlenerek fantastik filmlerde figür ve olay örgüsü oluşumunun nasıl ele alındığını tespit etmektir.

Anahtar Kelimeler

Yüzüklerin Efendisi, Stereotip, Klasik Anlatı, Arketip, Propp, Campbell, Jung, Fantastik

Stereotypes in the Context of Character and Event Lines in Fantastic Films: “Lord of the Rings" Analysis

Öz

Its fantastic genre is a form of narration that contains unrealistic elements and has a fairy tale narrative structure. Its foundations are based on the curiosity that the human feeds against the unknown, and hence the mythical narratives. As a result of the developing technology, the demand and production for fantastic films have increased, and as a result, new productions of fantastic cinema, which has managed to gather many genres under one roof, have emerged that nourish the audience's escape psychology. As a matter of fact, fantastic films have the power to depict the real world through surreal elements, beyond being only one-dimensional productions produced to nurture escape psychology. In order to quickly convey the vast universes and the elements that make up this new world to the audience during the film period, it refers to the stereotypes that have already taken place in the minds of individuals and the archetypes that are observed in the repetition of the universal narrative structure. In this study, the characteristics of the fantastic genre, the development process in the cinema and the concept of stereotype will be discussed and the researches of researchers such as Propp, Todorov, Campbell and Jung will be discussed in the name of narrative structure, plot and figures. The aim of the study is to determine the classical narrative structure, archetypes and stereotypes in the “Lord of the Rings” trilogy in the light of the obtained data, and to determine how the formation of figures and plot in the fantastic films are handled.

Anahtar Kelimeler

Lord of the Rings, Fantasy, Streotypes, Classical Narrative, Archetype, Propp, Campbell, Jung

Kaynakça

• ANTALYALI, Ö.L, ÖZKUL, A.S. (2017). Fakülte ve Meslek Yüksekokullarında Başarılı Girişimci Algısı ve Cinsiyet Rolü Stereotipleri İle İlişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (21), S. 1-23.
• AYAR, P.A. (2015). Fantastik Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
• BUTLER, D. (2010). Fantasy Cinema: Impossible Worlds on Screen. Colombia: Wallflower Press
• DİLİDÜZGÜN, S, (1996). Çağdaş Çocuk Yazını - Yazın Eğitimine Atılan İlk Adım, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• FOWKES, K. A. (2010). The Fantasy Film. New Jersey: Wiley-Blackwell.
• GÜMÜŞ, A. (2015). Harry Potter Ölüm Yadigarları Filmlerinde “Yadigar”Nesneleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• HINKLE, B., M., JUNG, C., G. (2003). Psychology of the Unconscious. Massachusetts: Courier Corporation
• INDICK, W. (2007). Senaryo Yazarları İçin Psikoloji, E. Yılmaz (Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
• İMANÇER, D. (2004). Sosyal Psikolojik Açıdan Steırotip Kavrammın Dil Ve Metin Analizinde Kullanımı. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 3(3), s. 128-142.
• JACKSON, R. (2000). Fantasy: Literature of Subversion. New York: Routledge.
• JUNG, C., G. (1968). The Archetypes and the Collective Unconscious. Abingdon: Routledge.
• JUNG, C., G. (1997). Analitik Psikoloji, E. Gürol (Çev.) İstanbul: Payel.
• LANDMAN, M. (2006). Dream Of A Thousand Heroes: The Archetypal Hero Incontemporary Mythology, With Reference Tothe Sandman By Neil Gaiman. (Yayımlanmamış doktora tezi). University Of South Africa/Edebiyat Fakültesi, Güney Afrika.
• LIPPMANN, W. (1964). Public Opinion. Londra: Transaction Publishers.
• LOTMAN, M. Y. (2012). Sinema Göstergebilimi, O.Özügül (Çev.) İstanbul: Nirengi Kitap.
• MÜSTECAPLIOĞLU, B. (2004). Türk Romanına Eleştirel Bakış. İstanbul: İletişim Yayınları,
• NASR, C. (2013). A Review of “The Fantasy Film” Quarterly Review of Film and Video, 30(3), s. 263
• OKYAY, S. (2003). Fantastik Kurgu ve Bazı Tanımlar. Kitap-lık dergisi, 167, s. 8.
• OSKAY, Ü. (1994). Popüler Kültür Açısından Çağdaş Fantazya. İstanbul: Der Yayınları.
• ÖZÇALIŞKAN, Ş. (1996). Vladimir Propp'un Biçimbilimsel Yaklaşımı Çerçevesinde Bir Keloğlan Masalının İncelenmesi. Dilbilim Araştırmaları Dergisi , 7 , s. 59-75.
• PARSA, A. F., PARSA, S. (2002). Göstergebilim Çözümlemeleri. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• PROPP, V. (1958). Morphology of the Folk Tale. Austin: University of Texas Press.
• RABKİN, E. S. (1997). Fantastic Worlds, Myths, Tales, and Stones. Oxford: University Press
• ROLOFF, B., SOMAy, B. (1995). Ütopik Sinema / Bilimkurgu Sinemasının Tarihi ve Seeplen Georg Mitolojisi. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• SCHMIDT, V., L. (2001). 45 Master Characters: Mythic Models for Creating Original Characters. Ohio: Writer’s Digest Books.
• TECİMER, Ö. (2006). Sinema Modern Mitoloji, İstanbul: Plan B.
• TODOROV, T. (1975). The Fantastic: A Structural Approach to a Literary Genre. Cornell: University Press
• TODOROV, T., WEİNSTEİN, A. (1969). Structural Analysis of Narrative. NOVEL: A Forum on Fiction, 3(1), s. 70-76.
• VOGLER, C. (2009). Yazarın Yolculuğu, İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
• VOYTILLA, St. (1999). Myth and the Movies. Kaliforniya: Michael Wiese Productions.
• ARSLANTEPE, M. (2008) Popüler Sinema Filmlerinde Hikâye Anlatımı. 28 Kasım 2019 tarihinde Kocaeli Üniversitesi sitesi http://akademikpersonel.kocaeli.edu.tr/marslantepe/diger/marslantepe19.12.2009_00.38.04diger.pdf adresinden erişildi.
• SILVERBERG, R. Fantezinin Kısa Hikâyesi. 28 Kasım 2019 tarihinde Türk Edebiyat sitesi: https://www.turkedebiyati.org/fantastik-edebiyatin-kisa-hikayesi/ adresinden erişildi.
• WILLIAMS, J. (2017, 21 Eylül). The “Hobbit” Anniversary: What Inspired J.R.R Tolkien’s Iconic Book. https://www.newsweek.com/