Korku ve Hafıza: Türk Korku Sinemasında Toplumsal Hafızanın İzleri

Yıl 2024, Sayı: 25, 198 - 206, 08.11.2024

Çağla Coşar

https://doi.org/10.26650/4boyut.2024.1562283

Öz

Türk korku sinemasının toplumsal hafızayı yansıtan derin anlatı evreni, İslami ve Türk mitolojisi, mekânsal hatırlatıcıları ve travmatik hatıraları bir araya getirerek bireylere hem tanıdık hem de tekinsiz bir hikaye sunmaktadır. Çalışmada, korku ve hatırlamanın kolektif bir yansıması olarak Türk korku sinemasında toplumsal hafızanın izleri irdelenmekle beraber, bu çalışma, Türk korku sinemasının toplumsal hafıza ile ilişkisini, toplumsal travmalarla yüzleşme ve bu travmaları dramatize etme işlevini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda klasik Türk korku sinemasının ötesine geçerek, toplumsal hafıza ile ilişkili farklı perspektifler sunması açısından, Küçük Kıyamet (Durul Taylan ve Yağmur Taylan, 2006), Musallat (Alper Mestçi, 2007) ve Baskın: Karabasan (Can Evrenol, 2015) filmleri belirli temalar belirlenerek içerik analizi yöntemi ile değerlendirilmiştir. Bu filmler, kültürel hafızanın sinemada nasıl temsil edildiğini gösterirken; mekânsal hafıza, özellikle terk edilmiş yapılar ve ritüelistik mekânlar, korku unsurlarının yer aldığı önemli bağlamlarla beraber; travmatik hafıza, toplumsal olayların bireylerde ve toplumda nasıl derin etkiler yarattığını ortaya koyar. Deprem korkusu, dini korkular, göçmenlik, ve toplumsal travmalar gibi bağlamlar, bu filmlerde metaforik ve sembolik bir dille işlenerek, korku filmlerinin izleyicilere hem psikolojik hem de kültürel bir deneyim sunduğu ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, korku sineması, toplumsal hafızanın ve travmatik deneyimlerin canlı tutulmasına ve yeniden üretilmesini sağlamak açısından da önemli bir rol oynamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Korku, Korku Sineması, Türk Korku Sineması, Hafıza, Toplumsal Hafıza

Horror and Memory: Traces of Collective Memory in Turkish Horror Cinema

Öz

The deep narrative universe of Turkish horror cinema that reflects collective memory, Islamic and Turkish mythology, spatial reminders and traumatic memories combine to offer individuals a story that is both familiar and uncanny. In addition to examining the traces of collective memory in Turkish horror cinema as a collective reflection of fear and remembrance, this study aims to reveal the relationship of Turkish horror cinema with collective memory and its function of confronting and dramatising social traumas. In this context, to go beyond the classical Turkish horror cinema and offer different perspectives related to collective memory, Küçük Kıyamet (Durul Taylan and Yağmur Taylan, 2006), Baskın: Karabasan (Can Evrenol, 2015) and Musallat (Alper Mestçi, 2007) were evaluated through content analysis by identifying certain themes. While these films show how cultural memory is represented in cinema; spatial memory, especially abandoned buildings and ceremonial spaces, are important contexts in which horror elements take place; traumatic memory reveals how social events deeply affect individuals and society. Contexts such as fear of earthquakes, religious fears, immigration, and social traumas are treated metaphorically and symbolically in these films, revealing that horror films offer audiences both a psychological and cultural experience. In this context, horror cinema plays an important role in keeping collective memory and traumatic experiences alive and reproducing them.

Anahtar Kelimeler

Horror, Horror Cinema, Turkish Horror Cinema, Memory, Collective Memory

Kaynakça

• Akdaş, C. (2023). Türk sinemasında din ve intihar: Korku sineması ekseninde Dabbe (Hasan Karacadağ, 2006) filmi örneği. Rumeli Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (35), 929-949. https://doi. org/10.29000/rumelide.1346239 google scholar
• Assmann, J. (2011). Cultural memory and Western civilization: Functions, media, archives. Cambridge University Press. google scholar
• Carroll, N. (1990). The Philosophy of Horror Or, Paradoxes of the Heart. Routledge. google scholar
• Clover, C. J. (1992). Men, Women, and Chain Saws: Gender in the Modern Horror Film. Princeton University Press. google scholar
• Coleman, R. R. M. (2011). Horror Noire: Blacks in American Horror Films from the 1890s to Present. Routledge. google scholar
• Connerton, P. (1989). How Societies Remember. Cambridge University Press. google scholar
• Evrenol, C. (Yönetmen) (2015). Baskın: Karabasan. IFC Films. google scholar
• Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. L. A. Coser (Ed.). The University of Chicago Press. google scholar
• Jancovich, M. (1996). Rational Fears: American Horror in the 1950s. Manchester University Press. google scholar
• Kayabaşı, R. G., & Çini, Ö. (2024). Hayvan Kültü Bağlamında Türk Mitolojisinde Kurbağa. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 17(46), 635-654. https://doi.org/10.12981/mahder.1479295 google scholar
• Kristeva, J. (1982). Powers of Horror: An Essay on Abjection. Columbia University Press. google scholar
• Köse, A. (2015). XXI. Yüzyıl Türkiye’sinde Gelenekle Modernite Arasında Din Algıları Ve Dindarlık Formları: Sosyolojik Bir Bakış”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49, ss. 5-27. https:// doi.org/10.15370/muifd.28848 google scholar
• Mandel, R. (2008). Cosmopolitan Anxieties: Turkish Challenges to Citizenship and Belonging in Germany. Duke University Press. google scholar
• Mestçi, A. (Yönetmen) (2007). Musallat. Dada Film. google scholar
• Nora, P. (1989). Between memory and history: Les lieux de memoire. Representations, 26, 7-24. google scholar
• Özpay, O. (2019). Türk korku sinemasına panoramik bir bakış ve ideolojik izdüşümleri. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (32), 551-567. https://doi.org/10.31123/akil.619243 google scholar
• Patterson, L., & Smith, M. (2021). Say hello to our collective nightmares in horror films. Colorado Üniversitesi. https://www.colorado.edu/asmagazine/2021/10/27/say-hello-our-collective-nightmares-horror-films google scholar
• Perşembe, E. (2008). Popüler dindarlık çağı tüketilen İslam. EskiYeni, 7, 5-12. google scholar
• Susam, A. (2015). Toplumsal Bellek ve Belgesel Sinema. Ayrıntı. google scholar
• Şimşek, K. (2016). Türk korku sinemasında cin ve diğer doğaüstü varlıklar. Sinema Araştırmaları Dergisi, 12(2), 65-85. google scholar
• Tang, K. L., & Midgley, J. (2011). Social policy after the East Asian financial crisis: Forging a normative basis for welfare. Journal of Comparative Asian Development, 1(2), 301-308. google scholar
• Taylan, D. & Taylan, Y. (Yönetmen) (2006). Küçük Kıyamet. Limon Yapım. google scholar
• Tudor, A. (1989). Monsters and Mad Scientists: A Cultural History of the Horror Movie. Wiley-Blackwell. google scholar
• Tiken, S. (2008). Sezai Karakoç’un şiirlerinde kültürel bir sembol: Akrep. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15(37), 159-172. google scholar
• Wood, R. (1986). Hollywood from Vietnam to Reagan... and Beyond. Columbia University Press. google scholar