Öz
With this article Âmirî’s and Ghazzalî’s thoughts, which are about voluntary liberty, are discussed. Âmirî’s all rounded personality had been represented in the next epochs in a very high manner. However, with his philosophical approach Âmirî and with his verbal (teological) approach Ghazzâlî have parallel ideas about free will. Philosophers, who tackle the subject from the point of Allah-Cosmos, Allah – human relations, emphasize the importance and necessity of voluntary actions in men’s actions and their responsibilities. Both of them adopt the midway between the determinism and the voluntary liberty. In the face of the absolute will of God, however, their thoughts seem to be tended towards Cebriyye, they are agreed that the man is neither literally under force nor fully independent. Thereby this article’s aim is to indicate both philosophers’ starting points for the subject and their point of view to the subject
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ACEM, Refi k. (1994), “Hayâtü Gazzâlî ve Şahsiyyetihü”, Mihakku’n-Nazar içinde, Gazzâlî, Tah. Refi k el-Acem, Beyrut: Dâru’l-Fikril-Lübnâniyye.
- ALTINTAŞ, Hayrani. (1999), İslam Ahlâkı, Ankara: Akçağ Basım.
- ÂMİRÎ, Ebu’l-Hasan. (1979), el-Emed alâ’l-Ebed, Nşr. E K. Rowson, Beyrut: Daru’l- Kindi.
- ÂMİRÎ, Ebu’l-Hasan. (1967), Kitâbu’l-İlâm bi Menâkıbi’l-İslâm, Nşr. A. Abdulhamid Gurab, Kahire: Dâru’l-İsale.
- ÂMİRÎ, Ebu’l-Hasan. (1996), “İnkazu’l-Beşer mine’l-Cebri ve’l-Kader”, Bir Ahlak Problemi Olarak Kelam ve Felsefede İnsan Fiilleri içinde, Nşr ve Ter. Kasım Turhan, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları.
- ÂMİRÎ, Ebu’l-Hasan. (1988), el-Fusûl fi Meâlimi’l-İlâhiyye, Resâilü Ebi’l-Hasan el-Âmirî ve Sezerâtühü’l-Felsefi yye içinde, Nşr. Sahban Halifat, Amman: Matbaatu’l-Câmiu’l-Ürdüniyye.
- ÂMİRÎ, Ebu’l-Hasan. (1988), et-Takrîr li Evcühi’t Takdîr, Resâilü Ebi’l-Hasan el-Âmirî ve Sezerâtühü’l-Felsefi yye içinde, Nşr. Sahban Halifat, Amman: Matbaatu’l- Câmiu’l-Ürdüniyye.
- HALİFAT, Sahban. (1988), The Philosophical Treatises and Fragments of Abu al-Hasan al-Âmiri, Amman: Publications of the Universty of Jordan.
- ISFAHÂNİ, Ragıb. (trs), el-Müfredât fi Garibi’l-Kur’an, Beyrut.
- KAYA, Mahmut. (1991), “Âmirî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, III, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- KUFRAKLI, Kasım. (1977), “Gazzâlî” İslam Ansiklopedisi, IV, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- MATURİDİ, İmam Muhammed. (2002), Kitabu’t-Tevhid, Ter. Bekir Topaloğlu, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- MEMİŞ, Murat. (2009), “İlahî İradenin Yaratılmışlığı Sorunu”, C.Ü. Fakültesi Dergisi, Sayı: 13, ss.231-260.
- ÖZLER, Mevlüt. (2010), İslam Düşüncesinde İnsan Hürriyeti, İstanbul: Rağbet Yayınları.
- ROWSON, E.K. (2007), “al-Âmirî” İslam Felsefesi Tarihi, I, Ed. Seyyid Hüseyin Nasr- Oliver Leaman, Çev. Şamil Öçal-Tuncay Başoğlu, İstanbul: Açılımkitap, Yıdızlar Matbaacılık.
- SARUHAN, Müfi t Selim. (2005), İslam Ahlak Felsefesinde Bilgi ve Hürriyet, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
- SÖNMEZ, Mustafa. (2004), Kelam Düşüncesinde Allah’ın İradesini sınırlandırma Problemi, EKEV Akademi Dergisi, sayı: 8, ss. 141-156.
- ŞEYH, M. Said. (1990), “Gazzâlî”, İslam Düşüncesi Tarihi, Çev. Mustafa Armağan, (Ed.) M. M. Şerif, II, İstanbul: İnsan Yayınları.
- TOPÇU, Nurettin. (2005), Ahlak, İstanbul: Dergah Yayınları.
- TURHAN, Kasım. (1992), Âmirî ve Felsefesi, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları.
- TURHAN, Kasım. (1996), Bir Ahlak Problemi Olarak Kelam ve Felsefede İnsan Fiilleri, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları.
- ÜLKEN, Hilmi Ziya. (1993), İslam Felsefesi, İstanbul: Cem Yayınları.
- YEPREM, Saim. (1984), İrade Hürriyeti, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları.
- WEBER, Alfred. (1991), Felsefe Tarihi, çev. H. Vehbi Eralp, İstanbul: Sosyal Yayınlar.
Öz
Bu makale Âmirî ve Gazzâlî’nin irade hürriyeti hakkındaki düşüncelerini konu edinmektedir. Âmirî’nin çok yönlü kişiliği, daha sonraki dönemde en yüksek seviyede Gazzâlî tarafından temsil edilmiştir. Nitekim felsefeci yaklaşımıyla Âmirî, kelamcı yaklaşımıyla Gazzâlî irade hürriyeti konusunda paralel fi kirlere sahiptirler. Konuya Allah-Âlem, Allah-insan ilişkileri açısından bakan düşünürler, insanın fi illeri ve sorumluluklarında iradi fi illerin önemini ve gerekliliğini vurgulamaktadırlar. İkisi de mutlak determinizm ve mutlak hürriyet arasındaki orta yolu benimsemektedirler. Ancak Allah’ın mutlak iradesinin karşısında, düşünceleri Cebriyye’ye kayar gözükse de, insanın ne tam olarak cebr altında, ne de tam olarak hür olduğu noktasında hemfi kirdirler. Dolayısıyla makalenin amacı, her iki düşünürün bu konudaki çıkış yollarını ve konuya bakış açılarını göstermektir
Kaynakça
- ACEM, Refi k. (1994), “Hayâtü Gazzâlî ve Şahsiyyetihü”, Mihakku’n-Nazar içinde, Gazzâlî, Tah. Refi k el-Acem, Beyrut: Dâru’l-Fikril-Lübnâniyye.
- ALTINTAŞ, Hayrani. (1999), İslam Ahlâkı, Ankara: Akçağ Basım.
- ÂMİRÎ, Ebu’l-Hasan. (1979), el-Emed alâ’l-Ebed, Nşr. E K. Rowson, Beyrut: Daru’l- Kindi.
- ÂMİRÎ, Ebu’l-Hasan. (1967), Kitâbu’l-İlâm bi Menâkıbi’l-İslâm, Nşr. A. Abdulhamid Gurab, Kahire: Dâru’l-İsale.
- ÂMİRÎ, Ebu’l-Hasan. (1996), “İnkazu’l-Beşer mine’l-Cebri ve’l-Kader”, Bir Ahlak Problemi Olarak Kelam ve Felsefede İnsan Fiilleri içinde, Nşr ve Ter. Kasım Turhan, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları.
- ÂMİRÎ, Ebu’l-Hasan. (1988), el-Fusûl fi Meâlimi’l-İlâhiyye, Resâilü Ebi’l-Hasan el-Âmirî ve Sezerâtühü’l-Felsefi yye içinde, Nşr. Sahban Halifat, Amman: Matbaatu’l-Câmiu’l-Ürdüniyye.
- ÂMİRÎ, Ebu’l-Hasan. (1988), et-Takrîr li Evcühi’t Takdîr, Resâilü Ebi’l-Hasan el-Âmirî ve Sezerâtühü’l-Felsefi yye içinde, Nşr. Sahban Halifat, Amman: Matbaatu’l- Câmiu’l-Ürdüniyye.
- HALİFAT, Sahban. (1988), The Philosophical Treatises and Fragments of Abu al-Hasan al-Âmiri, Amman: Publications of the Universty of Jordan.
- ISFAHÂNİ, Ragıb. (trs), el-Müfredât fi Garibi’l-Kur’an, Beyrut.
- KAYA, Mahmut. (1991), “Âmirî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, III, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- KUFRAKLI, Kasım. (1977), “Gazzâlî” İslam Ansiklopedisi, IV, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- MATURİDİ, İmam Muhammed. (2002), Kitabu’t-Tevhid, Ter. Bekir Topaloğlu, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- MEMİŞ, Murat. (2009), “İlahî İradenin Yaratılmışlığı Sorunu”, C.Ü. Fakültesi Dergisi, Sayı: 13, ss.231-260.
- ÖZLER, Mevlüt. (2010), İslam Düşüncesinde İnsan Hürriyeti, İstanbul: Rağbet Yayınları.
- ROWSON, E.K. (2007), “al-Âmirî” İslam Felsefesi Tarihi, I, Ed. Seyyid Hüseyin Nasr- Oliver Leaman, Çev. Şamil Öçal-Tuncay Başoğlu, İstanbul: Açılımkitap, Yıdızlar Matbaacılık.
- SARUHAN, Müfi t Selim. (2005), İslam Ahlak Felsefesinde Bilgi ve Hürriyet, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
- SÖNMEZ, Mustafa. (2004), Kelam Düşüncesinde Allah’ın İradesini sınırlandırma Problemi, EKEV Akademi Dergisi, sayı: 8, ss. 141-156.
- ŞEYH, M. Said. (1990), “Gazzâlî”, İslam Düşüncesi Tarihi, Çev. Mustafa Armağan, (Ed.) M. M. Şerif, II, İstanbul: İnsan Yayınları.
- TOPÇU, Nurettin. (2005), Ahlak, İstanbul: Dergah Yayınları.
- TURHAN, Kasım. (1992), Âmirî ve Felsefesi, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları.
- TURHAN, Kasım. (1996), Bir Ahlak Problemi Olarak Kelam ve Felsefede İnsan Fiilleri, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları.
- ÜLKEN, Hilmi Ziya. (1993), İslam Felsefesi, İstanbul: Cem Yayınları.
- YEPREM, Saim. (1984), İrade Hürriyeti, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları.
- WEBER, Alfred. (1991), Felsefe Tarihi, çev. H. Vehbi Eralp, İstanbul: Sosyal Yayınlar.
Ayrıntılar
| Diğer ID | JA44SJ23VV |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2012 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Aralık 2012 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2012 Sayı: 2 |