Mustafa Satı and His Place in the History of Biology

Yıl 2015, Sayı: 8, 89 - 110, 01.12.2015

Mustafa Satı Bey Biyoloji Tarihindeki Yeri Çiğdem Özbay

Öz

The Theory of Evolution that Charles Darwin put forward in his work called The Origin of Species which he published as a result of long observations and studies, attracted everyone’s attention and studies have begun in this field. This theory, playing a role in changing the mindset of the period, attracted the attention of the Ottoman intellectuals in 20th century and especially was focused on the applicability of the theory in social life. For this purpose, the important works of Ludwig Louis Büchner and Ernst Haeckel who were the leading proponents of Darwinism in West were brought into Ottoman literature and Darwin’s theory was tried to be transferred and explained. The purpose of this article is to show the path of Darwinian that he gave place in his work consisting of notes of etnography courses taught at Mülkiye Mektebi between the years 1908-1909 and reveal the value among the works on Darwin and the evolution theory

Anahtar Kelimeler

Mustafa Satı Bey, Etnografya: İlm-i Akvâm, Evolution, Darwinism

Mustafa Satı Bey ve Biyoloji Tarihindeki Yeri

Öz

Charles Darwin’in 1859 yılında uzun gözlemler ve çalışmalar sonucu yayımladığı Origin of Species (Türlerin Kökeni) adlı eserinde öne sürdüğü Evrim Teorisi, herkesin ilgisini çekmiş ve bu alanda çalışmalar yapılmaya başlamıştır. Dönemin düşünce yapısının değişiminde de rol oynayan bu teori, XX. yüzyıla yaklaşırken Osmanlı aydınlarının da dikkatini çekmiş özellikle teorinin toplumsal alana uygulanabilirliği üzerinde durulmuştur. Bu amaçla Batı’da Darwinci düşüncenin önde gelen savunucuları olan Ludwig Louis Büchner’in ve Ernst Haeckel’in önemli eserleri Osmanlı literatürüne kazandırılmış ve Darwin’in teorisi aktarılmaya ve anlatılmaya çalışılmıştır.Bu makalenin amacı da, Mustafa Satı Bey’in 1908-1909 yılları arasında Mülkiye Mektebi’nde verdiği etnografya dersinin notlarından oluşan Etnografya: İlm-i Akvâm adlı eserinde yer verdiği “ırk” ve “tür” meselesinde izlediği Darwinci yolu göstermek ve Darwin ve Evrim Teorisi’ne ilişkin eserler arasındaki yeri ve değerini ortaya koymaktır

Anahtar Kelimeler

Mustafa Satı Bey, Etnografya: İlm-i Akvâm, Evrim, Darwinizm

Kaynakça

• Ali Sedad Bey (1300). Kavâid-i Tahavvülât fî Harekât-ı zerrat. İstanbul
• Bahadır, Osman (2102) .Osmanlılardan Cumhuriyete Bilim. İstanbul: Cumhuriyet
• Darwin, Charles (2005). Türlerin Kökeni. Ankara: Onur.
• Demir, Remzi (2007). Philosophia Ottomanica. Cilt 3. Ankara: Lotus
• Doğan, Atila (2012). Osmanlı Aydınları ve Sosyal Darwinizm. İstanbul: Küre
• Edhem Necdet (1913). Tekâmül ve Kanunları. İstanbul.
• Haeckel, Ernst (1326). “Kâinatın Muammaları”. Baha Tevfik (Çev.). Felsefe Mecmuası. c.1, s.3, İstanbul.
• Haeckel, Ernst (2014). vahdet-i Mevcud: Bir Tabiat Âliminin Dini. Baha Tevfik, Ahmet
• Nebîl (Çev.). Remzi Demir, Bilal Yurtoğlu, Ali Utku (Sadeleştirenler). Konya. Kalaycıoğulları, İnan (2013). “Subhi Edhem ve Lamarckizm Adlı Eseri”. Dört Öğe, Sayı 4.
• Kalaycıoğulları, İnan (2014). “Ahmet Nebîl ve İnsanın Menşe‘i”. Dört Öğe, Sayı 6.
• Mustafa Satı el-Husri (1327). Etnografya: İlm-i Akvâm. İstanbul.
• Şemsettin Sami (1879). İnsan. İstanbul.
• Yurtoğlu, Bilal. (2014). Mecmua-i Ulum, Konya.