L’ıntermédıaıre Des Mathématıcıens Dergisinde Mehmet Nadir ve 11 Yıl Cevapsız Kalan Bir Sorunun Çözümü

Yıl 2018, Sayı: 14, 63 - 81, 14.12.2018

Safiye Yılmaz Erten

Öz

Mehmet Nadir, 1856-1927 yılları arasında yaşamış önemli bir matematikçimizdir. Matematik alanındaki çalışmalarının hemen hemen tamamı sayılar teorisi üzerinedir. Nadir’in matematik alanındaki çalışmaları; İstanbul Darülfünun Fen Fakültesi Mecmuası’nda yayınlanan makaleleri, Hesâb-ı Nazarî adlı kitabı ve uluslararası dergilerde yayınlanan soru ve cevapları olmak üzere üç başlık altında sıralanabilir. Mehmet Nadir, uluslararası matematik araştırmaları yazınında adı geçen ilk Türk matematikçisidir. Uluslararası çalışmalarının önemli bir kısmı, L’Intermédiaire des Mathématiciens adlı Fransız dergisinde yayınlanmıştır. Hem niceliksel hem de niteliksel olarak L’Intermédiaire des Mathématiciens dergisinde yayınlanmış olan yazıları ayrıca incelenmeye değer bulunmuştur. Nadir’in 1901-1914 yılları arasında L’Intermédiaire des Mathématiciens dergisinde 26 soru ve 36 cevabı yayınlanmıştır. Bu soru ve çözümlerin büyük bir kısmı günümüzde modern sayılar teorisi alanında çalışan matematikçileri bile cezbedebilecek düzeydedir. Özellikle, A. Boutin’in, L’Intermédiaire des Mathématiciensdergisine gönderdiği ve 11 yıl boyunca çözümsüz kalan bir sorusuna Nadir’in yapmış olduğu çözüm, Nadir’in sayılar teorisi alanına yaptığı orijinal katkılardan biridir.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Nadir, L’Intermédiaire des Mathématiciens dergisi, sayılar teorisi

Mehmet Nadir in L’ıntermédıaıre Des Mathématıcıens Journal and His Solution to an Unsolved Questıon for 11 Years

Öz

Mehmet Nadir is an important mathematician who lived between 1856-1927. Almost all of his studies in the field of mathematics are on number theory. Nadir's studies in mathematics can be listed under three headings; his articles published in the journals in İstanbul Darülfünun Fen Fakültesi Mecmuası, his book named Hesâb-ı Nazarî and his questions and answers published in international journals. Mehmet Nadir is the first Turkish mathematician in the international mathematics research literature. A significant part of his international work has been published in the French journal named L’Intermédiaire des Mathématiciens. His articles published in the journal L’Intermédiaire des Mathématiciens, both quantitatively and qualitatively, were found worthy to be examined. 26 questions and 36 answers of Nadir were published in L’Intermédiaire des Mathématiciens Journal between 1901 and 1914. Most of these questions and solutions are at the level of attracting even the mathematicians studying in the field of modern number theory these days. In particular, the solution of Nadir to the question that A. Boutin sent to the journal L’Intermédiaire des Mathématiciens and remained unsolved for 11 years, is one of the original contributions Nadir made to the field of number theory.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Nadir, Journal of L’Intermédiaire des Mathématiciens, number theory

Kaynakça

• Erdoğan, M., & Yılmaz, G. (2008). Soyut Cebir ve Sayılar Teorisi. İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınları.
• Fazlıoğlu, İ. (2003). "Mehmed Nâdir". TDV İslam Ansiklopedisi (Cilt 28, s. 499-500). içinde Heath, T. L. (1921).
• A History of Greek Mathematics (Cilt 2). Oxford: Oxford University Press.
• İhsanoğlu, E., Şeşen, R., & İzgi, C. (1999). Osmanlı Matematik Literatürü Tarihi (Cilt 2). İstanbul.
• İnönü, E. (1997). Mehmet Nadir: Bir Bilim ve Eğitim Öncüsü. Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Laisant, C., & Lemoine, E. (1906). L’Intermédiaire des Mathématiciens(13).
• Laisant, C., & Lemoine, E. (1907). L’Intermédiaire des Mathématiciens(14).
• Laisant, C., & Lemoine, E. (1908). L’Intermédiaire des Mathématiciens(15).
• Lucas, É. (1877). Recherches sur Plusieurs Ouvrages de Léonard de Pise et sur Diverses Questions d’Arithmétique Supérieure. Rome.
• Mehmet Nadir. (1340/1924). Hoene-Wroński. Darülfünun Fen Fakültesi Mecmuası, Sene 2(Sayı 1), 12.
• Mehmet Nadir. (1341/1925a). Nazariyye-i A‘dâda Dair. Darülfünun Fen Fakültesi Mecmuası, Sene 2(Sayı 3), 178.
• Mehmet Nadir. (1341/1925b). Planude’ün İki Mesele-i Meşhuresi. Darülfünun Fen Fakültesi Mecmuası, Sene 3 (Sayı 1), 38.