Aristotelesçi melankoli anlayışı çağdaş psikiyatriye taksonomik bir bakış açısı sunabilir mi?

Yıl 2023, Sayı: 23, 97 - 116, 05.07.2023

Güler Cansu Ağören

Öz

Bu makalede amacım Aristotelesçi külliyatta yer alan melankoli anlayışını tartışmak ve bu tartışmadan yola çıkarak çağdaş psikopatolojide uygulanabilecek teleoloji merkezli bir taksonomi olanağını irdelemektir. Bu doğrultuda ilk olarak Aristoteles’in melankoli kavramsallaştırmasını hıltlar anlayışı içinde ve olgusal tasviri üzerinden tanımlayacağım. Daha sonra Problemler 30.1’in doğal olarak ve kazara melankolik olmak arasında önerdiği ayrımı Aristoteles’in doğa-kaza ve dört neden anlayışları çerçevesinde çözümleyecek ve kişinin telosuna içkin olan bir melankoli kavramsallaştırmasını gündeme getireceğim. Son olarak bu kavramın psikopatoloji taksonomisine ilişkin çağdaş yaklaşımlara ışık tutma olanağını tartışacak ve sisteme içkin, teleolojik psikopatoloji tiplerini “kazara” gelişen psikopatoloji tiplerinden ayırma ideali üzerine kurulu bir taksonomi yaklaşımı önereceğim.

Anahtar Kelimeler

melankoli, Aristotelesçi doğa felsefesi, psikopatoloji taksonomisi

Kaynakça

• Ağören, G. C. (2017). Exploring the ontological ground underlying the conceptualization of depression. (Doktora Tezi). The University of Exeter, Exeter.
• Ağören, G. C. (2022). Understanding depressive feelings as situated affections. Emotion Review, 14(1), 55-65. https://doi.org/10.1177/17540739211057846
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). DSM-5 Tanı ölçütleri başvuru elkitabı, (çev. E. Köroğlu). HYB Yayıncılık.
• Aristoteles. (1929). Physics [Fizik]. Vol. 1, (çev. P. H. Wicksteed & F. M. Cornford). Heinemann.
• Aristoteles (1931a). Parva naturalia, (çev. J. I. Beare & G. R. T. Ross). The works of Aristotle. VOL. 3 (editör: W.D. Ross, içinde). Clarendon Press.
• Aristoteles. (1931b). On the soul [Ruh Üzerine], (çev. J. A. Smith). The works of Aristotle. VOL. 3, (editör: W.D. Ross, içinde). Clarendon Press.
• Aristoteles (1936). Problems [Problemler], (çev. W.S. Hett). Problems XXII-XXXVIII & Rhetorica ad Alexandrum. Vol. 2 (editörler: T. E. Page, E. Capps, & W. H. D. Rouse, içinde). Heinemann.
• Aristoteles (1982). Aristotle’s Eudemian ethics [Eudemus’ etik] (çev. M. Woods). Clarendon Press.
• Aristoteles (2001). On the parts of animals, (çev. J. G. Lennox). Clarendon Press.
• Aristoteles (2009). The Nicomachean ethics [Nikomakhos’a etik], (çev. D. Ross). Oxford University Press.
• Berrios, G.E. (1988). Melancholia and depression during the 19th-century: a conceptual history. British Journal of Psychiatry, 153(SEP.), 298-304.
• Bousquet, J. (1967). Traduit du silence. NRF Gallimard.
• Butler, J. (2015 [1997]). İktidarın psişik yaşamı, (çev. F. Tütüncü). Ayrıntı.
• Clarke, D. M., Cook, K., Smith, G. C., & Piterman, L. (2008). What do general practitioners think depression is? A taxonomy of distress and depression for general practice. The Medical Journal of Australia, 188(S12), S110–S113. https://doi.org/10.5694/j.1326-5377.2008.tb01872.x
• van der Eijk, P. J. (2005). Medicine and philosophy in classical antiquity: Doctors and philosophers on nature, soul, health and diseases. Cambridge University Press.
• Gotthelf, A. (1987). Aristotle’s conception of final causality. Philosophical issues in Aristotle’s biology, (editörler: A. Gotthelf & J. G Lennox, içinde 204-242). Cambridge University Press.
• Gotthelf, A. & Lennox, J. G. (1987). Teleology and necessity in nature- Introduction. Philosophical issues in Aristotle’s biology, (editörler: A. Gotthelf & J. G Lennox, içinde 199-203). Cambridge University Press.
• Grene, M. & Depew, D. (2004). The philosophy of biology: An episodic history. Cambridge.
• Jouanna, J. (2012c). At the roots of melancholy: Is Greek medicine melancholic? (çev, N. Allies). Greek medicine from Hippocrates to Galen: Selected papers (editör: P. J. van der Eijk, içinde 229-258). Brill.
• Krishnan, K. R. (2008). Towards a scientific taxonomy of depression. Dialogues in clinical neuroscience, 10(3), 301-308. Https://doi.org/10.31887/DCNS.2008.10.3/krrkrishna n
• Lennox, J. G. (2001). Aristotle’s philosophy of biology: Studies in the origin of life sciences. Cambridge University Press.
• Lennox, J. G. (2009). Form, essence, and explanation in Aristotle. A companion to Aristotle (editör: G. Anagnostopoulos, içinde 348-367). Blackwell Publishing.
• Polybus (1978). The nature of man [İnsanın doğası], (çev. J. Chadwick & W. N. Mann). Hippocratic writings, (editör: G. E. R. Lloyd, içinde s. 260-271). Penguin.
• Radden, J. (2000). The nature of melancholy: From Aristotle to Kristeva. Oxford University Press.
• Tellenbach, H. (1980). Melancholy: History of the problem, endogeneity, typology, pathogenesis, clinical considerations. Pittsburg: Duquesne University Press.
• Williams L. M. (2016). Precision psychiatry: a neural circuit taxonomy for depression and anxiety. The lancet. Psychiatry, 3(5), 472–480. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(15)00579-9
• Williams L. M. (2017). Defining biotypes for depression and anxiety based on large-scale circuit dysfunction: a theoretical review of the evidence and future directions for clinical translation. Depression and anxiety, 34(1), 9–24. https://doi.org/10.1002/da.22556
• World Health Organization. (2018). International classification of diseases for mortality and morbidity statistics (11th Revision).