Dogmatik Epistemoloji Karşısında Antik Şüphecilik

Yıl 2024, Sayı: 25, 83 - 99, 08.09.2024

Nusret Erdi Elmacı

Öz

Antik dönemde Pyrrhon’un savları şüpheciliğe sistemli bir teori bünyesi kazandırır. Pyrrhon şüpheci tutumu ahlaki bir kaygıyı barındıran ruh dinginliğiyle ilişkilendirir. Bununla birlikte, elde kalan kısıtlı enformasyona bakarak Pyrrhon’un savlarını hangi argümanlarla desteklediğini söylemek zordur. Bundan dolayı, şüpheciliğin temel tezleri Stoacılar ve Akademiciler arasındaki tartışmadan anlaşılabilmektedir. Bu tartışmada şüpheci teorinin zamanla epistemolojik meselelere yönelen bir karakter kazandığı görülmektedir. Stoacılara göre bilgi deneyimle başlar. Deneyim yoluyla görünüşler ediniriz ve bu görünüşler yoluyla gerçekliği bilebiliriz. Şüpheciler, görünüş ve gerçeklik arasında kurulan bu epistemolojik ilişkinin varsayımdan başka bir şey olmadığını iddia ederler. Böyle varsayımlardan kurulu bir epistemolojiyi dogmatik olarak nitelendiren şüphecilik için Stoacı savlar çelişkilerle doludur. Başlangıçta, bu tür çelişkileri göstererek hakim epistemolojinin problemlerini ortaya seren şüpheci felsefe, nihayetinde her türden epistemolojinin karşı karşıya geleceği güçlü tezler ortaya atmaktadır. Çalışmanın amacı, şüpheciliğin söz konusu tezlere nasıl ulaştıkları, görüşlerini hangi argümanlara dayandırdıkları ve şüpheciliğe yönelik itirazlar temelinde şüpheci filozofların aralarındaki tartışmaların neler olduğunu incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Pyrrhonculuk, Stoa Epistemolojisi, Görünüş, İnanç, Yargıyı Askıya Alma.

Kaynakça

• Allen, J. (1994). Academic Probabilism and Stoic Epistemology. The Classical Quarterly, 44 (1), 85-113.
• Annas, J. (1990). Stoic Epistemology. S. Everson (Ed.). Epistemology: Companions to Ancient Thought (vol. 1) içinde, (194-203). New York: Cambridge University Press.
• Barnes, J. (1990). Some Ways of scepticism. S. Everson (Ed.). Epistemology: Companions to Ancient Thought (vol. 1) içinde, (204-224). New York: Cambridge University Press.
• Burnyeat, M. F. (2012). Explorations in Ancient and Modern Philosophy (Volume I). Cambridge: Cambridge University Press.
• Çelik, S. (2010). Bilgi Felsefesi: İlkçağ’dan Yeniçağ’a. İstanbul: Doruk Yayıncılık.
• Cicero, M.T. (2006). On Academic Scepticism. Trans. Charles Brittain. Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Dumont, J. P. (2007). Antik Felsefe. Çev. İsmail Yerguz. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Empiricus, S. (2005) Against the Logicians. R. Bett (Ed. and Trans.). New York: Cambridge University Press.
• Empiricus, S. (2007) Outlines of Scepticism. J. Annas and J. Barnes (Ed. and Trans.). New York: Cambridge University Press.
• Gerson, L. P. (2009). Ancient Epistemology. New York: Cambridge University Press.
• Kenny, A. (2018). Batı Felsefesinin Yeni Tarihi I. Cilt: Antik Felsefe. Çev. Serdar Uslu. İstanbul: Küre Yayınları.
• Laertios, D. (2010). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. Çev. Candan Şentuna. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Levy, C. (2016). Kuşkuculuk. Çev. Işık Ergünden. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Machuca, D. E. (2011). Ancient Skepticism: Pyrrhonism. Philosophy Compass, 6(4), 246-258.
• Pojman, L. P. (2001). What Can We Know?: An Introduction to the Theory of Knowledge. Belmont, CA:Wadsworth Thomson Learning.
• Thorsrud, H. (2010). Arcesilaus and Carneades. R. Bett (Ed.). The Cambridge Companion to Ancient Scepticism içinde, (58-80). New York: Cambridge University Press.
• Vogt, K. M. (2012). Appearances and Assent: Sceptical Belief Reconsidered. The Classical Quarterly, 62(2), 648-663.
• Woodruff, P. (2010). The Pyrrhonian Modes. R. Bett (Ed.). The Cambridge Companion to Ancient Scepticism içinde, (208-231). New York: Cambridge University Press.