İKİLİ VE ÇOK TARAFLI ANLAŞMALARIN TÜRKİYE’NİN İHRACATI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2011, Cilt: 12 Sayı: 2, 279 - 288, 01.07.2011

Hakan Özkaya

Öz

Bu çalışmada Türkiye’nin tarafı olduğu ikili ve çok taraflı ekonomik ve ticari anlaşmaların, Türkiye’nin 113 ülkeye olan ihracatı üzerinde etkisi olup olmadığı 1996-2006 yılları arası verileri ile Genel Çekim Modeli çerçevesinde test edilmiştir. Sonuç olarak imzalanan ikili anlaşmaların Türkiye’nin ihracatı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi bulunmazken, Gümrük Birliği Anlaşmasının dışında Türkiye’nin tarafı olduğu çok taraflı anlaşmaların Türkiye’nin ihracatı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı pozitif etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İhracat, Genel Çekim Modeli, Uluslararası Anlaşmalar, Panel Veri Analizi

EFFECT OF BILATERAL AND MULTILATERAL AGREEMENTS ON TURKEY’S EXPORT

Öz

Whether bilateral and multilateral trade and economic agreements has effect on Turkey’s export to 113 countries is tested between 1996-2006 and within Gravity Model framework. Results show that while bilateral agreements has no statistically significant effect on Turkey’s export, except for Customs Union, multilateral agreements have statistically significant and positive effect on Turkey’s export

Anahtar Kelimeler

Export, Gravity Model, International Agreements, Models with Panel Data

Kaynakça

• AKGÜNDÜZ, M. (2005). Gümrük Birliği öncesi ve sonrasında Türkiye ile AB ülkeleri arasındaki ithalat-ihracat ilişkileri: ekonometrik bir analiz. VIII. İktisat Öğrencileri Kongresi 20-22 Nisan 2005, İzmir, [Erişim adresi]: <http://www.tcmb.gov.tr/ yeni/iletisimgm/mustafa_akgunduz.pdf>, [Erişim tarihi: 07.05.2009].
• AKTAŞ, C., SEYDANOĞLU, D. (2004). Türkiye’nin AB ülkelerine ilişkin ihracat talep fonksiyonlarının görünüşte ilişkisiz regresyon analiziyle belirlenmesi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5 (2), 137-146. ss.
• AKTAŞ, C., YILMAZ, V. (2008). Gümrük Birliği sonrası Türkiye’nin ihracat fonksiyonunun tahmini. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 89-104. ss.
• ALTAY, H., ÇELEBİOĞLU, F., ŞEN, A. (2010). Ticari yoğunlaşma kapsamında Türkiye’nin küresel ölçekli dış ticaret analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 161-172. ss.
• ANDERSON, J.E. (1979). A theoretical foundation for the gravity equation. American Economic Review, 93 (1), 170-192. ss.
• ANTONUCCI, D., MANZOCCHI, S. (2006). Does Turkey have a special trade relation with the EU?: a gravity model approach. Economic Systems, 30(2), 157-169. ss.
• AYDIN, M.F., ÇIPLAK, U., YÜCEL, M.E. (2004). Export supply and import demand models for the Turkish economy. Araştırma Raporu No: 04/09. Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
• BERGSTRAND, J. (1985). The gravity equation in international trade: Some microeconomic foundations and empirical evidence. The Review of Economics and Statistics, 67(3), 474- 481. ss.
• BİLİCİ, Ö., ERDİL, E., YETKİNER, İ.H. (2008). The determining role of EU in Turkey's trade flows: a gravity model approach. working papers 0806, İzmir University of Economics. [Erişim adresi]: <http://eco.ieu.edu.tr/wp-content/wp0806.pdf>, [Erişim tarihi: 02.07.2011].
• ÇINAR, Y., GÖKSEL, T. (2010). İhracatta bölgesel çeşitlendirme ve istikrar. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 65(2), 29-58. ss.
• DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI (DTM). (2009). [Erişim adresi]: <http://www.dtm.gov. tr/dtmadmin/upload/EAD /16. pdf>, [Erişim tarihi: 07.05.2009].
• EMİRHAN, P.N. (2008). Türk dış ticaretinin alternatif modeller açısından değerlendirilmesi (1982-2000). Ege Akademik Bakış, 8(2), 861-875. ss.
• ERTUNA, Ö. (2007). Balkan ülkeleri arasındaki dış ticaret ilişkileri. 1. Balkan Ülkeleri Uluslararası Muhasebe ve Denetim Konferansı. 8-9 Mart 2007, Edirne, Türkiye.
• GENÇ, M.C., ARTAN, S., BERBER, M. (2011). Karadeniz Ekonomik İşbirliği bölgesinde ticaret akımlarının belirleyicileri: çekim modeli yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 207-224. ss.
• HAUER, U. (2009). [Erişim adresi]: <http://www.euractiv.com.tr/ticaret-ve-sanayi/interview/ ulrike-hauer-abnin-serbest-ticaret-anlasmalari-turk-ekonomisinin-uzerinde-ciddi-bir- olumsuz-etki-yaratmadi-004521>, [Erişim tarihi: 07.05.2009].
• KARAGÖZ, K., KARAGÖZ, M. (2009). Türkiye’nin küresel ticaret potansiyeli: çekim modeli yaklaşımı. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(2), 127- 144. ss.
• KIZILTAN, A., ERSUNGUR, M., POLAT, Ö. (2008). Gümrük birliği’nin Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ihracat ve ithalatına etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 83-99. ss.
• KULA, F., ASLAN, A. (2008). Türkiye’nin Ortadoğu’da ekonomik geleceği: Türkiye’nin ihracat potansiyeline yönelik ampirik bir analiz, MPRA Paper No. 10688, [Erişim adresi]: <http://mpra.ub.uni-muenchen.de/10688>, [Erişim tarihi: 07.05.2009].
• LINNEMANN, H. (1966). An econometric study of international trade flows, North Holland, Amsterdam.
• MORGİL, O. (2003). Ekonomik açıdan Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri ve Gümrük Birliği’nin işleyişi. İşveren Dergisi, 41(4), 15-19.ss.
• ÖZGÖKER, U. (2009). AB ortak ticaret politikasındaki değişim. [Erişim adresi]: <http://www.trinvest.com/nshow.php?newsId=1790&pageId=40&categoryId=50>, [Erişim tarihi: 07.05.2009].
• PÖYHÖNEN, P. (1963). A tentative model for the flows of trade between countries. Weltwirtschatftliches Archiv, 90, 93-99. ss.
• SEKİ, İ. (2005). Gümrük Birliği’nin Türkiye’nin net ihracatı üzerine etkileri, 1985 – 2003. [Erişim adresi]: <http://www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/ismail_seki.pdf>, [Erişim tarihi: 07.05.2009].
• SOĞUK, H. (2002). Gümrük Birliği’nin Türkiye ekonomisine etkileri. İstanbul: İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları.
• TINBERGEN, J. (1962). An analysis of World trade flows. Shaping the World Economy J. TINBERGEN (ed.) İçinde. New York: The Twentieth Century Fund.
• WHITE, H. (1980). A heteroskedasticity-consistent covariance matrix and a direct test for heteroskedasticity. Econometrica, 48, 817–838. ss.