COMPARISON OF KEY AUDIT MATTERS BEFORE AND AFTER INFLATION ACCOUNTING

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 2, 101 - 123, 22.07.2025

İpek Yaylalı

Öz

Accounting scandals involving major corporations such as Enron, Parmalat, WorldCom, and Adelphia in the United States has raised concerns about the reliability of independent audit reports. As a result, over time, the opinions expressed in the audit reports have become insufficient for financial markets. The aim of the study is to examine the key audit matters based on the independent audit reports of the companies traded in the Chemicals, Pharmaceuticals, Petroleum, Rubber and Plastic Products sector, which is one of the sub-sectors of the Borsa Istanbul (BIST) Manufacturing sector, before and after inflation accounting. The study analyzed audit reports from 44 out of 46 companies in the relevant sector for the 2022-2023 period. It assessed the key considerations auditors focused on during the audit process before and after the adoption of inflation accounting. The study compared the number of key audit topics before and after inflation using content analysis and dependent samples t-test methods. As a result of the research, it was reported that the most frequently reported key audit matters in 2022 and 2023 were Revenue Recognition, Recoverability of Trade Receivables, Property, Plant and Equipment and Revaluation of Investment Properties. In addition, in 2023, TAS 29 standard (Financial Reporting in Hyperinflationary Economies) was applied to the financial statements of the relevant companies and reported as a key audit matter, and it was observed that the number of key audit matters in 2023 increased significantly compared to 2022.

Anahtar Kelimeler

Key Audit Matters , Inflation Accounting , BIST

ENFLASYON MUHASEBESİ ÖNCESİ VE SONRASI KİLİT DENETİM KONULARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

Amerika’da meydana gelen Enron, Parmalat, WorldCom ve Adelphia gibi büyük şirketler tarafından yapılan muhasebe skandalları bağımsız denetim raporlarının güvenilirliğini sorgular hale getirmiştir. Dolayısıyla bilgi kullanıcıları için denetim raporunda verilen görüşler finansal piyasalar açısından zamanla yetersiz kalmıştır. Çalışmanın amacı; Borsa İstanbul (BIST) İmalat sektörünün alt sektörlerinden olan Kimya İlaç Petrol Lastik ve Plastik Ürünler sektöründe işlem gören şirketlerin enflasyon muhasebesi öncesi ve sonrası bağımsız denetim raporları esas alınarak kilit denetim konuları incelenmiştir. İlgili sektörde işlem gören 46 şirket bulunmakta olup 2022-2023 yılı toplam 44 şirketin denetim raporunda kilit denetim konuları ele alınmıştır. Söz konusu şirketlerde enflasyon muhasebesi öncesi ve sonrası denetçilerin denetim sürecinde kilit denetim konularında neleri dikkate aldığı değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmada içerik analizi ve bağımlı gruplar t-testi yöntemleri kullanılarak enflasyon öncesi ve sonrası kilit denetim konu sayıları karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucunda, 2022 ve 2023 yılında en çok bildirilen kilit denetim konularının “Hasılatın Muhasebeleştirilmesi”, “Ticari Alacakların Geri Kazanılabilirliği”, “Maddi Duran Varlıklar” ve “Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerde Yeniden Değerleme” konuları raporlanmıştır. Ek olarak 2023 yılında ilgili şirketlerde TMS 29 “Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama” standardı finansal tablolara uygulanmış ve kilit denetim konusu olarak bildirilmiş olup 2023 yılında kilit denetim konu sayısının 2022 yılına göre anlamlı olarak artış gösterdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kilit Denetim Konuları , Enflasyon Muhasebesi , BIST

Kaynakça

• Acar, İ. (2024). Kilit denetim konularının karma metot ile incelenmesi: BİST’te bir analiz. Denetişim Dergisi, (30), 16-32.
• Aktaş, R., & Acar, M. (2020). Bağımsız denetimde önemlilik perspektifinden kilit denetim konuları: BIST 100 uygulaması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(2), 185-214.
• Atay, M. S., & Çeltikçi, N. P. (2021). Kilit denetim konuları (KDK) bildirimlerinin içerik analizi yöntemiyle incelenmesi: Borsa İstanbul (BİST-100) şirketleri üzerine bir araştırma. Mali Çözüm, 31(164), 113-142.
• Bepari, M. K., Nahar, S., Mollrk, A. T., & Azim, M. (2023). Content characteristics of key audit matters reported by auditors in Bangladesh and their implications for audit quality. Journal of Accounting in Emerging Economies, 1-31.
• Can, M., & Koçyiğit, S. Ç. (2020). BDS 701 kilit denetim konularının bağımsız denetçi raporunda bildirilmesi standardı uygulaması üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 13(3), 739-771.
• Crucean, A. C. (2021). A bibliometric analysis of the audit quality at global level. Accounting and Management Information Systems, 316-331.
• Erdoğan, T., & Çarıkçıoğlu, P. S. (2021). IAASB denetim raporu projesi ve yeni denetim raporu: Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerin denetim raporları üzerine bir araştırma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 747-763.
• Federsel, F. P. (2024). Fresh-look effect of audit firm and audit partner rotations? evidence from european key audit matters. International Journal of Auditing, 1-28.
• Fera, P., Pizzo, M., Vinciguerra, R., & Ricciardi, G. (2021). Sustainable corporate governance and new auditing issues: a preliminary empirical evidence on key audit matters. Corporate Governance, 22(1), 194-211.
• Genç, M., Yanık, A., & Yılmaz, E. (2023). Borsaya kote sigorta şirketlerinin bağımsız denetim raporlarındaki kritik-kilit denetim konularının analizi: ABD ve Türkiye örneği. Third Sector Social Economic Review, 58(1), 186-207.
• Grosu, M., Robu, I. B., & Istrate, C. (2020). The quality of financial audit missions by reporting the key audit matters. Audit Financiar, 18(157), 182-195.
• Güçlü, F. (2022). Bağımsız denetim raporlarında kilit denetim konularının bildirilmesi: Katılım 50 endeksi örneği. Vergi Sorunları Dergisi, 45(401), 110-121.
• Gülbahar, Y., & Alper, A. (2009). Öğretim teknolojileri alanında yapılan araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 93-111.
• Güleç, Ö. F. (2020). Muhasebe meslek mensupları perspektifinden bağımsız denetimde kilit denetim konuları. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 19(59), 253-274.
• İşseveroğlu, G. (2019). Bağımsız denetim raporunda kilit denetim konuları: BİST sigorta şirketlerinin 2017-2018 yılları analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (84), 49-64.
• Kamuyu Aydınlatma Platformu. (2023). [KAP]. Bağımsız denetim raporları. Erişim adresi: https://www.kap.org.tr/.
• Karapınar, A., & Dölen, T. (2020). Bağımsız denetim raporlarında kilit denetim konusu açıklamaları: Türkiye örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(4), 763-780.
• Kaya, G. A. (2020). Muhasebe meslek mensuplarının bağımsız denetim konusundaki düşüncelerine ilişkin bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(2), 335-351.
• Keskin, D. A., Tutar, S., Öktem, B., & Akçay, B. (2020). Arı okunabilirlik endeksine göre cinsiyetin kilit denetim konularının okunabilirliği üzerine etkisi: sektörel bir inceleme. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 15(53), 209-228.
• KGK. (2017). (Kamu Gözetimi Kurumu). Bağımsız denetim standardı 701, kilit denetim konularının bağımsız denetçi raporunda bildirilmesi. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/BDS/BDS%20701.pdf. E.T: 06.09.2024.
• Kitiwong, W., & Sarapaivanich, N. (2020). Consequences of the implementation of expanded audit reports with key audit matters (KAMs) on audit quality. Managerial Auditing Journal, 35(8), 1095-1119.
• Küster, S. (2024). The determinants of linguistic features in key audit matters: empirical evidence from europe. Int J Audit, (28), 582-614.
• Mert, H., Güner, M., Duyar, G., & Kamalak, İ. (2022). BDS 701 kilit denetim konuları kapsamında gayrimenkul yatırım ortaklıkları bağımsız denetim raporlarının Türkiye ve İngiltere karşılaştırmalı incelenmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 24(1), 234-260.
• Onocak, D. (2024). Bağımsız denetim raporlarındaki kilit denetim konuları: bilişim sektörü üzerine betimsel bir analiz. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 26(2), 77-101.
• Önder, Ş., & İrkörücü, İ. E. (2020). Bağımsız denetim kalitesi ile finansal performans arasındaki ilişki: BIST 100 endeksinde yer alan şirketler üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (86), 141-152.
• Özsoy, Ö., & Gürler, M. (2023). Readiness of the health System against COVID-19 and its impact on the economy and foreign trade in MENA. Journal Health Policy Outcomes Research, (2), 1-18.
• Özveren, C., & Türel, A. (2021). Türkiye’de bağımsız denetim raporları: 2016-2020 yılları arası bir inceleme. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 429-441.
• Pinello, A., Puschaver, L., & Volkan, A. (2020). The relationship between critical accounting estimates and critical audit matters. Accounting & Taxation, 12(1), 23-33.
• Sattar, U., Javeed, S. A., & Latief, R. (2020). How audit quality affects the firm performance with the moderating role of the product market competition: empirical evidence from Pakistani manufacturing firms. Sustainability, 12(10), 1-20.
• Sierra-Garcia, L., Gambetta, N., Garcia-Benau, M. A., & Orta-Perez, M. (2019). Understanding the determinants of the magnitude of entity-level risk and account-level risk key audit matters: the case of The United Kingdom. The British Accounting Review, 51(3), 227-240.
• Süer, A. Z. (2021). Önemli muhasebe tahminlerinin kilit denetim konuları çerçevesinde incelenmesi. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, (65), 23-37.
• Süklüm, N. (2020). Denetim kalitesinin bağımsızlık ilkesi ve etik ilişkisi bağlamında incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, (11), 17-28.
• Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Varıcı, İ., & Çağıran, F. K. (2021). Kilit denetim konularına etki eden faktörler: BIST KOBİ örneği. UİİİD-IJEAS, (32), 87-106.
• Wang, G., & Wu, M. (2024). Corporate carbon emissions management and the disclosure of key audit matters. Frontiers in Environmental Science, (12),1-14.
• Wuttichindanon, S., & Issarawornrawanich, P. (2020). Determining factors of key audit matter disclosure in Thailand. Pacific Accounting Review, 32(4), 563-584.
• Yaşar, A., & Yalçın, N. (2023). BİST şirketleri denetçi raporlarının kilit denetim konularına uygulanan denetim prosedürleri sonuçlarına işaret edilmesi yönünden incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 19(1), 14-33.
• Zeng, Y., Zhang, J. H., Zhang, J., & Zhang, M. (2021). Key audit matters reports in China: their descriptions and implications of audit quality. Accounting Horizons, 35(2), 167-192.