Finansal Gelişme ile Cari Denge Arasındaki İlişkinin Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Yaklaşımı ile Analizi: BRICS-T Ülkeleri Örneği

Yıl 2024, , 383 - 395, 24.10.2024

Hakan Çelikkol

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1550641

Öz

Özellikle 1980’li yıllardan itibaren gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere, çoğu ülkenin en büyük sorunları arasında cari açık sorunu başı çekmektedir. Cari açık, bir ülkede belli bir dönem boyunca üretilen mal ve hizmet tutarından daha fazla miktarda tüketim gerçekleştirildiği anlamına gelir. Cari denge, bir ülkede reel sektöre ilişkin en önemli göstergeler arasında yer alır ve bu açıdan da cari açığın kapatılması ve dolayısıyla nasıl finanse edileceği konusu önem arz etmektedir. Cari açığın kapatılması ve finansmanında en önemli faktörlerden biri ülkelerin finansal sistemlerinin gelişmişlik seviyeleridir. Yüksek finansal gelişmişlik daha fazla yabancı kaynak girişi sağlayabilirken, düşük finansal gelişmişlik daha az yabancı kaynak girişine neden olabilmektedir. Cari açığın kapatılmasında yabancı kaynaklar en önemli kaynaklardandır. Buradan hareketle çalışmada, BRICS-T ülkelerinde 1994-2021 dönemi için cari denge ile finansal gelişme arasındaki ilişkinin simetrik ve asimetrik nedensellik yardımıyla araştırılması amaçlanmaktadır. Yapılan simetrik nedensellik analizi sonucunda panel genelinde herhangi bir nedensellik ilişkisi tespit edilemezken, yalnızca Brezilya ve Güney Afrika’da cari dengeden finansal gelişmişliğe doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğu görülmüştür. Asimetrik nedensellik analizi bulguları ise tüm ülkelerde cari denge ve finansal gelişimin pozitif ve negatif şokları arasında nedensellik ilişkisi olduğunu göstermektedir. Bu durum, piyasalarda başarısızlıkların önemli nedenlerinden biri olarak kabul edilen asimetrik bilginin etkisini ortaya koymaktadır. Dolayısıyla, politika yapıcılar ve yatırımcıların karar alma süreçlerinde asimetrik etkileri dikkate almaları büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cari denge, Finansal gelişme, Asimetrik nedensellik, BRICS-T

Analysis of the Relationship Between Financial Development and Current Account Balance with Symmetric and Asymmetric Causality Approach: The Case of BRICS-T Countries

Öz

Especially since the 1980s, the current account deficit problem has been one of the most important problems of most countries, especially developing countries. The current account deficit means that a country consumes more than the amount of goods and services it produces during a period. The current account balance is among the most important indicators of the real sector in a country. For this reason, the issue of closing the current account deficit and financing it is important for countries. One of the most important factors in closing and financing the current account deficit is the development levels of countries' financial systems. While high financial development can lead to more foreign resource inflows, low financial development can lead to less foreign resource inflows. Foreign resources are the most important sources for closing the current account deficit. Based on this, the study aims to investigate the relationship between the current account balance and financial development in BRICS-T countries for the period 1994-2021 with the help of symmetric and asymmetric causality. As a result of the symmetric causality analysis, no causality relationship was detected throughout the panel, while a unidirectional causality from the current account balance to financial development was detected only in Brazil and South Africa. According to the findings of asymmetric causality analysis, a causal relationship was determined between positive and negative shocks of current balance and financial development in all countries. This situation reveals the impact of asymmetric information, which is considered one of the significant reasons for market failures. Therefore, it is of great importance for policymakers and investors to consider asymmetric effects in their decision-making processes.

Anahtar Kelimeler

Current account balance, Financial development, Asymmetric causality, BRICS-T

Kaynakça

• Alper, A. E., ve Oransay, G. (2015). Cari açık ve finansal gelişmişlik ilişkisinin panel nedensellik analizi ekseninde değerlendirilmesi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 1(2), 73 – 85.
• Altaylıgil, Y. B. ve Çetrez, M. (2020). Macroeconomic, institutional and financial determinants of current account balances: a panel data assessment. Journal of Economic Structures, 9(49), 1-23.
• Bayraktutan, Y. ve Demirtaş, I. (2011). Gelişmekte olan ülkelerde cari açığın belirleyicileri: panel veri analizi. Kocaeli Üniversitesi SBE Dergisi, 22(2), 1-28.
• Blanchard, O. ve Giavazzi, F. (2002). Current account deficits in the euro area: the end of the Feldstein-Horioka Puzzle?. Brookings Papers on Economic Activity, 2002(2), 147-186.
• Bousnina, R. ve Gabsi, F. B. (2022). Current account balance and financial development in mena countries: the role of institutions. Comparative Economic Studies, 64, 109–142.
• Breusch, T. S. ve Pagan, A. R. (1980). The lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
• Chinn, M. D. ve Ito, H. (2007). Current account balances, financial development and institutions: Assaying the world “saving glut. Journal of international money and Finance, 26(4), 546-569.
• Chinn, M. D. ve Prasad, E. S. (2000). Medium-Term determinants of current accounts in industrial and developing countries: An empirical exploration. NBER Working Paper, No. 7581.
• Çeştepe, H., Tay Bayramoğlu, A. ve Sümer, E. (2021). Dış borçlanma, iktisadi büyüme, cari açık ve finansal gelişme ilişkisi: Türkiye örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 60, 419-445.
• Çetrez, M. (2017). Cari işlemler dengesinin belirleyicileri: Ekonometrik bir uygulama (1986-2013). [Yayımlanmamış doktora tezi]. Maltepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Duman, A. ve Lee, K. (2000). Financial system, financial liberalization and crises, a tale of two countries: Turkey and Korea. Erişim adresi: www.ritsumei.ac.jp/~leekk/study/kotur.doc].
• Dünya Bankası. (2024). World Bank Open Data. Erişim adresi: https://data.worldbank.org/
• Erarslan, C., Pehlivanoğlu, F. ve Narman, Z. (2021). Türkiye’de finansal derinleşme ve cari açık ilişkisinin var modeli ile analizi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23(41), 238-251.
• Ergeç, E. H. (2004). Finansal gelişme ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi ve Türkiye örneği: 1988-2001. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 51-66.
• Estrada, G. B., Park, D. ve Ramayandi, A. (2010). Financial development and economic growth in developing Asia. Asian Development Bank Economics Working Paper, (233).
• Hatemi-J, A. (2012). Asymmetric Causality Tests With An Application. Empirical Economics, 43(1), 447-456.
• Hervey, J. L. ve Merkel, L. S. (2001). A record current account deficit: causes and implications. Economic Perspectives, Federal Reserve Bank of Chicago, 24(4), 2-13.
• Karaş, G. (2024). Bütçe açığı ve cari açık arasındaki ilişkinin analizi Türkiye örneği (1975-2020). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 79, 276-288.
• Konya, L. (2006). Exports and growth: Granger causality analysis on OECD countries with a panel data approach. Economic Modelling, 23(2006), 978-992.
• Levine, R. (1996). Foreign banks, financial development, and economic growth. Journal of Economic Literature, 7, 224-54.
• Obstfeld, M. (2008). International finance and growth in developing countries: What have we learned?. The World Bank, WP/34.
• Obstfeld, M. ve Rogoff, K. (2010). Global imbalances and the financial crisis: products of common causes. R. Glick ve M. M. Spiegel (Ed.), in Asia and the global financial crisis (1-63). San Francisco: Federal Reserve Bank of San Francisco.
• Pesaran, M. H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels. IZA Discussion Paper No. 1240.
• Pesaran, M. H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross-section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22, 265-312.
• Pesaran, M. H., Ullah, A. ve Yamagata, T. (2008). A bias-adjusted LM test of error cross-section independence. Econometrics Journal, 11, 105-127.
• Roubini, N. ve Wachtel, P. (1998). Current account sustainability in transition economies. NBER Working Paper Series, WP/6468/1-58.
• Seyidoğlu, H. (2003). Uluslararası İktisat. 21. Baskı, İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Subaşat, T. (2010). Türkiye’nin cari açık sorunu: nedenler ve çözümler. İktisat ve Toplum, Ekim (1), 26-34.
• Şengül, O. (2023). Cari açık – finansal gelişme ilişkisi: kırılgan beşli örneği. Akademik Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 15(28), 168-179.
• Taş, Ş. ve Taşar, İ. (2020). Finansal gelişme ve cari işlemler dengesi arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Ş. Taş (Ed.), Güncel makroekonomik sorunlar içinde (97-114). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Uluslararası Para Fonu. (2024), Financial Development Index, https://data.imf.org/?sk=F8032E80-B36C-43B1-AC26-493C5B1CD33B
• Uygur, E. (2012). Türkiye'de cari açık tartışması. Turkish Economic Association Discussion Paper, 25.
• Yiğitbaş, Ş. (2017). The relationship between financial depth and current account deficit in Turkey. Journal of Management Economics and Business, 13(3), 507-520.