1930’ların Süreli Yayınlarında Nurullah Ataç ve Polemikleri

Yıl 2025, , 393 - 408, 30.01.2025

Sibel Yılmaz

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1579911

Öz

Cumhuriyet’in ilanının hemen ardına denk gelen 1930’lu yıllarda yayıncılık faaliyetlerinin hız kazanmasıyla zengin bir edebiyat ortamı oluşmuş; pek çok sanat, edebiyat, kültür ve fikir dergisi yayın hayatına başlamıştır. Bu süreli yayınlarda yeni sanat hareketleri belirmiş, eski ve yeni tartışmaları yapılmış, hemen hemen her edebî türe ait eserler yayımlanmıştır. Başta Varlık, Servet-i Fünûn/ Uyanış, Yücel, Ağaç, Kültür Haftası, İnsan, Oluş, Çığır ve Marmara olmak üzere dönemin dergilerinde farklı sanat anlayışlarına sahip yazar, şair ve eleştirmenler bir araya gelmiş, her dergi belli yayın ilkeleri ve ortak değerler doğrultusunda varlığını sürdürmüştür. Bu yıllarda edebiyatımızda tenkit geleneği henüz tam olarak oluşmasa da dergilerde basılan eleştiri, inceleme ve tanıtım yazılarında edebiyata dair pek çok mesele konu edilir ve bunlar etrafında güçlü bir tartışma zemini yaratılır. Bu yazılar zaman zaman karşıt görüşleri savunan yazarlar arasında polemiklere neden olmuş, kimi polemikler taraftar bulamazken kimileri de edebiyat gündemini belli bir süre meşgul etmiştir. 1930’larda polemik yazılarında en çok ismi geçen ve fikirleriyle geniş bir kitleyi etkileme gücü olan kişi, edebiyat eleştirmeni Nurullah Ataç’tır. Bu çalışmada polemik kavramı kısaca tanıtıldıktan sonra Ataç’ın Hüseyin Cahit Yalçın, Necip Fazıl Kısakürek, Yaşar Nabi Nayır, Sabahattin Eyüboğlu, Hüsamettin Bozok ve Cahit Tanyol gibi isimlerle girdiği polemikler değerlendirilecek ve edebiyat alanındaki çalışmalarda yeteri kadar öne çıkarılmayan polemik türünün edebiyatın gelişmesinde ne gibi katkıları olduğu tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Nurullah Ataç, Polemik, Tenkit, Münekkit

Nurullah Ataç ahttps://dergipark.org.tr/#kt_tabs_trnd His Polemics in 1930’s Periodicals

Öz

In the 1930s, which coincided with the declaration of the Republic, a rich literary environment was formed with the increase of publishing activities; many art, literature, culture, and idea magazines started to be published. New art movements emerged in these periodicals, discussions of old versus new literature were held, and works of almost every literary genre were published. Various writers, poets and critics with different artistic approaches came together in periodicals such as Varlık, Servet-i Fünûn/ Uyanış, Yücel, Ağaç, Kültür Haftası, İnsan, Oluş, Çığır and Marmara, and each magazine continued to exist in accordance with certain publishing principles and shared values. Although the tradition of criticism was not yet fully formed in our literature in those years, many issues related to literature were discussed in the criticism, review and blurb articles published in the periodicals and a strong ground for discussion was created around them. These writings have occasionally caused polemics between writers defending opposing views, and while some polemics could not find supporters, others occupied the literary agenda for a certain period of time. The person whose name was mentioned most in polemical writings in the 1930s and who had the power to influence a wide audience with his ideas was the literary critic Nurullah Ataç. After briefly introducing the concept of polemic in this study, Ataç's polemics with names such as Hüseyin Cahit Yalçın, Necip Fazıl Kısakürek, Yaşar Nabi Nayır, Sabahattin Eyüboğlu, Hüsamettin Bozok and Cahit Tanyol will be evaluated and the contributions of the polemic genre, which is not sufficiently emphasized in the studies of literature, to the development of literature will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Nurullah Ataç, Polemic, Criticism, Critic

Kaynakça

• Akozan, M.S. (1939, Temmuz). Terkib-i bent I. Yeni Ses, (2), 8.
• Akozan, M.S. (1939, Ağustos). Terkib-i bent II. Yeni Ses, (3), 8.
• Ataç, N. (1931, Ağustos 11). Haftalık Edebî Musahabe: Tercüme Meselesi. Milliyet.
• Ataç, N. (1932, Şubat 18). Necip Fazıl. Milliyet, 2.
• Ataç, N. (1932, Ekim 11). Ahmet Kutsi. Milliyet, 2.
• Ataç, N. (1932, Kasım 15). Şiire dair. Milliyet, 2-3.
• Ataç, N. (1934, Ocak 27). Durmuş bir adam. Milliyet, 4.
• Ataç, N. (1934, Şubat 24). Öz şiir. Milliyet, 4.
• Ataç, N. (1934, Nisan 7). Küskün Sanatkâr. Milliyet, 4.
• Ataç, N. (1936, Nisan 20). Ölen Edebiyat. Akşam, 3,8.
• Ataç, N. (1936, Haziran 6). Vezin Davası. Akşam, 3-4.
• Ataç, N. (1936, Haziran 20). Bir Cevap. Akşam, 3-5.
• Ataç, N. (1938, Nisan 5). Hayata Dair: Tenkid Meselesi. Haber-Akşam Postası, 3.
• Ataç, N. (1938, Nisan 9). Hayata Dair: Daima Tenkid. Haber-Akşam Postası, 3.
• Ataç, N. (1938, Temmuz 15). Bir Mektup. İnsan, (4), 369-373.
• Ataç, N. (1938, Temmuz 19). Şair Buhranı. Haber-Akşam Postası, 3.
• Ataç, N. (1938, Birinciteşrin 10). Bir Şiir. Haber-Akşam Postası, 2.
• Ataç, N. (1939, Temmuz 7). Hayata Dair: Bir Mecmua Hakkında. Haber-Akşam Postası, 3.
• Ataç, N. (1939, Kasım 1). Yahya Kemal. Foto Magazin, (19), 12-13.
• Ataç, N. (1939, Kasım 21). Denilebilir ki. Akşam, 3,7.
• Ataç, N. (1939, Kasım 26). Düşünceler. Haber-Akşam Postası, 2.
• Ataç, N. (1939, Kasım 29). Hayata Dair: Notlar. Haber-Akşam Postası, 2
• Ataç, N. (1940, Ocak 5). İkinci Açık Cevap. Haber-Akşam Postası, 2.
• Ataç, N. (1940, Nisan 12). Şairler Arasında. Haber-Akşam Postası, 3.
• Aykaç, F.A. (1938, Mart 14). Bir Sohbet Hatırası II. Cumhuriyet, (4967), 3.
• Ayvazoğlu, B. (2023). Ataç: “prospero, caliban’a karşı”. İstanbul: Everest Yayınları.
• Bağcı, M. (2023). İzmir’de çıkan bir fikir ve sanat dergisi: Aramak (1939-1940). Ş. Çağın, Ö. Nemutlu ve H.H.
• Bilbaşar, K. (1939, Eylül). Nurullah Ataç ve Ahmet Hamdi Tanpınar ile mülakat. Aramak, (6), 2-7.
• Birsel, S. (2014). Salâh bey tarihi 1: kahveler kitabı (6. Basım). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Bozok, H. (1939, Birincikanun 7). Nurullah Ataç’a açık mektup. Servet-i Fünûn/ Uyanış, 87/23 (2259-574), 34.
• Bozok, H. (1939, Birincikanun 28). Nurullah Ataç’a ikinci mektup. Servet-i Fünûn/ Uyanış, 87/23 (2262-577), 84.
• Coşar, Said. (2014, Nisan Mayıs). Süleyman Efendinin nasırına karikatürlerden bakmak… Granada, 7, 29-33.
• Çağın, Ş. (2012). Bir eleştirmeni olarak Nurullah Ataç. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Çağın, Ş. (2013). Şiir daima şiir: Ataç’ın şiir yazıları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Çağın, Ş. (2020, Ekim). Nurullah Ataç'ın tercüme ve tercüme tenkidi üzerine yazıları. Yeni Türk Edebiyatı, (22), 35-60.
• Çeçen, H. (1940, Şubat). Koşma: Tasfiye babında. Yurt, (1), 12.
• Demir, Ş. (2014, Kış). Tartışma ve polemik kavramlarına dair. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 3 (9), 183-192.
• Edebiyat ve Tenkit (Necip Fazıl B.’in Cevabı). (1934, 26 Mart). Yeni Adam, 1(13), 7.
• Emek, R.C. (1938, Ağustos 15). Şair. Varlık, 6 (123), 38.
• Es, H.F. (1939, Şubat 14). B. Nurullah Ataç Diyor Ki... Akşam, 7,9.
• Eyüboğlu, S. (1938, Nisan 15). Yeni türk sanatkârı yahut Frenk’ten Türk’e dönüş. İnsan, 1, 31-38.
• Gariper, C. ve Bayraktar, Y. (2017). Eleştirinin ve polemiğin kıskacında Nurullah Ataç ve Necip Fazıl. Söylem Filoloji Dergisi, 2(2), 194-212.
• Hüsamettin Nuri (1940, Kasım). Bizde Tenkit. Gündüz, 8(42), 20-21.
• Karataş, T. (2018, Haziran Temmuz Ağustos). Fikirlerin çarpışması yahut kalem kavgası. Hece (Türk Edebiyatında Polemikler Özel Sayısı- 258/259/260), 17-22.
• Kısakürek, N.F. (1936, Nisan 4). Nurullah Ataç’a. Ağaç, (4), 16.
• Kısakürek, N.F. (1936, Haziran 13). İşte Tenkit! Ağaç, (11), 15.
• Kısakürek, N.F. (1946, Kasım 1). Edebiyat mahkemesi bay Nurullah Ataç. Büyük Doğu, 53, 16.
• Kısakürek, N. F. (1946, Kasım 22). Edebiyat mahkemesi bay Nurullah Ataç. Büyük Doğu, 55, 16.
• Kısakürek, N. F. (1946, Kasım 29). Edebiyat Mahkemesi Bay Nurullah Ataç. Büyük Doğu, 56, 16.
• Nayır, Y. N. (1937, Temmuz 15). Hakiki Münekkide Dair. Varlık, 5(97), 386-388.
• Nayır, Y. N. (1938, Mart 31). Münekkidsizlik. Ulus, (5985), 2.
• Nayır, Y. N. (1938, Nisan 7). Yine Tenkide Dair. Ulus, (5992), 2.
• On Beş Günün Akisleri: Tenkit Meselesi Üzerinde Bir Münakaşa. (1938, Mayıs 1). Varlık, 5(116), 697-699.
• On Beş Günün Akisleri: Tenkide Dair Bir Münakaşa. (1938, Mayıs 15). Varlık, 5(117), 713-714.
• Sabahattin Rahmi. (1934, Şubat 15). Öz Şiir Meselesi. Varlık, 1(15), 232.
• Sabahattin Rahmi. (1934, Mart 15). Şiir ve Musıki -Nurullah Ata Beyfendiye Cevap-. 1(17), 262-263.
• Şeyhî-i Cedid (1940, Nisan 4). Ataçnâme. Servet-i Fünûn/ Uyanış, 87-23 (2276), 327.
• Tanpınar, A. H. (1932, Teşrinisani 6). Ahmet Kutsi’nin Şiirleri. Milliyet, 5.
• Tanpınar, A. H. (1938, Birinciteşrin 4). Yahya Kemal’e Dair. Cumhuriyet, (5171), 3.
• Tanyol, C. (1939, Temmuz). Nurullah Ataç Hakkında. Aramak, 4, 1-5.
• Tanyol, C. (1939, Birinciteşrin). Nurullah Ataç’a Mektup. Aramak, 2(7), 1-4.
• Tanyol, C. (1940, Şubat).“Babıali Kuklalarına Açık Mektup. Aramak, 2(10), 3-6.
• Tunç, M.Ş. (1938, Birinciteşrin 9). Tanrı Şair. Cumhuriyet, (5176), 3.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Yalçın, H. C. (1934, Kanunusani 25). Matbuat hayatı: Necip Fazıl Bey. Fikir Hareketleri, 14, 11-13.
• Yalçın, H. C. (1934, Şubat 8). Matbuat hayatı: Kendine tapan bir adam. Fikir Hareketleri, 16, 10-12.
• Yurdoğlu, L.F. (1939, Mart 1). Babıalî dahîsine, ‘Yazık olan Nurullah Efendiye!’ ve Yeni Birlik’e dair. Yeni Birlik, 5, 8.
• Yücel, H. Â. (1938, Ekim 17). Yahya Kemal meselesi. Akşam, (7186), 6.