NOTATIONS OF GAIA PLANE GRAPHICAL REPRESENTATION

Yıl 2014, XIV. Uluslararası Ekonometri Yöneylem Araştırması ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 267 - 284, 01.10.2014

Tolga Genç

Öz

PROMETHEE, one of the method of Multi
Criteria Decision Making methods have excelled among the other Multi Criteria
Decision Making methods in academic studies and researches in recent years. The
purpose of this article is to introduce PROMETHEE method and GAIA plane to the researchers.
In this context, it is aimed to increase the recognition and usability of these
methods in our country for future studies. GAIA plane is built on the results
of PROMETHEE method and it offers a visual representation to the decision
maker. This visual representation provides benefits to PROMETHEE among the other
Multi Criteria Decision Making methods. GAIA presents rapid, simple and
understandable point of view to the decision-makers and researchers. In
decision making, GAIA applies a different approach by reflecting the results of
PROMETHEE over two-dimensional plane. In general, Multi Criteria Decision
Making methods solves decision problems with their procedures and acquires the
ranking or sorting of the alternatives. GAIA plane enriches this ranking or
sorting with geometrical representations. In this study, GAIA plane’s properties,
notations, alternatives, criteria and decision stick positions on the plane are
described to guide for researchers.

Anahtar Kelimeler

Multi Criteria Decision Making

GAIA GRAFİK GÖSTERİMİNİN NOTASYONU

Öz

Son yıllarda
araştırmalarda ve akademik çalışmalarda öne çıkan PROMETHEE yöntemi,  Çok Kriterli Karar Verme yöntemleri arasında
en yeni yöntemlerden birisidir. Bu çalışmanın amacı, PROMETHEE yöntemi ve GAIA
grafik uzantısını tanıtarak araştırmacılara yol göstermektir. Bu kapsamda,
ülkemizde yapılacak çalışmalarda tanınırlığının ve kullanılabilirliğinin
artırılması hedeflenmiştir. GAIA
düzlemi, PROMETHEE metodunun sonuçları üzerine inşa edilerek karar vericiye
görsel bir destek sunduğundan PROMETHEE yöntemine diğer Çok Kriterli Karar
Verme yöntemlerine nazaran bir avantaj kazandırmaktadır. Yöntem, karar verici
ve araştırmacılara çabuk, basit ve anlaşılabilir bir bakış açısı sunmaktadır.
GAIA düzlemi vasıtasıyla; PROMETHEE sonuçlarını iki boyutlu düzlem üzerinde
göstermesi ile karar verme işlemine farklı bir yaklaşım getirilmiştir. Genel olarak Çok Kriterli Karar Verme
yöntemleri karar verme problemlerini kendi yaklaşımları ile çözümlemeyi
müteakip karara esas olacak alternatiflerin sıralamasını veya
sınıflandırılmasını elde etmektedir. GAIA düzlemi bu sıralama veya
sınıflandırmayı görsel olarak zenginleştirmektedir. Bu bildiride, Türkçe yazında yeterli yer bulamamış GAIA düzleminin
özellikleri ve oluşturulması ile alternatiflerin, kriterlerin ve karar
çubuğunun düzlem üzerindeki durumlarının yorumlanması araştırmacılara ışık
tutacak şekilde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çok Kriterli Karar Verme, PROMETHEE ve GAIA Düzlemi

Kaynakça

• Albadvı, A., Chaharsooghı, S.K. ve Esfahanıpour, A. (2007). Decision Making in Stock Trading: An Application of PROMETHEE. European Journal of Operational Research, 177, 673–683.
• Atıcı, K.B. & Ulucan, A. (2009). Enerji Projelerinin Değerlendirilmesi Sürecinde Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımları ve Türkiye Uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1), 161-186.
• Brans, J.P. (1982). L'ingenierie de la Decision: Elaboration D'instruments D'aide A La Decision. La Methode PROMETHEE. Universite Laval, Colloque D'aide A La Decision, Quebec, Canada, 183-213.
• Brans, J.P. & Vıncke, P. (1985). A Preference Ranking Organization Method: The PROMETHEE Method for MCDM. Management Science, 31(6), 647-656.
• Brans, J.P., Vıncke, P. ve Mareschal, B. (1986). How to Select and How to Rank Projects: The PROMETHEE Method. European Journal of Operational Research, 24, 228-238.
• Brans, J.P. & Mareschal, B. (2005). PROMETHEE Methods. In J.Figueira, S. Greco ve M. Ehrgott, ed. “Multiple Criteria Decision Analysis, State of the Art Survey”, Springer Science, New York.
• Dağdeviren, M., & Eraslan, E. (2008). PROMETHEE Sıralama Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 69-75.
• De Smet, Y. & Lidouh, K. (2012). An introduction to Multicriteria Decision Aid: The PROMETHEE and GAIA Methods. http://code.ulb.ac.be/~yvdesmet/, Erişim Tarihi: 05 Mayıs 2012.
• Genç, T. & Masca, M. (2013). TOPSIS ve PROMETHEE yöntemleri ile elde edilen üstünlük sıralamalarının bir uygulama üzerinden Karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 539–567.
• Kutay, N. & Tektüfekçi, F. (2012). Yönetsel Muhasebe Kararlarının Verilmesinde Bir Araç Olarak PROMETHEE Sıralama Yöntemi ve Bir Uygulama. Verimlilik Dergisi, 83-96.
• Lıdouh, K., De Smet, Y., Zımanyı, E. (2009). GAIA Map: A Tool for Visual Ranking Analysis in Spatial Multicriteria Problems. IEEE Computer Society Press, 393-402.
• Mareschal, B. ve Brans, J.P. (1988). Geometrical Representations for MCDA. European Journal of Operational Research, 34, 69-77.
• Özgüven, N. (2012). PROMETHEE Sıralama Yöntemi ile Özel Alışveriş Siteleri Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 195-201.
• Prvulovıc, S., Tolmac, D., Radovanovıc, L. (2011). Application of PROMETHEE-GAIA Methodology in the Choice of Systems for Drying Paltry-Seeds and Powder Materials. Journal of Mechanical Engineering, 57, 778-784.
• Soba, M. (2012). PROMETHEE Yöntemi Kullanarak En Uygun Panelvan Otomobil Seçimi ve Bir Uygulama. Journal of Yasar University, 28, 4708-4721.
• Yılmaz, B. & Dağdeviren, M. (2011). PROMETHEE için Decision Lab Yazılımı ve Örnek Bir Problem Üzerinde Uygulanması. Endüstri Mühendisliği Yazılımları ve Uygulamaları Kongresi, İzmir, 30 Eylül-01/02 Ekim 2011, 95-105.