Tarım Sektörüne Sağlanan Mali Teşviklerin Tarım Sektörü Gelişimi Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2019, Sayı: 61, 50 - 65, 23.07.2019

Mahmut Ünsal Şaşmaz , Öznur Özel

Öz

Tarım sektörü, ekonominin temel üretim sektörlerinden
birisidir. Ayrıca tarım sektörü ülke nüfusunun sağlıklı beslenmesi açısından
stratejik bir sektördür. Bu kapsamda ülkeler tarımın stratejik önemini göz
önünde bulundurarak, çeşitli tarım politikaları ile sektörü
desteklemektedirler. Tarım politikalarının önemli bir bileşeni de devlet
tarafından sağlanan mali teşviklerdir. Bu çalışmada, ARDL yaklaşımına dayalı eşbütünleşme testi ile Toda ve Yamamoto
(1995) nedensellik testi kullanılarak 1980-2016 döneminde Türkiye’de tarım
sektörüne sağlanan mali teşviklerin tarım sektörü gelişimi üzerindeki etkisi
analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda tarım sektöründe sağlanan mali teşviklerin
uzun dönemde tarım sektörü gelişimi üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olmadığı
tespit edilmiştir. Bununla birlikte ekonomik büyümenin tarım sektörünün
gelişimini pozitif etkilediği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tarım Sektörü, Mali Teşvikler

Of Agricultural Provided to the Financial Incentives Agricultural Development Influence on: In Turkey

Öz

Agriculture sector is one of the main production
sectors. Furthermore, the sector is a strategic sector from the healthfully
nourishment of the country’s population. In this context, the countries support
the sector with various agricultural policies considering its strategic
importance. The fiscal incentives by governments are also one of the important
components behind the agricultural policies. This study examines the impact of
financial incentives provided to agricultural sector on agricultural sector
development in Turkey during 1980-2016 period using the cointegration test
based on ARDL approach and Toda and Yamamoto (1995) causality test. We found
that that the financial incentives provided in the agricultural sector did not
have a significant effect on the agricultural sector development in the long
run. However, it was determined that economic growth positively affected the
agricultural sector development. 

Anahtar Kelimeler

Agricultural Sector, Financial Incentives, ARDL Cointegration Test

Kaynakça

• Akan, Y., & Arslan, İ. (2008). Türkiye’de sektörel yatırım teşvik belgesi ile istihdam analizi: Doğu Anadolu Bölgesi üzerine bir uygulama (1980-2016). Çalışma ve Toplum Dergisi, 1, 107-119.
• Ayele, S. (2006). Thein dustry and location impacts of incentives on sme’sstart-up in ethropia. Journal of International Development, 18, 1-13.
• Babacan, A. (1999). Genel tarım politikaları çerçevesinde doğrudan gelir ödemeleri sistemi. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
• Bayramoğlu, Z. (2010). Tarımsal verimlilik ve önemi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24(3), 52-61.
• Bondonio, D., & Greenbaum, R. T. (2006). Do business investment incentives promole employment in declining areas? Evidence from eu objective-2 regions. European Urban and Regional Studies, 13(3), 225-244.
• Bondonio, D., & Greenbaum, R. T. (2007). Do local tax ıncentives affect economic growth? What mean ımpacts miss in the analysis of enterprise zone policies. Regional Science and Urban Economics, 37, 121-136.
• Bozkurt, H. (2007). Zaman serileri analizi. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Cengiz, S., & Baydur, C. M. (2010). Kırdan kente göç ve tarımsal verimlilik: Türkiye örneği. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 85-98.
• Clark, P. K., & Sichel, D. E. (1993). Tax incentives and equipment investment. Brookings Papers on Economic Activity, 1, 317-347.
• Çelik, N. (2017). Teşvik politikalarının etkinliğinin mekansal perspektiften değerlendirilmesi. Ege Academic Review, 17(1), 1-12.
• Çevik, S. (1995). Mikro iktisada giriş. İzmir: Üniversite Kitapları.
• Dinler, Z. (2014). Tarım ekonomisi. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Ekonomi Bakanlığı (2018). Veri ve İstatistikler.
• Erçakar, M. E., & Taşçı, H. M. (2011). Tarım ürünlerinde verimlilik-fiyat ilişkisi: Türkiye üzerine ampirik bir uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 171-186.
• Erdal, G., & Erdal, H. (2008). Türkiye’de tarımsal desteklemeler kapsamında prim sistemi uygulamalarının etkileri. GOU Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(1), 41-51.
• Gale, F. (2018). Growth and evolutionin China’s agricultural support policies. Economic Research Report Number 153, August, United States Department of Agriculture. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2323650 adresinden erişildi.
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating casual relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37, 424-438.
• Gu, Z. (2014a). Agricultural support policy and farmers’ income in China. Asian Agricultural Research, 6(10), 22-25.
• Gu, Z. (2014b). Evolutionof post-war agricultural support policiesin China’s Taiwan. Asian Agricultural Research, 6(11), 58-61.
• Gürbüz, M. (2005). Türkiye için tarım. İstanbul: TEMA Vakfı Yayınları.
• Gürler, A. Z. (2016). Tarım ekonomisi ve politikası. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Hazman, G. G. (2010). Türkiye’de mali nitelikteki teşviklerin doğrudan yabancı sermaye üzerindeki etkisi: Toda-Yamamoto nedensellik analizi çerçevesinde değerlendirme. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.B.B.F. Maliye Dergisi, 158, 262-277.
• Işık, H. B., & Bilgin, O. (2016). The effects of agricultural support policies on agricultural production: The case of Turkey. RSEP International Conferences on Social Issuesand Economic Studies, 2nd Multidisciplinary Conference Madrid SPAIN 2-4 November, 111-119.
• Kandemir, O. (2011). Tarımsal destekleme politikalarının kırsal kalkınmaya etkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(1), 103-113.
• Kar, M., & F. Tatlısöz. (2008). Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye hareketlerini belirleyen faktörlerin ekonometrik analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İ.B.B.F. Dergisi, 14, 1-23.
• Odabaş, H., & Şaşmaz, M. Ü. (2017). The effect of ıncentives on employment the case of Turkey the period of 2005Q1-2016Q4. 2017 Business and Financial Strategies, Lambert, 77-85.
• Perron, P. (1989). The Great Crash, The Oil Prices Hock, And The Unit Roothy Pothesis. Econometrica, 57(6), 1361-1401.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relatiomships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326.
• Selim, S. O., Koçtürk, M., & Eryiğit, P. (2014). Türkiye’de yatırım teşvikleri ve sabit yatırımların istihdam üzerine etkisi: Panel veri analizi. Ege Akademik Bakış, 14(4), 661-673.
• Şaşmaz, M. Ü., & Bayar, Y. (2017). Mali teşvikler ile doğrudan yabancı sermaye girişleri arasındaki ilişkinin ARDL yaklaşımı ile analizi: Türkiye örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi / Journal of Administrative Sciences, 15(30), 297-307.
• Terin, M., Aksoy, A., & Güler, İ. O. (2013). Tarımsal büyümeye etki eden faktörlerin belirlenmesi üzerine bir çalışma. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(3), 41-50.
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66, 225-250.
• TÜRKTOB (2017). Destekleme bütçesi (cari fiyatlarla, milyon TL). https://turktob.org.tr/tr/tarim-butcesinden-en-buyuk-payi-aldi/24959 adresinden erişildi.
• World Bank (2018a). The World Bank GDP percapita growth (annual %). https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.KD.ZG adresinden erişildi.
• World Bank (2018b). The World Bank rural population (% of Total Population). https://data.worldbank.org/topic/agriculture-and-rural development?locations=TR&view=chart adresinden erişildi.
• Yavan, N. (2010). Teşviklerin sektörel ve bölgesel analizi: Türkiye örneği. Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yayınları.
• Yavuz, A. (2010). Bir maliye politikası aracı olarak yatırım teşviklerinin rekabet koşulları altında özel kesim yatırımları ve istihdam üzerine etkisi: Ekonometrik bir analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 83-101.
• Yıldız, F. (2017). Türkiye’de Merkezi Yönetim Bütçesinden yapılan tarımsal destekleme ödemelerinin tarımsal üretim üzerindeki etkisi: 2006–2016 dönemi. Sayıştay Dergisi, 104, 45-63.
• Zivot, E., & Andrews, D. W. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-prices hock, and the unit-root. Journal of Business and Economic Statistics, 10(3), 251-270.