OSMANLI ORDUSUNDA GERİ HİZMET KURUMU OLARAK VİZE MÜSELLEMLERİ

Yıl 2007, Sayı: 17, - , 20.06.2015

Emine Dingeç

Öz

Ottoman State designed “Logistic Service Organization” within the Ottoman Army for the labors such as carrying guns and ammunition, cleaning the roads for the army passage, shipping of cereals, repairing of fortresses, giving services in dockyards and building of bridges. The members of this organization were put in the military service in return exemption form the certain taxes. Ottomans eased the tasks for the army in Rumelia by utilizing these new logistic organizations such as “Yürük”, “Tatar”, “Müsellem”, “Voynuk”. These organizations were studied by several scholars. Gypsy Müsellems were also studied as a PhD thesis by myself. On the other hand, müsellems such as Kızılca, Çirmen and Vize are not known very well and no detailed studies exist. In this paper, müsellems of Vize will be studied in the hopes of contributing the history of military institutions

Anahtar Kelimeler

Military, Ottoman Army, Ocak, Müsellem, Logistic

OSMANLI ORDUSUNDA GERİ HİZMET KURUMU OLARAK VİZE MÜSELLEMLERİ

Öz

Osmanlı Devleti, asker için angarya olacak hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla “Geri Hizmet Kurumu” olarak adlandırılan bir yapılanmaya gitmiştir. Geri hizmet kurumu, ordunun top ve cephanelerini taşıma ve geçeceği yolları temizleme, zahire nakletme, kale tamiri, tersane hizmeti, köprü inşaatı, maden hizmeti gibi vazifelerle donatılmış hizmet sahiplerinden oluşturulan bir teşkilat idi. Bu teşkilata dahil olanlar, bir takım vergilerden muaf tutularak askerlik hizmetiyle görevlendirildiler. Devlet ilerleme yönü olarak seçtiği Rumeli’de Müsellem, Voynuk, Yürük ve Tatar gibi geri hizmet teşkilatları ile ordunun yükünü azalttı. Rumeli’de Yürük, Tatar ve Voynuk teşkilatları çeşitli yazarlar tarafından incelenmiştir. Rumeli müsellemlerinden Çingene müsellemleri ise yazar tarafından doktora tezi olarak çalışılmıştır. Bunun dışında bilinen Kızılca, Çirmen ve Vize Müsellemleri hakkında detaylı bir araştırma bulunmamaktadır. Bu makalede, askeri teşkilat tarihine bir katkıda bulunmak amacıyla Vize müsellemleri incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Askeri, Osmanlı ordusu, ocak, müsellem, geri hizmet kurumu

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri BOA, (Başbakanlık Osmanlı Arşivi) MD (Mühimme Defteri), No:6, Hk : 125; Hk: 761; Hk: 8 BOA, MD. C.12, Hk. 43. BOA, MD, C.14, Hk.1302. BOA, MD, C.19, Hk. 392; Hk. 782. BOA, MD, C.24, Hk. 495. BOA, MD, C.27, Hk. 803.
• BOA, MD, C.35, Hk. 4; Hk. 8; Hk. 13; Hk. 41. BOA, MD, C.52, Hk. 78; Hk. 761. BOA, MD, C.53, Hk. 817. BOA, TTD (Tapu Tahrir Defteri) No: 170, 191, 206, 299, 370. Kitaplar Altunan, Sema. (1999). “XVI. ve XVII. yüzyıllarda Rumeli Yürükleri ve Naldöken Yürük Grubu”, Eskişehir: Sosyal Bilimler Enstitüsü Anadolu
• Üniversitesi Basılmamış Doktora Tezi. Akgündüz, Ahmet. (1990). Osmanlı Kanunnameleri ve Hukukî Tahlilleri, 6.
• Kitap II. Kısım, İstanbul: Faisal Eğitim ve Yardımlaşma Vakfı Yay. Arıkan, Zeki. (1988). XV. ve XVI. Yüzyıllarda Hamit Sancağı. İzmir.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. (2001). 370 Numaralı
• Muhâsebe-i Vilâyet-i Rûm-İli Defteri (937 / 1530) II. Ankara: Başbakanlık
• Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yay. Devellioğlu, Ferit. (1992). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Dingeç, Emine. (2004). “Rumeli'de Geri Hizmet Teşkilatı İçinde Çingeneler”,
• Eskişehir: Sosyal Bilimler Enstitüsü Anadolu Üniversitesi Basılmamış Doktora Tezi. Doğru, Halime. (1990). Osmanlı İmparatorluğunda Yaya-Müsellem-Taycı
• Teşkilatı (XV. Ve XVI. Yüyyılda Sultanönü Sancağı). İstanbul: Eren Yay. Emecen, Feridun. (1989). XVI. Asırda Manisa Kazası. Ankara: TTK.
• Gökbilgin, M. Tayyib. (1952). XV. ve XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası:
• Vakıflar, Mülkler, Mukataalar. İstanbul: İ. Ü. Edebiyat Fak. Yay. No: 503, Üçler Basımevi. Gökbilgin, M. Tayyib. (1957). Rumeli’de Yörükler, Tatarlar ve Evlâd-ı Fatihan.
• İstanbul: İ. Ü. Edebiyat Fak. Yay. No: 743, Osman Yalçın Matbaası. İnalcık, Halil. (1987). Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arnavid. Ankara: TTK.
• Kütükoğlu, Mübahat S. (1994). Osmanlı Belgelerinin Dili : Diplomatik.
• İstanbul: Kubbealtı Akademisi Kültür ve San’at Vakfı. Öztürk, Said. (1996), Osmanlı Arşiv Belgelerinde Siyakat Yazısı ve Tarihî
• Gelişimi. İstanbul: FEY Yay. Pakalın, Mehmet Zeki. (1971). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. C.I. İstanbul: MEB.
• Pitcher, Donald Edgar. (1999). Osmanlı İmparatorluğu’nun Tarihsel
• Coğrafyası. (Çev: Bahar Tırnakçı). İstanbul: Yapı Kredi Yay. Tabakoğlu, Ahmet. (1981). 1680-1750 Osmanlı Mali Tarihi. (Doktora Tezi). İstanbul.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. (1942). Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu
• Ocakları. C. I, Ankara: TTK. Yavuz, Ercan. (1986). Osmanlı İmparatorluğu`nda Bulgarlar ve Voynuklar. Ankara: TTK. Makaleler Barkan, Ömer
• İmparatorluğu’nda Toprak İşçiliğinin Organizasyon Şekilleri” Türkiye’de “XV. Toprak Meselesi, Toplu Eserleri I. İstanbul: Gözlem Yay. Gökbilgin, Tayyip. “Çingeneler”, İA, C.III: 420-427. İnalcık, Halil. “Yürüks, Their Origins, Expansion and Economic Role”, Oriental Carpet and Textile Studies, 39-65. Pulaha, Selami – Yücel, Yaşar. (1987). “Le Code (Kanunname) de Selim I
• (1512-1520) Et Certaines Autres Lois de La Deuixeme Moitic Du XVI Siecle ,
• (Tıpkı basımı ile birlikte) I. Selim Kanunnamesi ve XVI. Yüzyılın İkinci Yarısının Kimi Kanunları ”, Belgeler, XII/16 :1-49, Ankara :TTK. Şahin, İlhan.(1997). “Review of recent studies on the Nomads (yürüks) in the Ottoman Empire”, Asian Rsearch Trends 7, 139 -152.
• Şerifgil, Enver M. (1981). “Rumeli`de Eşkinci Yürükler”, Türk Dünyası
• Araştırmaları Dergisi, XII/2: 64-80. Şerifgil, Enver M. (1981). “Rumeli’de Istabl- ı Amire Voynukları”, Türk
• Dünyası Araştırmaları Dergisi, 1: 137. ve XVI. Asırlarda Osmanlı