TÜRKİYE'DE FAALİYETTE BULUNAN TİCARET BANKALARININ PERFORMANSLARINA GÖRE SINIFLANDIRILMASINDA ETKİLİ OLAN DEĞİSKENLERİN BELİRLENMESİ VE BİR UYGULAMA DENEMESİ

Yıl 2008, Sayı: 22, - , 20.06.2015

Gülnur Keçek Volkan Cinser

Öz

The usage of multivariate statistical analyses has been increasing rapidly over the last years. We can see that almost in all fields, from social events to economical incidents, researchers apply for more multivariate statistical analyses. When you look through to the banking sector, because the actors taking place in the banking sector whose effective and prosperous workings carry the great importance in the respective of country economies, researchers have started to use multivariate statistical analyses in this field since 1960’s. In this research, commerce banks taking the place in the Turkish banking system had been taken as a universe and the financial ratios having been derived from the financial tables of the year 2005 had been used. On this research firstly cluster analysis which is a multivariate statistical technic for the purpose of grouping banks showing the similar characteristic as regarding to financial ratios. Then, in order to put down the success of classification which is occurred and to reveal variables which have the great importance in this analysis, discriminant analysis which is a multivariate statistical technic is applied to the data of cluster analysis. Our research can be dealt with as a performance assessment for the reason that the financial ratios that are used in the research have showed the performance of the various sides of the business administration at that year

Anahtar Kelimeler

Cluster Analysis, performance assessment, commerce banks

TÜRKİYE'DE FAALİYETTE BULUNAN TİCARET BANKALARININ PERFORMANSLARINA GÖRE SINIFLANDIRILMASINDA ETKİLİ OLAN DEĞİSKENLERİN BELİRLENMESİ VE BİR UYGULAMA DENEMESİ

Öz

Son yıllarda çok değişkenli istatistiksel analizlerin kullanımı hızla artmaktadır. Sosyal olaylardan ekonomik vakalara kadar hemen hemen her alanda araştırmacıların daha fazla çok değişkenli istatistik analizlerine başvurduğunu görmekteyiz. Konu bankacılık sektörüne indirgendiğinde, bankacılık sektöründe yer alan aktörlerin etkin ve verimli çalışmalarının ülke ekonomileri açısından büyük önem taşıması nedeniyle, 1960’lı yıllardan beri araştırmacıların çok değişkenli istatistik analizleri bu alanda kullanmaya başladığı görülmektedir. Bu çalışmada Türk bankacılık sistemi içerisinde yer alan ticaret bankaları evren olarak alınmış ve 2005 yılı mali tablolarından türetilen oranlar kullanılmıştır. Çalışmada önce mali oranlar dikkate alınarak benzer özellik gösteren bankaları gruplandırmak amacıyla çok değişkenli istatistik tekniklerinden kümeleme analizi kullanılmıştır. Daha sonra ise yapılan sınıflandırmanın başarısını ortaya koymak ve bu sınıflandırmada daha büyük öneme sahip değişkenleri açığa çıkarmak için kümeleme analizi verilerine çok değişkenli istatistik tekniklerden diskriminant analizi uygulanmıştır. Çalışmada kullanılan mali oranlar işletmenin o yıl çeşitli açılardan performansını ortaya koyduğundan, çalışmamız performans değerlendirmesi olarak da ele alınabilir

Anahtar Kelimeler

Kümeleme Analizi, Performans değerlendirme, Ticaret Bankaları

Kaynakça

• AKTAŞ Ramazan, Endüstri İşletmeleri İçin Mali Başarısızlık Tahmini, TC. İş Bankası Kültür Yayınları, Yayın No: 323, Ankara, 1993. AKYÜZ Meltem, “Mali Başarısızlık Riskinin Genel Olarak Değerlendirilmesi ve Türk Mevduat Bankaları Üzerine Bir Deneme”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Ün. S.B.F., Adana, 1996.
• ALTMAN I. Edward, “Financial Ratios, Discriminant Analysis and The Prediction of Corporate Bankrupcty” The Journal of Finance, XXIII, 4, 1968: 589-609.
• ALTMAN I. Edward, HALDEMAN G. Robert, NARAYANAN Paul “Zeta Analysis”, Journal of Banking and Finance, 1, 1977: 29-54.
• ANDERBERG, R. Michael, Cluster Analysis For Applications, Academic Pres Inc., New York, 1973.
• AYDOĞAN Kürşat, ÇİLLİ Hüseyin, Bankalar Mali Verilerinin Yapısı, T.C. Merkez Bankası, Tartışma Tebliği, 1989.
• Bankalarımız 2005, Türkiye Bankalar Birliği Yayınları, Yayın No: 245, İstanbul, 2006.
• BEAVER, H. William, “Financial Ratios as Predictors of Failure”, Journal of Accounting Research, IV, January 1966: 71-111.
• BENLİ KESKİN Yasemin, “Mali Açıdan Başarılı ve Başarısız İşletmelerin Mali Oranları Arasındaki İlişkilerin Faktör Analizi İle İncelenmesi”, Gazi Ün., Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Ocak 2006: 53-71.
• CİVELEK Canfer, “Bir Gruba Bağlı olan ve Olmayan Türk Reel Sektör Firmaları Arasındaki Farklılıklar: Mali Başarı ve Başarısızlığı Ölçmede Kullanılan İstatistiksel Tekniklerle Bir Uygulama” Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2003.
• ÇABUK Adem, LAZOL İbrahim, Mali Analiz Teknikleri, Ceylan Matbaacılık, Bursa, 1998.
• ÇAKMAK Zeki, “Çoklu Ayırma ve Sınıflandırma Analizi”, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No: 658, Basılmış Doktora Tezi, Eskişehir, 1992.
• _______, Kümeleme Analizinde Geçerlilik Problemi ve Kümeleme Sonuçlarının Değerlendirilmesi, Dumlupınar Ün. Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:3, Kasım 1999: 187-205.
• ÇAKMAK Zeki, KEÇEK Gülnur, Comparison and Classification of European Union and Candidate Countries in terms of Education Indicators within The Process of European Union, The Changes and Transformations in the Socio-Economic and Political Structure of Turkey Within the EU Negotiations, Kütahya 2006.
• ÇİLLİ Hüseyin, TEMEL Tuğrul, Türk Bankacılık Sistemi İçin Bir Erken Uyarı Modeli, T.C. Merkez Bankası Kütüphanesi, No:8804, Şubat, 1988: 1-36.
• DEAKIN, B. Edward, “A Discriminant Analysis of Predictors Business Failure”. Journal of AcSayıing Research, Summer 1972: 167–179.
• DURUCASU, Hasan, AŞAN Zerrin, ER Fikret, “Öğrencilerin yaz okulu hakkındaki görüşleri için kümeleme analizi”, Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2006, Cilt/Vol: 7, Sayı/No: 1, Sayfa/pp: 97-101.
• FIRAT O. Ümit, DEMİRHAN Ayşe, “Ticaret Bankalarının Performans Analizi”, ODTÜ İktisat Kongresi ERK-2001: 1-17.
• GÖKTAN Erkut, “Muhasebe Oranları Yardımıyla ve Diskriminant Analizi Tekniği Kullanarak Endüstri İşletmelerinin Mali Başarısızlığının Tahmini Üzerine Ampirik Bir Çalışma” Yayınlanmamış Doçentlik Tezi, Ankara, 1981.
• GÜCENME Ümit, Mali Tablolar Analizi ve Enflasyon Muhasebesi, Marmara Kitabevi, Bursa, 2003.
• HAIR F. Joseph, ANDERSON E. Rolph, TAHTAM, L. Ronald, BLACK C. William, Multivariate Data Analysis, Prentice-Hall International, New Jersey, 1998.
• KESKİN Aydan, ÖZSELÇUK Erdinç, İşletme Sonuçları Konusunda Erken Uyarı Sistemi, T.Sınai Kalkınma Bankası A.Ş., İstanbul, 1984.
• ÖZKAN, M. Başak, “Kümeleme Analizi ve Bankalar Üzerine Bir Uygulama”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2000.
• SEVİM Şerafettin, Mali Tablolar Analizi, Ekpres Matbaa, Kütahya, 2005.
• SINKEY F. Joseph, “Identifying Problem Banks: How do The Banking Authorities Measure A Bank’s Risk Exposure ?”. Journal Of Money Credit and Banking. Vol. 10 No: 2, Mayıs 1978: 184–193.
• TAFFLER J. Richard and TİSSHAW Howard, “Going, Going, Gone Four Factors Which Factors Which Predict” Accountancy, March, 1977: 50-54.
• TAMARİ Meir, “Financial Ratios as a Means of Forecasting Bankrupcty” Management İnternational Rewiew, 1966:1 5-21.
• TATLIDİL Hüseyin, Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz, Akademi Matbaası, Ankara, 1996.
• TUAN A. Kadir, İşletmelerde Finansal Tabloların Analiz ve Yorumu, İpek Matbaacılık, Adana, 1978.
• ÜNAL Targan, “Firma Başarısızlıklarının Erken Uyarı Göstergeleri: Finansal Oranlar”. Para ve Sermaye Piyasası Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 103, 1987: 41-43.
• _______, “Firma Başarısızlıklarının Belirlenmesinde Bir Erken Uyarı Modeli” (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 1986.
• www.dp.com,(08.02.2007)
• www.tbb.org.tr, (15.10.2006).