GÜMRÜK BİRLİĞİNİN TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİNE ETKİLERİ: PANEL VERİ ANALİZİ

Yıl 2010, Sayı: 27, - , 20.06.2015

Cemalettin Kalaycı Seyfettin Artan

Öz

The customs union process between Turkey and European Union (EU) came into effect on January 1, 1996. The customs union has had some economic, social, and political effects on both Turkey and EU. Since customs union is basically a trade formation, the outcomes are mainly related with the field of foreign trade. Taking account the discussions and incidents into consideration, it can easily be noticed that there is not a complete agreement whether the foreign trade between Turkey and EU is for or against Turkey. In the process of customs trade, it is observed that while, in means of proportion, there is an increase in the export of investment and intermediate goods to EU, there is a decrease in the export of consumer goods and on the other hand, the situation in the import process is completely reverse. The unavoidable increase of foreign trade imbalance between Turkey and non-European countries after the customs union has exacerbated these discussions. This paper analyses the possible effects of customs union on the trade of Turkey with her most important commercial partner EU(15) by using panel data method. It is expected that the results will contribute to the discussions of gains and loses in the process of Turkey-EU customs union

Anahtar Kelimeler

-

GÜMRÜK BİRLİĞİNİN TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİNE ETKİLERİ: PANEL VERİ ANALİZİ

Öz

Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasında 1 Ocak 1996 tarihinde gümrük birliği süreci başlamıştır. Oluşturulan gümrük birliği gerek Türkiye gerek AB üzerinde bazı ekonomik, sosyal ve siyasal etkiler meydana getirmiştir. Gümrük birliği temelde ticari bir oluşum olduğu için ortaya çıkardığı etkiler daha çok dış ticaret alanında olmuştur. Bugüne kadar ki yaşanan gelişmelere ve tartışmalara bakıldığında, Türkiye AB arasındaki dış ticaretin Türkiye’nin lehine mi yoksa aleyhine mi olduğu konusunda tam bir mutabakatın sağlanamadığı görülmektedir. Gümrük birliği sürecinde oransal olarak Türkiye’nin AB’ye olan yatırım malı ve aramalı ihracatı artarken, tüketim malı ihracatının azaldığı, ithalatta ise ihracattaki gelişmelerin tam tersi bir gelişme yaşandığı gözlenmektedir. Gümrük birliği öncesinde Türkiye ile AB dışındaki ülkeler arasında Türkiye aleyhinde oluşan dış ticaret dengesizliğinin, gümrük birliği sonrasında önemli ölçüde artmış olması bu tartışmaları daha da alevlendirmiştir.Bu çalışma, gümrük birliğinin Türkiye’nin en önemli ticari ortağı olan AB (15) ülkeleri ile olan ihracatı üzerindeki muhtemel etkilerini panel veri analiz yöntemi kullanarak analiz etmektedir. Elde edilen sonuçların Türkiye-AB gümrük birliği sürecindeki kayıp ve kazanç tartışmalarına katkı yapması beklenmektedir

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Gümrük Birliği, Dış Ticaret, Çekim Modeli

Kaynakça

• Adam, A. ve Moutos, T. (2005), “Turkish Delight for Some, Cold Turkey for Others? The Effects of the EU-Turkey Customs Union”, CESifo Working Paper, No: 1550.
• Adam, A.ve Moutos, T. (2008), “The Trade Effects of the EU-Turkey Customs Union”, World Economy, 31, 685-700.
• Anderson, E. J. (1979), “A Theoretical Foundation for the Gravity Equation”, American Economic Review, 69(1), 106-116.
• Bergstrand, J. (1985), “The Gravity Equation in International Trade: Some Microeconomic Foundations and Empirical Evidence”, The Review of Economics and Statistic, 67(3), 474-481.
• Bilici, Ö., Erdil, E. ve Yetkiner, İ., H. (2008), “The Determining Role of EU in Turkey’s Trade Flows: a Gravity Model Approach”, Working Paper, No: 08/06.
• Bilgili, E. (2007), “Gümrük Birliği Sonrası Türkiye’nin Batı Avrupa’ya Olan İhracatının Sektörel Analizi”, Ege Akademik Bakış, 7, 239-250.
• Dura, C. ve Atik, H., (2007), Avrupa Birliği, Gümrük Birliği ve Türkiye, Nobel Yayınları, Ankara.
• Erzan, R., Filiztekin, A. ve Zenginobuz, Ü. (2007), “AB ile Gümrük Birliğinin Türkiye İmalat Sanayine Etkileri”, Gümrük Birliği ve Türkiye Sanayisi Üzerine Etkileri, TEPAV, 9-58.
• Harrison, G. W., Rutherford, T. F. ve Tarr, D. G., (1997), “Economic Implications for Turkey of a Customs Union with the European Union”, European Economic Review, 41, 861-70.
• IMF, Direction of Trade, http://www.imfstatistics.org/dot.
• Karluk, R., (2003), Avrupa Birliği ve Türkiye, Beta Yayınları, İstanbul.
• Lejour, A. M. ve de Mooij, R. A., (2004), “Turkish Delight: Does Turkey’s Accession to the EU Bring Economic Benefits?”, CESifo Working Paper, No: 1183.
• Linneman, H. (1966), An Econometric Study of International Trade Flows, North Holland, Amsterdam.
• Manisalı, E. (2001), İçyüzü ve Perde Arkasıyla Avrupa Çıkmazı: Türkiye Avrupa Birliği İlişkileri, Otopsi Yayınevi, İstanbul.
• Mercenier, J. ve Yeldan, E. (1997), “On Turkey’s Trade Policy: Is a Customs Union with Europe Enough?”, European Economic Review, 41, 871-80.
• Neyaptı, B., Taşkın, F. ve Üngör, M. (2003), “Has European Customs Union Agreement Really Affected Turkey’s Trade?”, METU International Conference in Economics, 06-09 September, Ankara.
• Pöyhönen, P. (1963), “A Tentative Model for the Flows of Trade between Countries”, Weltwirtschatftliches Archiv, 90, 93-99.
• Seymen, D. (2009), “Gümrük Birliği Türkiye’nin Avrupa Birliği ile Ticaretinde Ülke Yoğunlaşmasını Değiştirebilir mi?”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14, 199-220.
• Sulamaa, P. ve Widgren, M. (2007), “Turkish EU Membership: A Simulation Study on Economic Effects”, VATT Discussion Papers, No: 410.
• Time and Date, http://www.timeanddate.com/worldclock/distance.html
• Tinbergen, J. (1962), Shaping the World Economy: Suggestions for an International Economic Policy, New York, Twentieth Century Fund.
• TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/disticaretapp/Rapor.do.
• Tokatlıoğlu, M.Y. (2005), “Türkiye’de Dış Ticaretin Vergilendirilmesi ve Avrupa Birliği”, Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, 10, 46-72.
• Tonus, Ö. (2007), “Gümrük Birliği Sonrasında Türkiye’de Dışa Açıklık ve Sanayileşme”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 193-214.
• World Bank Development Indicators (WDI), 2009, www.worldbank.org/data
• Yıldırım, A. (2005), “Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye’de Dış Ticaret Hadlerinin Gelir Etkisi”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 157-168.