ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIĞI GLİŞTİRİCİ YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARINA ETKİ EDEN SOSYAL FAKTÖRLER

Yıl 2012, Sayı: 34, - , 20.06.2015

Hülya Yüksel

Öz

Protecting and promoting health is not only an individual issue but also a social one. The aim of this cross-sectional study was to determine health-promoting behaviors among university students and the sosyoeconomic and demographic factors that might influence them. The study sample of, consisted of sociology students at Dumlupınar University (n=456) who participated on a voluntary basis. We used a Health- Promoting Lifestyle Profile II, an instrument developed by Walker ve Hill-Polerecky (1997). Data were analyzed using descriptive statistics, t-test, ANOVA, and Pearson’s correlation. Our results show that overall health-promoting lifestyle behaviors among these students were at a moderate level. The longer students spend at the university, the more their health-promoting lifestyle behaviors decreased.. We found that health behavior is influenced by gender, socioeconomic status, and education of students’ mothers. To spread health-promoting lifestyle behaviors, comprehensive programs at the national level supported by social policies should be implemented and maintained

Anahtar Kelimeler

Health behaviors, social influences, university students, sociological perspective

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIĞI GLİŞTİRİCİ YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARINA ETKİ EDEN SOSYAL FAKTÖRLER

Öz

Sağlığın korunması ve geliştirilmesi sadece bireysel değil, aynı zamanda toplumsal bir sorundur. Bu çalışmada, üniversite öğrencilerinin sağlığı destekleyen davranışlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada öğrencilerin sosyo-ekonomik ve demografik özelliklerinin sağlığı destekleyen davranışları üzerindeki etkisi de araştırılmıştır. Araştırma tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın örneklemini, Dumlupınar Üniversitesi Sosyoloji bölümünde öğrenim gören ve araştırmaya gönüllü olarak katılan 456 öğrenci oluşturmaktadır. Verileri toplama aracı olarak, Walker ve Hill-Polerecky tarafından geliştirilen (1997) Sağlığı Geliştirici Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği kullanılmıştır (SGYBDÖ). Verilerin analizinde, betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA ve Pearson’s korelasyonu tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin sağlığı geliştirici yaşam biçimi davranışları orta düzeydedir. Öğrencilerin üniversitede geçirdikleri yıl arttıkça sağlığı geliştirici yaşam biçimi davranışları olumsuz biçimde etkilenmektedir. Ayrıca, sağlık davranışı cinsiyet, sosyoekonomik düzey ve annenin eğitim durumundan etkilenmektedir. Sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının yaygınlaşmasını amaçlayan ve sosyal politikalarla desteklenen, toplum düzeyindeki kapsayıcı programların ülke çapında uygulanması ve sürekliliği sağlanmalıdır

Anahtar Kelimeler

Sağlık davranışları, sosyal etkiler, üniversite öğrencileri, sosyolojik perspektif

Kaynakça

• ADAK, N.Ö. (2002). Sağlık Sosyolojisi Kadın ve Kentleşme, İstanbul: Birey.
• ALPAR, Ş. E. ŞENTURAN, L. KARABACAK, Ü., SABUNCU, N. (2008). “Change in the health promoting lifestyle behaviour of Turkish University nursing students from beginning to end of nurse training”, Nurse Education in Practice, 8: 382–388.
• ALTUN, İ. (2008). “Effect of a Health Promotion Course on Health Promoting Behaviors of University Students”, Eastern Mediterranean Health Journal, 14(4): 880-887.
• AKPINAR, E. E. AKPINAR, S. GÜLHAN, M. (2010). “Üniversite Öğrencilerinin Tütün Kullanımı ve Konu ile İlgili Bilgi Düzeyleri”, Solunum Dergisi,12(1):1-6
• AUERBACH, J.A., ve KRİMGOLD, B.K. (2001). Income, Socioeconomic Status, and Health: Exploring the Relationships, Washington DC: National Policy Association.
• AYAZ, S. TEZCAN, S. AKINCI, F. (2005). ”Hemşirelik Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlığı Geliştirme Davranışları”, C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 9 (2):26-34.
• AYDIN, T., ÇALIŞKAN, D., İÇLİ, F., SUNGUROĞLU, K. (2011). “Ankara Üniversitesi Yurtlarında Kalan Öğrencilerin Sigara İçme Konusundaki Tutum ve Davranışları”, IV. Sigara veya Sağlık Sempozyumu, Ankara.
• BANDURA, A. (2004).“Health Promotion by Social Cognitive Means”, Health Education ve Behavior, 31 (2): 143- 164.
• BUĞRA, A., KEYDER, Ç. (2003). Yeni Yoksulluk ve Türkiye’nin Değişen Refah Rejimi, Birleşmiş Milletler Kalkınma Raporu www.undp.org.tr/publicationsDocuments/new_poverty.pdf, Erişim Tarihi: 14 Ağustos 2012. Proje için Hazırlanan Raporu, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı,
• BEDİR, S., POLAT., D., DİKMEN, A.T. (2011). “Atatürk Üniversitesi Narman Meslek Yüksek Okulu Öğrencilerinin Sigara Kullanımını Etkileyen Faktörler”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25 (2): 237-248.
• BEKTAŞ, M., MALAK, A. T.,YUMER, A.S., KORKMAZ, M. ve ÖZKAN, A . (2010). “Turkısh University Students Nutritional Habits Regarding Cancer Prevention and Healthy Lifestyles”, Asian pasific Journal of Cancer Prevention, 11: 1347-1350.
• BUĞRA, A. Ve KEYDER, Ç. (2003). Yeni Yoksulluk ve Türkiye’nin Değişen Refah Rejimi, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Raporu.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, Ankara: Pegem A.
• CAN, G., ÖZDİLLİ, K., EROL O., ÜNSAR S., TULEK, Z., SAVAŞER, S. (2008). “Comparison Of The Health- Promoting Lifestyles of Nursing and Non-Nursing Students in Istanbul, Turkey “, Nursing Health Sciences 10(4):273–80.
• CİRHİNLİOĞLU, Z. (2001). Sağlık Sosyolojisi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• CONRAD, P. (2001). The Sociology of Health and İllnes Critical Perspectives, New York: Woth Publishers.
• DOĞAN, A.E. (2002) Birikimin Hamalları: Kriz, Neoliberalizm ve Kent, İstanbul: Donkişot akademi
• ESİN, N. (1999). “Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeğinin Türkçe’ ye uyarlanması”, Hemşirelik Bülteni, 12(45): 87-95.
• GİDDENS, A. (2008). Sosyoloji, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• GREEN, L.W. (1984). “Modifying and Developing Health Behavior”, Annual Review of Public Health, 5: 215-36.
• HACIHASANOĞLU, R., YILDIRIM, A., KARAKURT, P., ve SAĞLAM, R. (2011). “Healthy lifestyle behaviour in university students and influential factors in eastern Turkey”, International Journal of Nursing Practice,17: 43–51.
• HADDAD, L.G., AL-MA’ATİAH, R.A., CAMERON, S., ARMSTRONG-STASSEN, M. (2001). “Arabic Language Version of Health Promotion LifeStyle Profile”, Public Health Nursing, 15(2): 74-82.
• HEALTH 21 (1998) HEALTH21: an introduction to the health for all policy framework for WHO European Region, WHO:European Health for All Series;No. 5http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/109759/ EHFA5- E.pdf, Erişim Tarihi: 13 Ağustos 2012.
• İLHAN, N., BATMAZ, M. Ve AKHAN, L. U. (2010). “Üniversite Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları”, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanat Dergisi, 3(3):34-44.
• IŞIK, O. ve PINARCIOĞLU, M.M. (2001). Nöbetleşe Yoksulluk Gecekondulaşma ve Kent Yoksulları: Sultanbeyli Örneği, İstanbul: İletişim Yayınları.
• KARADAĞ, M. ve YILDIRIM, N. (2010). "Health behaviors in health sciences university students in Turkey." Social Behavior and Personality: an İnternational Journal, 38(1): 43+
• KARADENİZ, G., UÇUM, E. Y., DEDELİ, Ö., ve KARAAĞAÇ, Ö. (2008). “Üniversite Öğrencilerinin Sağlık Yaşam Biçimi Davranışları”, TAV Preventive Medicine Bulletin, 7(6):497-506.
• KASAPOĞLU, M.A. (1999). Sağlık Sosyolojisi: Türkiye’den Araştırmalar, Ankara: Sosyoloji Derneği Yayınları.
• LABONTE, R., SCHRECKER, T., PACKER, C., RUNNELS, V. (2011). Küreselleşme ve Sağlık, İstanbul: İnsev Yayınları.
• MARMOT, M. Ve WİLKİNSON, R.G. (2009). Sağlığın Sosyal Belirleyicileri, İstanbul: İnsev Yayınları.
• OECD (2011), Society at a Glance 2011 - OECD Social Indicators (www.oecd.org/els/social/indicators/SAG). Erişim tarihi 14 Ağustos 2012.
• ÖZKAN, S., YILMAZ, E. (2008). “Hastanede Çalışan Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimleri’’, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 3(7):89-105.
• PEKER, K., BERMEK, G. (2011). “Predicdors Of Health-Promoting Behaviors Among Freshman Dental Studens, At İstanbul University” Journal Of Dental Education:413-420.
• PINAR, R., ÇELİK, R., ve BAHCECİK, N. (2009). “Reliability and Construct Validity of the Health-Promoting Lifestyle Profile II in an Adult Turkish Population”, Nursing Research, 58 (3): 184–193.
• STOCK, C., WİLLE, L. ve KRAMER, A. (2001). “Gender-specific health behaviors of German university students predict the interest in campus health promotion”, Health Promotion International, 16, 145–154.
• ŞENSES, F. (2009). Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, İstanbul: İletişim Yayınları.
• TAJİK, M., GALVA, H.M. ve SİQUEİRA, E. (2008). “Health Survey Instrument Development Through a Community-Based Participatory Research Approach: Health Promoting Lifestyle Profile (HPLP-II) and Brazilian Immigrants in Greater Boston”, Journal of İmmigrant and Minority Health, 12: 390-397.
• TOKUÇ, BERBEROĞLU, (2007) “Edirne merkez ilçe ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerde sağlığı geliştirici davranışlar” ,TSK Koruyucu Hekimliği Bülteni, 6(6):421-426.
• TOPÇU, S., BEŞER, A. (2011). “Health Promoting Life-styles Among Immigrant And Nonimmigrant Women”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, 4(2):56-62.
• TUĞUT,N., BEKAR M. (2008). “Üniversite Öğrencilerinin Sağlığı Algılama Durumları İle Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Arasındaki İlişki”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 11:3.
• TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu (2009) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2009,Online at: http://tu ikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/ adnks.zul, Erişim tarihi: December 29, 2011.
• TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu (2011) http://tuikapp.tuik.gov.tr/ Erişim tarihi: 6 Ağustos 2012
• UĞURLU, Ö., PINARCIOĞLU, N.Ş., KANBAK, A., ŞİRİNER, M. (2010). Türkiye Perspektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları, İstanbul: Örgün Yayınevi.
• VON BOTHMEN, M. ve FRİDLUND, B. (2005). “Gender differences in health habits and in motivation for a healthy lifestyle among Swedish university students”, Nursing ve Health Sciences, 7: 107–118.
• WALKER, S. N., HİLL-Polerecky, D. M. (1997).Psychometric Evaluation of Health Promoting Lifestyel Profile II. Unpublished manuscript, University of Nebraska Medical Center, College of Nursing, Lincoln.
• WALKER, S. N., KERR, M. J., PENDER, N. J., ve SECHRİST, K. R. (1990). “A Spanish language version of the Health-Promoting Lifestyle Profile”, Nursing Research, 39(5), 268-273.
• WALKER, S. N., SECHRİST, K. R., ve PENDER, N. J. (1987). “The Health-Promoting Lifestyle Profile: Development and psychometric characteristics”, Nursing Research, 36(2), 76-81.
• WEİTZ, S. (2001). The Sociology of Health and İllness and Health Care A Critical Approach, California: Wadsworth/Thomson Learning
• WHİTE, K. (2002). An Introduction to the Sociology of Health and İllness, London: Sage Publications.
• WHO (1986). Healthy Cities, http://www.euro.who.int/en/what-we-do/health-topics/environment-and-health/urban- health/activities/healthy-cities
• WİLKİNSON, R.G. (2001). “Why Is Inequality Bad for Health?” In:Income, Scoioeconomic Status, and Health: Exploring the Relationships. Editors: Auerbach, J.A. & Krimgold, B.K., Washington DC: National Policy Association.
• YILDIZ, Ö. (2008). “Küreselleşme, Sağlık ve Toplum”, Gaziantep Tıp Dergisi, 30-34.
• YILMAZ, A. (2004). İkinci Küreselleşme Dalgası: Kavram, Süreç ve Sorunlar, İstanbul: Vadi.
• YÜKSEL, H. (2010) Turkey, In: Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality and Nutrition Professionals (Editör) Sarı Edelstein, Massachusetts: Jones and Bartlett Publishers.