İMALAT SANAYİSİNDE TÜRKİYE'NİN AB İLE TİCARETİNİN YAPISI VE REKABET GÜCÜ: TEKNOLOJİ DÜZEYLERİNE GÖRE BİR İNCELEME

Yıl 2014, Sayı: 41, 0 - 0, 20.06.2015

Gökhan Özdamar -

Öz

In this study, Turkey’s foreign trade structure and competitiveness against EU(28) is analyzed for the postCustoms Union period (1996–2012) in the context of different technology levels of manufacturing industry. As an analysis method, Export-Import Technology Composition Index, Concentration Ratio, Revealed Comparative Advantages Index, IntraIndustry Trade Index, Marginal Intra-Industry Trade Index and Sectoral Bilateral Trade Concentration Index techniques are applied in the study. The results of the mentioned analysis are as follows: (i) In manufacturing industry, weighted average of Turkey’s export to the EU corresponds to Medium-Low Technology level, whereas weighted average of Turkey’s import from the EU corresponds to Medium-High Technology level. (ii) Turkey’s foreign trade with the EU is limited to few countries. (iii) It was seen that Turkey doesn’t have competitiveness towards EU in the aggregate levels of High Technology Industries and Medium-High Technology Industries during the entire period of the study. Despite the fact that competitiveness of Turkey towards EU is high in the aggregate level of Low Technology Industries and at about minimum acceptable value in the aggregate level of Medium-Low Technology Industries. (iv) Intra Industry Trade between Turkey and EU has increased in almost all industry groups except Low Technology Industry group. (v) Marginal trade between Turkey and EU in manufacturing industry has turned out to be Intra-Industrial structure from Inter-Industrial structure since 2002. (vi) Turkey is concentrated on EU in exporting of High, Medium-High and Low Technology Industries’ aggregate levels and in importing of Medium-High Technology and partially High Technology Industries aggregate levels

Anahtar Kelimeler

-

İMALAT SANAYİSİNDE TÜRKİYE'NİN AB İLE TİCARETİNİN YAPISI VE REKABET GÜCÜ: TEKNOLOJİ DÜZEYLERİNE GÖRE BİR İNCELEME

Öz

Çalışmada imalat sanayisinin farklı teknoloji düzeyleri bağlamında Türkiye’nin AB(28) ile ticaretinin yapısı ve AB karşısındaki rekabet gücü, Gümrük Birliği sonrası 1996-2012 dönemi için incelenmiştir. Yöntem olarak İhracat-İthalat Teknoloji Kompozisyonu İndeksi, Yoğunlaşma Oranı, Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük İndeksi, Endüstri İçi Ticaret İndeksi, Marjinal Endüstri İçi Ticaret İndeksi ile Sektörel Bilateral Ticaret Yoğunlaşma İndeksleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgular şunlardır: (i) İmalat sanayisinde Türkiye’nin AB’ye ihracatının ağırlıklı ortalaması Orta-Düşük Teknoloji düzeyine, AB’den ithalatının ağırlıklı ortalaması Orta-İleri Teknoloji düzeyine karşılık gelmektedir. (ii) AB ile yapılan dış ticaret az sayıda ülke üzerinde yoğunlaşmıştır. (iii) Türkiye, AB karşısında İleri Teknoloji Sanayilerin toplamı ve Orta-İleri Teknoloji Sanayilerin toplamı düzeylerinde ilgili dönemin tamamında rekabet dezavantajına, buna karşın Düşük Teknoloji Sanayilerin toplamı düzeyinde yüksek değerde, Orta-Düşük Teknoloji Sanayilerin toplamı düzeyinde ise sınır değerde rekabet gücüne sahiptir. (iv) Türkiye-AB arasındaki Endüstri İçi Ticaret, Düşük Teknoloji Sanayiler dışındaki gruplarda artmıştır. (v) İmalat sanayisinde Türkiye-AB arasındaki marjinal ticaret, İleri Teknoloji Sanayiler dışındaki gruplarda 2002’den itibaren endüstriler arasından endüstri içi bir yapıya dönmüştür. (vi) Türkiye’nin İleri, Orta-İleri ve Düşük Teknoloji Sanayiler gruplarının toplam düzeyleri ihracatı, Orta-İleri ve kısmen İleri Teknoloji Sanayiler grupları toplam düzeyleri ithalatı AB üzerinde yoğunlaşmaktadır

Anahtar Kelimeler

Türkiye-AB Dış Ticareti, İmalat Sanayisi Teknoloji Grupları, Rekabet Gücü, Açıklanmış Karşılaştırmalı

Kaynakça

• AKKOYUNLU, A. S. (1996). “Yeni Dış Ticaret Teorileri”, Ekonomik Yaklaşım, Cilt: 7, Sayı: 21.
• BALASSA, B. (1965). “Trade Liberalisation and ‘Revealed’ Comparative Advantage”, The Manchester School of Economic and Social Studies, Vol. 33, No. 2 (May), 99-123.
• BRÜLHART, M. (1994). “Marginal Intra-Industry Trade: Measurement and Relevance for the Pattern of Industrial Adjustment”,
• Weltwirtschaftliches Archiv, Vol. 130, No. 3. BRÜLHART, M. ve THORPE, M. (2001). “Export Growth of NAFTA Members, Intra-Industry Trade and Adjustment”, Global
• Business and Economics Review, Vol. 3, No. 1, 94-110. ÇALIŞKAN, Ö. (2010). “Türkiye-AB Ticaretinde Endüstri-İçi Ticaret Olgusu, 1990-2007”, Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 2, 1-45.
• ERLAT, G. ve AKYÜZ, O. (2001). “Country Concentration of Turkish Exports and Imports Over Time”, Topics in Middle
• Eastern and North African Economies, Electronic Journal, Middle East Economic Association and Loyola University Chicago, Vol. 3, September-2001.
• GROSSMAN, M.G. ve HELPMAN, E. (1989). “Product Development and International Trade”, The Journal of Political Economy, Vol. 97, No. 6, 1261-1283.
• GRUBEL, G.H. ve LLOYD, P.J. (1975). Intra-Industry Trade, London: Macmillan.
• KÖSEKAHYAOĞLU, L. (2003). “Comparative Advantage of Turkey with Regard to the EU”, Süleyman Demirel Üniversitesi
• İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, 147-151. KRUGMAN, P. R. ve OBESTFELD, M. (2000). International Economics: Theory and Policy, 5th edition, Reading
• Massachusetts: Addison-Wesley. KÜÇÜKAHMETOĞLU, O. (1995). “Gümrük Birliği ve Türkiye’nin Rekabet Gücü”, Gümrük Dergisi, Aralık-1995, s.25-26.
• KÜÇÜKAHMETOĞLU, O. (2000). “Türkiye-AB Gümrük Birliği’nin İktisadi Etkileri”, İktisat Dergisi, İ.Ü. İktisat Fakültesi
• Mezunları Cemiyeti (İFMC), Sayı: 408, 2000.
• KÜÇÜKAHMETOĞLU, O. (2001). “Endüstri İçi Ticaret ve Türkiye”, Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 2, 200
• MURSHED, S. M. (2001). “Patterns of East Asian Trade And Intra-Industry Trade In Manufactures”, Journal of the Asia Pacific Economy, Vol: 6:1, 99-123.
• OECD – ORGANISATION FOR ECONOMIC CO-OPERATION AND DEVELOPMENT (2011), ISIC Rev.3 Technology
• Intensity Definiton, OECD Directorate for Science, Technology and Industry, Economic Analysis and Statistic Division, 7 July 2011, http://www.oecd.org/sti/ind/48350231.pdf, (25.07.2013).
• ROMER, P. M. (1990). “Endogenous Technological Change”, The Journal of Political Economy, Vol. 98, No. 5, Pt. 2, 71-102.
• SEYİDOĞLU, H. (2009). Uluslararası İktisat – Teori Politika ve Uygulama, İstanbul: Güzem Can Yay.
• SEYMEN, D. A. (2009). Türkiye’nin Dış Ticaret Yapısı ve Rekabet Gücü, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• SEYMEN, D. ve GÜMÜŞTEKİN, B. (2011). “R&D Intensive Goods Trade and Competitiveness of Turkey in the European
• Union Market”, European Trade Study Group 13rd Annual Conference, 8-11 September, Copenhagen. TAYMAZ, E., VOYVODA, E. ve YILMAZ, K. (2008). “Türkiye İmalat Sanayiinde Yapısal Dönüşüm, Üretkenlik ve Teknolojik
• Değişme Dinamikleri”, ERC Working Papers in Economics, No: 08/04, Economic Research Center-Middle East Technical University, November-2008.
• TÜİK - TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2013), Dış Ticaret İstatistikleri, http://tuikapp.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul, (002013).
• UTKULU, U. (2005). Türkiye’nin Dış Ticareti ve Değişen Mukayeseli Üstünlükler, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• UTKULU, U. ve SEYMEN, D. (2004). “Revealed Comparative Advantage and Competitiveness: Evidence for Turkey vis-a-vis the EU/15”, European Trade Study Group 6th Annual Canference, 9-11 September, Nottingham.
• ÜNSAL, E. M. (2005). Uluslararası İktisat: Teori, Politika ve Açık Ekonomi Makro İktisadı, Ankara: İmaj Yay.
• WOLFMAYR-SCHNITZER, Y. (1998). "Trade Performance of CEECs According to Technology Classes", in OECD – WIFO –
• WIIW, The Competitiveness of Transition Economies, OECD Proceedinigs, OECD, Paris. YAYLA, M. (2007). “Türk Bankacılık Sektöründe Yoğunlaşma ve Rekabet: 1995-2005”, BDDK Bankacılık ve Finansal
• Piyasalar Dergisi, Cilt.1, Sayı.1, 35-59. YENER ERCAN, N. (2002). “İçsel Büyüme Teorisi: Genel Bir Bakış”, DPT Planlama Dergisi, 42. Yıl özel Sayısı.