25.TÜRKİYE'DE DOĞALGAZ KULLANIMI VE KALKINMANIN MEKÂNSAL ANALİZİ

Yıl 2015, Sayı: 43, 0 - 0, 20.06.2015

Adem Yılmaz Mustafa Durman

Öz

In recent years Turkey's economic growth has been increased rapidly in parallel with the use of energy resources. Especially natural gas among the sources of energy is standing out with increasing use, both in residences and industries due to its clean source and ease of use. However, the consumption quantitiy of natural gas realizations in all cities are not equal. From this point the scope of this study is investigating the effect of increasing natural gas consumption to regional development. For this purpose exploratory spatial data analysis (ESDA) has been applied in the study. According to the results of spatial disparities have been identified, both in consumption quantitiy of natural gas and in the level of socio-economic development. These spatial inequalities reflect Turkey’s east-west dilemma in socio-economic differences. Furthermore natural gas consumption and socioeconomic development level’s spatial clusters were identified in this study. These spatial clusters are similar for both variables between each other. This similitude shows that both natural gas –high quality, clean and also easy to use- investment and usage is inadequate in the low level of socio-economic development regions. In order to improve these underdeveloped provinces’ economic conditions in Eastern and South Eastern Anatolian regions in Turkey, policy makers should create such an economic environment to increase investments in energy and therefore promoting the consumption of natural gas is required

Anahtar Kelimeler

Socio-economic Development, Development, Natural Gas, ESDA, LISA

25.TÜRKİYE'DE DOĞALGAZ KULLANIMI VE KALKINMANIN MEKÂNSAL ANALİZİ

Öz

Türkiye’nin son yıllardaki ekonomik büyümesine paralel olarak enerji kaynaklarının kullanımı da hızla artmıştır. Enerji kaynaklarının içinde özellikle doğal gaz -sanayide ve konutlarda hem temiz bir kaynak olması ve hem de kullanım kolaylığı açısından- artan kullanımı ile göze çarpmaktadır. Ancak doğalgaz kullanımı tüm şehirlerde eşit seviyede gerçekleşmemektedir. Bu noktadan hareketle çalışmanın amacı eneji kayakları içinde doğalgazın artan kullanım oranlarının bölgesel kalkınmaya etkisini araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada keşfedici mekânsal veri analizi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre gerek doğalgaz kullanımında gerek sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesinde mekânsal eşitsizlik tespit edilmiştir. Bu mekânsal eşitsizlik Türkiye’de doğu ve batının sosyo-ekonomik ikilemini yansıtmaktadır. Çalışmada ayrıca doğalgaz kullanımı ve sosyoekonomik gelişmişlik seviyesinin mekânsal kümelenmeleri tespit edilmiştir. Bu mekânsal kümelenmeler her iki değişken için birbirleri arasında benzerlik göstermektedir. Bu örtüşme sosyo-ekonomik gelişmişliği düşük olan bölgelerde kaliteli, temiz ve kullanımı kolay olan doğalgaz yatırımlarının ve doğalgaz kullanımının düşük olduğunu göstermektedir. Türkiye’de sosyoekonomik gelişmişliği düşük olan Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerindeki illerin durumunu iyileştirmek için politika yapıcıların bu bölgelere enerji yatırımlarının arttırılması için gerekli ortamın sağlaması ve dolayısıyla doğalgaz kullanımını yaygınlaştırması gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik, Kalkınma, Doğalgaz, ESDA, LISA

Kaynakça

• ANSELİN, L., Syabri, I. & Kho, Y., (2006), “GeoDa: An Introduction To Spatial Data Analysis”, Geogr Anal, Issue 38, pp. 5- 22.
• BENKA, Stephen G., (2002), Energy Challenge - Special Issue, Physicstoday.org, April.
• BOTAŞ Yıllık Raporları (2003 – 2013).
• BP World Energy Outlook, 2013.
• BRADBROOK, Adrian J. and Judith G. GARDAM , (2010), Netherlands International Law Review, LVII: “Energy And Poverty: A Proposal To Harness Internatıonal Law To Advance Unıversal Access To Modern Energy Servıces”.
• ÇELEBİOĞLU, Fatih and Sandy, DALL’ERBA, (2010), “Spatial disparities across the regions of Turkey: an exploratory spatial data analysis”, Annual Regional Science.
• DİNÇER, Bülent vd., (2003), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, Bölgesel Gelişme Ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Mayıs.
• DUKAMBAYEVA, Assel, (2011), “Enerji Politikaları Bağlamında Kalkınma Perspektifinden Türkiye-Kazakistan Ekonomik İlişkileri”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, S.B.E.
• EPDK “Doğalgaz Sektör Araştırması”, (2012), http://www.etkb.gov.tr
• EPDK Doğalgaz Sektör Raporu, (2013), http://www.etkb.gov.tr
• ETKB, Dünya ve Türkiye Enerji Görünümü (2002 - 2011), http://www.etkb.gov.tr
• GEORGANTOPOULOS, Andreas G. and Anastasios D. TSAMIS, (2011), “The Relationship between Energy Consumption and GDP: A Causality Analysis on Balkan Countries”, European Journal of Scientific Research, Vol.61 No.3.
• KARAGÖL, Erdal vd., (2007) “Türkiye’de Ekonomik Büyüme İle Elektrik Tüketimi İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8 (1).
• LANDOLSI, Monia and Jaleleddine, Ben REJEB, (2011), “Does Energy Consumption Cause Economic Growth? Empirical Evidence From Tunisia”, Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 5(12).
• MUCUK, Mehmet ve Doğan, UYSAL, (2009), “Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme” Maliye Dergisi, Sayı 157, Temmuz-Aralık.
• OCKWELL, David G., (2008), Energy and Economic Growth, Energy Policy, 36.
• TOBLER, Waldo, (2004), On The First Law of Geography: A Reply, “Annals of the Association of American Geographers.
• TUNCER, Güner, (2013), “Kamu Harcamaları Ve Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik İlişkisinin Mekânsal Analizi: Türkiye Uygulaması”, (Doktora Tezi), Kütahya.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı, “İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (Sege-2011)”, 2013, http://www.kalkinma.gov.tr
• YANAR, Rüstem ve Güldem, KERİMOĞLU, (2011), “Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi” Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 3, No 2.
• ZEREN, Fatma and Burcu, K. SAVRUL, (2012), “Türkiyede Şehirleşmeyi Etkileyen Faktörler: Mekansal Ekonometri Analizi”, Journal of Yasar University.