Evaluation of Financial Performance of Venture Capital Investment Trusts By Critic-Promethee Integrated Decision Making Method: An Application in Borsa İstanbul

Yıl 2020, Sayı: 63, 54 - 73, 22.01.2020

Mehmet Apan , Ahmet Öztel

Öz

Capital is an important factor for the
establishment and growth of enterprises. Firms should be able to obtain the
capital they need to be able to continue their activities successfully in a
competitive environment. Venture Capital Investment Trusts(VCITs) operate as an
alternative capital market institutions for companies that lack resources but
want to grow. In this study, it is aimed to evaluate the performances of VCITs.
In this study, 7 (VCITs) firms  whose
shares are currently traded on Borsa İstanbul and whose financial data on KAP (Kamu Aydınlatma Platformu) platform are full for the
period of 2012-2016 are included in anlysis. PROMETHEE, one of the multi-criteria
decision-making methods, was used fort he financial performances of the VCITs with
the help of selected financial ratios. CRITIC weighting method was used to
determine the significance levels of financial ratios. Both methods are
objective methods that do not require expert opinion or decision maker
preferences. It has been observed that the criteria generally have close weight
values. Nevertheless, the Short-Term Liabilites / Total Liabilities and Equity Ratio
and Long-Term Liabilites / Total Liabilities and Equity Ratio have the highest
weights. GOZDE is the most successful company in terms of average success in
all periods and VERTU showed the lowest performance. In this study, an
objective framework is presented by the CRITIC-based PROMETHEE method in
financial performance analysis.

Anahtar Kelimeler

Venture Capital, VCITs, CRITIC, PROMETHEE

Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının Critic-Promethee Bütünleşik Karar Verme Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirmesi: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama

Öz

İşletmelerin kurulması ve
büyümesi için sermaye önemli faktördür. İşletmelerin rekabet ortamında başarılı
olarak faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için ihtiyaç duydukları sermayeyi
elde edebilmeleri gerekir. Kaynak yetersizliği çeken ama büyümek isteyen
işletmeler için Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları (GSYO) alternatif bir
sermaye piyasası kurumları olarak faaliyet göstermektedir. Bu nedenle
GSYO’ların performanslarının değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada,
2012-2016 döneminde hisse senetleri Borsa İstanbul’da işlem gören GSYO’ların
finansal performansları, seçili finansal oranlar yardımıyla çok kriterli karar
verme yöntemlerinden PROMETHEE kullanılarak analiz edilmiştir. Finansal
oranların önem düzeylerini belirlemede, CRITIC ağırlıklandırma yöntemi
kullanılmıştır. Yöntemlerin her ikisi de uzman görüşü veya karar verici
tercihlerine ihtiyaç duymayan nesnel yöntemlerdir. Kriterlerin, genel olarak
yakın ağırlık değerleri aldığı gözlenmiştir. Bununla beraber, Kısa Vadeli
Yabancı Kaynaklar/Pasif Oranı ile Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar/Pasif Oranı en
yüksek ağırlıklara sahip olmuşlardır. Tüm dönemlerdeki başarı ortalamaları
dikkate alındığında GOZDE en başarılı firma olurken, VERTU en düşük performansı
göstermiştir. Bu çalışmada finansal performans analizinde CRITIC tabanlı
PROMETHEE yöntemi ile nesnel tabanlı bir çerçeve ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Girişim Sermayesi, GSYO, CRITIC, PROMETHEE, ÇKKV (Çok Kriterli Karar Verme)

Kaynakça

• Akbulut, R., Rençber, Ö. F., & Şen, B. (2016). Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının Karlılıklarına Göre Performanslarının Analizi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(36), 273–290.
• Akçakanat, Ö., Aksoy, E., & Teker, T. (2018). CRITIC ve MDL Temelli EDAS Yöntemi ile TR-61 Bölgesi Bankalarının Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(32), 1-24.
• Akkaya, G. C., & Demireli, E. (2010). Finansal Kararların Verilmesinde PROMETHEE Sıralama Yöntemi. Ege Akademik Bakış, 10(3), 845-854.
• Akkaya, G. C., & Uzar, C. (2013). The Usage of Multiple-Criteria Decision Making Techniques on Profitability and Efficiency: An Application of PROMETHEE. International Journal of Economics and Finance Studies, 5(1), 149–156.
• Akyüz, G., & Aka, S. (2017). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Tedarikçi Performansı Değerlendirmede Toplamsal Bir Yaklaşım. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(2), 28-46. doi:http://dx.doi.org/10.11611/yead.277893
• Albadvi, A., Chaharsooghi, S. K., & Esfahanipour, A. (2007). Decision making in stock trading: An application of PROMETHEE. European Journal of Operational Research, 177(2), 673-683. doi:https://doi.org/10.1016/j.ejor.2005.11.022
• Altınırmak, S., Gülcan, B., & Karamaşa, Ç. (2016). Analysing Securities Investment Trusts Traded in BIST via AHP-PROMETHEE Methodology. Journal of International Scientific Publications, 10, 458-472. www.scientific-publications.net
• Apan, M., & Öztel, A. (2018). Ölçek Bazlı Finansal Performansın Promethee Yöntemiyle Belirlenmesi: Farklı Ağırlıklandırma Yöntemlerine Dayalı Karşılaştırmalı Bir Analiz. İşletme Bilimi Dergisi, 6(1), 207-244. doi:https://dx.doi.org/10.22139/jobs.357134
• Arat, M.E., Çetin, A., & Keleş, E. (2018). İşletmelerde Finansal Analiz ve Uygulamaları. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Araz, C., & Ozkarahan, I. (2005). A Multicriteria Sorting Procedure for Financial Classification Problems: The Case of Business Failure Risk Assessment. M. Gallagher, J. P. Hogan, & F. Maire içinde, Intelligent Data Engineering and Automated Learning - IDEAL 2005 (s. 563-570.). Berlin: Springer-Verlag.
• Ayrım, Y., & Can, G. F. (2017). Risk Değerlendirmesinde CRITIC Metodu ile Sektörlerin Karşılaştırılması. Journal of Turkish Operations Management, 1(1), 67-78.
• Aytaç, D. (2015). Yeniliğin Finansmanı: Girişim Sermayesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(1), 59-80.
• Aytaç-Adalı, E., & Tuş-Işık, A. (2017). CRITIC and MAUT Methods for the Contract Manufacturer Selection Problem. European Journal of Multidisciplinary Studies, 2(5), 93-101.
• Bağcı, H., & Rençber, Ö. F. (2014). Kamu Bankaları ve Halka Açık Özel Bankaların Promethee Yöntemi İle Kârlılıklarının Analizi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 39-47.
• Bayazıtlı, E., Özdemir, F. S., & Çolak, A. (2015). Risk Sermayesi Yatırımı ve Rüzgar Enerjisi Sektöründe Örnek Olay İncelemesi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3), 83-100. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/niguiibfd/
• Brans, J.-P. (1982). The Engineering of Decision: Elaboration Instruments of Decision Support Method PROMETHEE. Quebec, Canada: Laval University.
• Brans, J.-P., Vincke, P., & Mareschal, B. (1986). How to Select and How to Rank Projects: The PROMETHEE Method. European Journal of Operational Research, 24(2), 228-238.
• Can, G. F., Atalay, K. D., & Eraslan, E. (2018). HTEA Temelli CRITIC Yöntemi İle Bir Devlet Hastanesinde Risk Değerlendirme Uygulaması. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi(6), 176-187. doi:10.21923/jsed.349717
• Chaabouni, K. (2011). Determinants and Legitimacy of Venture Capital Financing: An Empirical Verification. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 27-38.
• Çakır, S., & Perçin, S. (2013). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü. Ege Akademik Bakış, 13(4), 449-459.
• Çalışkan, E., & Eren, T. (2016). Bankaların Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Bilim Teknoloji Dergisi, 6(2), 85-107.
• Çelikkaya, A. (2007). AB’ye Uyum Sürecinde Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına Sağlanan Vergisel Avantajların Değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 241-259. https://hdl.handle.net/11421/399
• Çonkar, M. K. (2017). Bir İslami Finansman Aracı Olarak Girişim(Risk) Sermayesi Finansman Yöntemi: İşleyişi, Finans Sistemimize Katkıları. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 3(2), 100-124. doi:10.25272/j.2149-8407.2017.3.2.05
• De Almeida Filho, A. T., Clemente, T.R.N., Morais, D. C., & De Almeida, A. T. (2018). Preference Modeling Experiments with Surrogate Weighting Procedures for the PROMETHEE Method. European Journal of Operational Research, 264(2), 453-461.
• Demircioğlu, M., & Coşkun, İ. T. (2018). CRITIC-MOOSRA Yöntemi ve UPS Seçimi Üzerine Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 183-195.
• Deng, H., Yeh, C.-H., & Willis, R. J. (2000). Inter-Company Comparison Using Modified TOPSIS with Objective Weights. Computers & Operations Research(27), 963-973. doi:10.1016/S0305-0548(99)00069-6
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining Objective Weights in Multiple Criteria Problems: The CRITIC Method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
• Elmas, B., & Yılmaz, H. (2016). Firmaların Finansman Sorununa Alternatif Olarak Girişim Sermayesi Finansman Modelinin Kullanımı: İstanbul İlinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(4), 811-830.
• Ergün-Bülbül, S., & Köse, A. (2016). Türk Sigorta Sektörünün PROMETHEE Yöntemi ile Finansal Performans Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38 (1), 187-210. doi:10.14780/iibd.29194
• Ertürk, H., & Sayılgan, G. (2014). Girişim Sermayesi Fonları ve Bu Fonların Geliştirilmesinde Kamunun Rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43(2), 293-318. www.ifdergisi.org
• Figueira, J., Greco, S., & Ehrgott, M. (2005). Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys. JosÉ Figueira, Salvatore Greco, & Matthias Ehrgott. içinde Springer Science & Business Media.
• Ghorabaee, M. K., Amiri, M., Zavadskas, E. K., & Antuchevičiené, J. (2017). Assessment of third-party Logistics Providers Using a CRITIC–WASPAS Approach with Internal Type-2 Fuzzy Sets. Transport, 32(1), 66–78. doi:10.3846/16484142.2017.1282381
• Gökalp, F. (2015). Comparing the Financial Performance of Banks in Turkey By Using Promethee Method. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 6(1), 63-82. doi:http://dx.doi.org/10.18354/esam.90895
• Groh, A. P., & Wallmeroth, J. (2016). Determinants of Venture Capital Investments in Emerging Markets. Emerging Markets Review, 29, 104–132. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.ememar.2016.08.020
• Gün, M., & Karadağ, H. (2016). A Study on Venture Capital: Performance Analysis of Venture Capital Investment Trust Incorporations in Turkey. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 57-74.
• Ighravwea, D. E., & Babatunde, M. O. (2018). Selection of a Mini-grid Business Model for Developing Countries Using CRITIC-TOPSIS with Interval Type-2 Fuzzy Sets. Decision Science Letters(7), 427–442. www.GrowingScience.com/dsl
• Kazan, H., & Ozdemir, O. (2014). Financial Performance Assessment of Large Scale Conglomerates Via TOPSIS and CRITIC Methods. International Journal of Management and Sustainability, 3(4), 203-224. http://pakinsight.com/?ic=journal&journal=11
• Kılıç, O., & Çerçioğlu, H. (2016). TCDD İltisak Hatları Projelerinin Değerlendirilmesinde Uzlaşık Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri Uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(1), 211-220.
• Lin, Z., Wen, F., Wang, H., Lin, G., Mo, T., & Ye, X. (2018). CRITIC-Based Node Importance Evaluation in Skeleton-Network Reconfiguration of Power Grids. IEEE Transactions on Circuits and Systems II: Express Briefs, 65(2), 206–210.
• Madić, M., & Radovanović, M. (2015). Ranking of Some Most Commonly Used Nontraditional Machining Processes Using ROV and CRITIC Methods. U.P.B. Sci. Bull., Series D, 77(2), 193-204.
• Mamak-Ekinci, E. B., & Can, G. F. (2018). Algılanan İş Yükü ve Çalışma Duruşları Dikkate Alınarak Operatörlerin Ergonomik Risk Düzeylerinin Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımı ile Değerlendirilmesi. Ergonomi, 1(2), 77-91.
• Orakçı, E., & Özdemir, A. (2017). Telafi Edici Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Türkiye ve AB Ülkelerinin İnsani Gelişmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Afyonkarahisar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 61-74. doi:10.5578/jeas.49652
• Ömürbek, N., & Eren, H. (2016). PROMETHEE, MOORA VE COPRAS Yöntemleri ile Oran Analizi Sonuçlarının Değerlendirilmesi: Bir Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 174-187. doi:10.20875/sb.69615
• Özdil, L., & Çetinyokuş, T. (2015). İş Zekası Yazılımı Alternatiflerinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Yönetim Bilişim Sistemleri Dergisi, 1(2), 48-61. http://dergi.deu.edu.tr/ybs
• Pierrakis, Y., & Saridakis, G. (2017). Do Publicly Backed Venture Capital Investments Promote Innovation? Differences Between Privately and Publicly Backed Funds in the UK Venture Capital Market. Journal of Business Venturing Insights, 7, 55-64. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.jbvi.2017.02.002
• Rençber, Ö. F., & Akbulut, R. (2018). Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının Finansal Göstergeleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi(18 EYİ Özel Sayısı), 667-680. doi:10.18092/ulikidince.347191
• Sakarya, Ş., & Aytekin, S. (2013). İMKB’de İşlem Gören Mevduat Bankalarının Performansları ile Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişkinin Ölçülmesi: PROMETHEE Çok Kriterli Karar Verme Yöntemiyle Bir Uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5(2), 99-109.
• Sennaroglu, B., & Varlık-Celebi, G. (2018). A Military Airport Location Selection by AHP Integrated PROMETHEE and VIKOR methods. Transportation Research Part D: Transport and Environment(59), 160–173. doi:https://doi.org/10.1016/J.TRD.2017.12.022
• Spk (2016). Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu.
• Spk. (2019). Aylık İstatistik Bülteni, (http://www.spk.gov.tr/SiteApps/Yayin/AylikIstatistikBultenleri, Erişim: 18.04.2019).
• Şahin, O., & Başarır, Ç. (2019). Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 17(33), 211-229.
• Tuş, A., & Aytaç-Adalı, E. (2018). CODAS ve PSI Yöntemleri İle Personel Değerlendirmesi. Alphanumeric Journal, 6(2), 243-256. doi:10.17093/alphanumeric.432843
• Ulutaş, A., & Karaköy, Ç. (2019). CRITIC ve ROV Yöntemleri ile Bir Kargo Firmasının 2011-2017 Yılları Sırasındaki Performansının Analiz Edilmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 229-236.
• Uygurtürk, H., & Soylu, N. (2016). Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının Likidite ve Karlılık Performanslarının COPRAS Yöntemi ile Analizi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 637-650. doi:http://dx.doi.org/10.17218/hititsosbil.280808
• Ünlü, U., Yalçın, N., & Yağlı, İ. (2017). Kurumsal Yönetim ve Firma Performansı: TOPSIS Yöntemi ile BIST 30 Firmaları Üzerine Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 63-81. doi:http://dx.doi.org/10.16953/deusbed.09673