Kütahya’da Geçmişten Günümüze Doğum Âdetleri: Bir Gelenek Olarak Doğu Yatağı

Yıl 2020, Sayı: 64, 265 - 283, 22.04.2020

Münire Baysan

Öz

Aile ve toplum açısından büyük bir öneme sahip olan doğum, hayatın geçiş evrelerinden ilkini oluşturur. Aileye yeni bir bireyin katılmasının verdiği sevinç, heyecan, ona gelecek olan zarardan korkma, kaçınma beraberinde pek çok ritüeli de birlikte getirmektedir. Anadolu’nun farklı bölgelerinde doğum öncesi, esnası ve sonrasına dair uygulamalar bulunmaktadır. Eski bir Anadolu şehri olan Kütahya’da da doğuma dair pek çok pratik halen uygulanmaktadır. Osmanlı Devleti zamanında şehzadeler şehri olan Kütahya, saray kültürünün verdiği ihtişamı yöresel kültür ile harmanlayarak günümüze kadar ulaştırmıştır.
Çalışmanın amacı teknolojik gelişmelere ve modernleşmeye rağmen geleneksel dokusuna dair unsurları korumaya çalışan şehrin doğuma dair pratiklerini ve bu pratikler içerisinde önemli bir yeri olan doğu yatağına dair uygulamaları, yaşatıldığı bağlam içerisinde kayıt altına almaktır.
Bu çalışma, Dumlupınar Üniversitesi Bilimsel Araştırma Merkezi (BAP) tarafından desteklenen “Geçmişten Günümüze Kütahya’nın Doğum-Düğün ve Ölüm Âdetleri” adlı proje kapsamında yapılmıştır. Karşılıklı görüşme ve gözlem yönteminin kullanıldığı çalışmada şehrin merkezinde yaşayan ve halkın “yerli” tabiri ile ifade ettiği ailelerin bilgisine başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Doğu Yatağı, Doğum, Âdet, Kütahya

Destekleyen Kurum

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA MERKEZİ (BAP)

Proje Numarası

2018-19

Birth Customs from Past to the Present in Kütahya: Birth Bed as a Tradition

Öz

Having a great importance in terms of family and society, birth is the first of the transition stages of life. The joy of joining a new individual to the family, excitement, fear and avoidance of harm bring about many rituals. There are practices before, during and after birth in different regions of Anatolia. In Kütahya, an ancient Anatolian city, many practices regarding birth are still being practiced.
The aim of the study is to record the birth practices of the city, which tries to preserve the elements of its traditional texture despite technological developments and modernization, and the practices of the birth bed, which has an important place in these practices, in the context in which it is kept alive.
This study was carried out within the scope of the project named "Birth-Wedding and Death Customs of Kütahya from Past to Present" supported by Dumlupınar University Scientific Research Center (BAP). In the study in which interview and observation method was used, the knowledge of families living in the city center and referred by the public as "native" was used.

Anahtar Kelimeler

Birth, Birth Bed, Custom, Kütahya

Proje Numarası

2018-19

Kaynakça

• Araz, R. (1995). Harput’ta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Artun, E. (2004). Halk Kültüründe Değişim, Halk Kültüründe Değişim. Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kocaeli Üniversitesi. Kocaeli : Motif Halk Oyunları Eğitim ve Öğretim Vakfı Yayınları.
• Artun, E. (2006). Halk Kültürlerinin Gelecek Kuşaklara Taşınması. Adana Halk Kültürü. Adana: Ulusoy Matbaacılık.
• Artun, E.(2014). Ansiklopedik Halk Bilimi/Halk Edebiyatı Sözlüğü. Adana: Karahan Kitapevi.
• Boratav, P. N. (2013). 100 Soruda Türk Folkloru. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Çevirme, H.-Sayan, A. (2005). Al Karısı İnanmaları ve Bilim. Milli Folklor Dergisi, S.65, ss.67-72. Ekici, M.(2006). Halkbilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri. Ankara:Geleneksel Yayıncılık.
• Er, B. (2018).Kütahya İlinde Doğu ve Sünnet Yatağı Hazırlama Geleneği. Ulakbilge, C.6, S.28 ss.1281-1297.
• İnan, A.(1987).Al Ruhu. Makaleler ve İncelemeler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kadirzade, K. İ. (2005). Adetler İnançlar ve Türklerin Soy Kütüğü Meselesi, çev: Ahmet Doğan, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kalafat, Y.(2012). Azerbaycan, İran, Anadolu, Irak Halk inançları Hattı, Ankara: Berikan Yayınevi.
• Kütahya Ansiklopedisi (1999). Kütahya Ansiklopedisi. Kütahya Belediyesi Kültür Yayınları.
• Kütahya Belediyesi. (2001). 21. Y.Y. Başlarında Kütahya:Kütahya Ak Ajans Basım Yayın Gazetecilik ŞTİ.
• Örnek, S. V. (1995). Türk Halk Bilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Örnek, S. V. (2000). 100 soruda İlkelerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, İstanbul:Gerçek Yayınevi.
• Özker, M.(1997). Kütahya Geleneksel Düğün Giysileri ve El İşlemeleri, Ankara: Turizmi Geliştirme Vakfı Yayını.
• Taş, H.(2002). Bursa Folkloru, Bursa İli Gelenek ve Görenekleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Bursa: Gaye Kitapevi.
• Türktaş, M. M.(2019). Türklerde Ad Verme İle İlgili Bazı Tespitler. Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilim Araştırmaları Dergisi. S. 17, ss.34-44.