Türkiye’de Parasal Tabanın Büyüme Üzerindeki Uzun Dönem Etkisi

Yıl 2020, Sayı: 65, 232 - 244, 24.07.2020

Yüksel Okşak Eda Özen

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de parasal tabandaki büyüme hızı ve ekonomik büyüme arasında bir ilişki olup olmadığını sorgulanmaktadır. Çalışmada 1969-2017 dönemine ait “Geniş para arzı (M3)” ve “Büyüme” değişkenleri ampirik bir analize tabi tutulmuştur. “Büyüme” serisi ile “Geniş Para Arzı (M3)” serisi arasında eş-bütünleşmenin varlığını araştırmak için ARDL testi uygulanmıştır. Sonuçlar Türkiye’de parasal taban büyüme hızı ve ekonominin büyüme hızı arasında eş-bütünleşme (uzun dönemli) ilişkisi olduğunu göstermektedir. Daha sonra ARDL modeli ile finansal kalkınmışlığın büyüme üzerinde uzun dönemli arttırıcı bir etkiye sahip olduğu görülmektedir. Seriler arasındaki nedensellik ilişkisini belirlemek amacıyla uygulanan Toda Yamamoto yaklaşımı ile Granger nedensellik testi sonucunda iki seri arasında herhangi bir nedenselliğin olmadığı görülmüştür. Türkiye ekonomisine bakıldığında para arzının büyüme üzerinde önemli ölçüde etkisi olduğunu söylemek mümkündür. Çünkü sürdürülebilir büyüme hedefleyebilmek için gelişmiş bir finansal sisteme gereksinim duyulmaktadır. Bu sebeple para arzı ya da parasal taban geri plana düşürülmeden doğru politikalar ile geliştirilerek ekonomik büyüme desteklenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Parasal Taban, Büyüme, Durağanlık, Nedensellik, Türkiye

Long-Term Impact of Monetary Base on Growth in Turkey

Öz

In this study, the monetary base growth rate in Turkey is questioning whether a relationship between economic growth. In the study, "Wide money supply (M3)" and "Growth" variables for the period 1969-2017 were subjected to an empirical analysis. ARDL test was applied to investigate the presence of co-integration between the "Growth" series and the "Large Money Supply (M3)" series. Results show that there is a co-integration (long-term) relationship between "monetary base growth" and "economic growth" in Turkey. Then, with the ARDL model, it is seen that financial development has a long-term enhancing effect on growth. As a result of the Granger causality test with the Toda Yamamoto approach applied to determine the causality relationship between the series, it was observed that there was no causality between the two series. Referring to Turkey's economy is that there is a significant impact on the growth of the money supply. Because an advanced financial system is needed in order to target sustainable growth requirements. For this reason, economic growth should be supported by developing the right policies without ignoring the money supply or the monetary base.

Anahtar Kelimeler

Monetary Base, Growth, Stationarity, Causality, Turkey

Kaynakça

• Adegoriola, A. E., & Siyan, P. (2015). The relative impact of money supply and government expenditure on economic growth in Nigeria. Economy, 2(3), 49-57.
• Alkan N. (2007). Kriz sonrası süreçte Türkiye ekonomisinde uygulanan döviz piyasası müdahalelerinin etkinliği. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 13, 222-251
• Altıntaş H., Çetintaş H. & Taban S. (2008). Türkiye’de bütçe açığı, parasal büyüme ve enflasyon arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi: 1992–2006. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 185-208
• Altıntaş, H., & Ayrıçay, Y. (2010). Türkiye’de finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisinin sınır testi yaklaşımıyla analizi: 1987-2007. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 71-98.
• Altunç, Ö. F. (2008). Türkiye’de finansal gelişme ve iktisadi büyüme arasındaki nedenselliğin ampirik bir analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2), 113-127.
• Aslam, A. L. M. (2016). Impact of money supply on Sri Lankan economy: an econometric analysis. International Letters of Social and Humanistic Sciences, 67, 11-17.
• Bağcı A. (2020). Türkiye’de tasarruf, finansal gelişmişlik ve ekonomik büyüme ilişkisi: asimetrik nedensellik yaklaşımından yeni kanıtlar. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19, 220-237
• Chaitip, P., Chokethaworn, K., Chaiboonsri, C., & Khounkhalax, M. (2015). Money supply influencing on economic growth-wide phenomena of AEC open region. Procedia Economics and Finance, 24, 108-115.
• Çinko L. (2017). 2004-2015 yılları arası T.C Merkez Bankası analitik bilançosundan türetilen parasal büyüklüklerin gelişiminin Türkiye ekonomisine yansımaları. IV. IBANESS Kongreler Serisi – Russe/Bulgaristan, 689-698
• Dai, F., Liang, L., & Wu, S. (2013). Money supply and economic growth under environmental pressure: The strategy for re–growth. International Journal of Monetary Economics and Finance, 6(1), 55-80.
• Denbel, F. S., Ayen, Y. W., & Regasa, T. A. (2016). The relationship between inflation, money supply and economic growth in Ethiopia: Co integration and Causality Analysis. International Journal of Scientific and Research Publications, 6(1), 556-565.
• Dingela, S., & Khobai, H. (2017). Dynamic impact of money supply on economic growth in south africa. an ARDL approach. (Online at https://mpra.ub.uni-muenchen.de/82539/ MPRA Paper No. 82539.
• Dinler, Z. (2018). İktisat. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Eğilmez, M. (2013). Makro ekonomi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Erkekoğlu H., & Bilgili, E. (2005). Parasal krizlerin tahmin edilmesi: teori ve uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24, 15-36.
• Ertek, T. (2019). Temel ekonomi. İstanbul: Beta Basın Yayım.
• Gatawa, N. M., Abdulgafar, A., & Olarinde, M. O. (2017). Impact of money supply and inflation on economic growth in Nigeria (1973-2013). IOSR Journal of Economics and Finance (IOSR-JEF), 8(3), 26-37.
• Georgantopoulos, A. G., & Tsamis, A. (2012). The interrelationship between money supply, prices and government expenditures and economic growth: A causality analysis for the case of Cyprus. International Journal of Economic Sciences and Applied Research, 5(3), 115-128.
• Güneş, S. (2013). Finansal gelişmişlik ve büyüme arasındaki nedensellik testi: Türkiye örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 73-85.
• Hussain, M. E., & Haque, M. (2017). Empirical analysis of the relationship between money supply and per capita GDP growth rate in Bangladesh. Journal of Advances in Economics and Finance, 2(1), 54.
• Inam, U. (2014). Money supply and economic growth in Nigeria: An econometric analysis (1985-2011). Money, 5(12),149-155.
• Işık, H. B., & Bilgin, O. (2016). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi Türkiye örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 1757-1765.
• Kartal F. (2013). Merkez bankası bilançosu ve parasal büyüklüklerin gelişimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(3), 185-205
• Lin, L., & Yunhui, J. (2005). Money supply, inflation and economic growth of China the experimental analysis based on cointegration analysis [J]. Statistical Research, 3(2), 14-19.
• Maji, A., Bagaji, A. S. Y., Etila, M. S., & Jafa, A. G. S. (2012). An investigation of causal relationship between fiscal deficits, economic growth and money supply in Nigeria (1970-2009). Canadian Social Science, 8(2), 219-226.
• Marshal, I. (2016). The link between money supply and economic growth in Nigeria: An econometric investigation. International Journal of Economics And Business Management, 2(3), 42-51.
• Masnan, F., Shaari, M. S., & Hussain, N. E. (2013). Relationship among money supply, economic growth and inflation: Empirical evidence from three Southeast Asian countries. International Journal of Information, Business and Management, 5(3), 83.
• Mercan, M., & Peker, O. (2013). Finansal gelişmenin ekonomik büyümeye etkisi: Ekonometrik bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1), 93-120.
• Nizhegorodtsev, R., & Goridko, N. (2015). The impact of money supply on economic growth: Theory, experience, modelling. Handbook on the Economics, Finance and Management Outlooks, 3, 66-72.
• Ogunmuyiwa, M. S., & Ekone, A. F. (2010). Money supply-economic growth nexus in Nigeria. Journal of Social Sciences, 22(3), 199-204.
• Oruç, S., & Turgut, A. (2014). Finansal derinleşme, ekonomik büyüme ve Türk finans sistemi (1990-2010). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 109-118. Ünsal, E. (2017). Makro İktisat. Ankara: Murat Yayınları.
• Wang, K., & Pang, Z. (2008). Empirical analysis of the relationships between money supply, inflation uncertainty, and China economic growth evidence of the Friedman's hypothesis applicability from China [J]. Journal of Shanxi Finance and Economics University, 7.
• Xianglan, M., & Xi, L. (2011). The research of relationship among money supply and economic growth and the price in China [J]. Statistical Research, 3.
• Yakupoğlu, A. (2011). 2002-2009 yılları arasında merkez bankası parası ve alt kalemlerinin analizi. Maliye Finans Yazıları, 90, 23-40.
• Yan-liang, W. (2012). Relationship research on money supply, economic growth and inflation. Journal of Convergence Information Technology (JCIT), 7(11), 20-28.
• Yurtkur, A. (2019). Para arzının içselliği hipotezi: Türkiye için ampirik bir analiz. UİİİD-IJEAS, 24, 131-150.